Türk Edebiyatının Mitolojik Kaynakları

Yanıt Açıklaması: Altay Türklerinin kamlık (şamanlık) inanışlarına göre, Erlik yeraltı dünyası ruhlarının başıdır. Kam alkışlarında Erlik’in görünüşü şöyle tasvir edilir: Atletik vücutlu, yaşlı bir adam, kömür gibi kara kaşlı, gözlü, dizlerine kadar uzamış ikiye ayrık sakallı, köpeğin azı dişi gibi bıyıklı, tokmağa benzer çeneli, ağaç kökleri gibi boynuzlu, kıvırcık saçlıdır. Kam alkışlarında Erlik’e “Kayrakan” da denilir. Kayrakan’ın anlamı keskin, sivri, kesici hakan, sürekli acı çektiren ve ölüm getirendir. Erlik, güçlü anlamındaki “erklig” kelimesinden gelir. Erlik’in niteliği olan “kara” rengi de, gaddar kuvvet, kararlı ve sabit anlamları taşır.

Yanıt Açıklaması: Asumân aynı zamanda feleği koruyan tanrının da adıdır. Şiirde “çerh”, “semâ”, “felek” gibi kelimelerle de anılır ve yerler gibi onun da yedi kat olduğu kabul edilir.

Yanıt Açıklaması: Karafakıh yeryüzünde var olan olağanüstü varlıklardan biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Türk mitolojisinde dört anayönü simgeleyen dört büyük yıldız kümesinden Doğu’yu belirleyen Ağaç Yıldızı veya Müşteri Yıldızı’ nın biçimi olarak büyük bir canavar olduğu düşünülürdü. Bu gök ejderinin göğün en altında yer alan ve bütün gök cisimlerinin bağlı bulunduğu çarkı çevirdiğine inanılırdı.

Yanıt Açıklaması: Rönesans ile birlikte Avrupa’da mitlere yönelik yeniden ilginin başlaması, mitlerle yazılı edebiyat ilişkisinin yeni bir dönemidir. Eski Yunan’ın yeniden keşfi özellikle Ovid’in şiirleri, şairler ve sanatkarlar üzerinde büyük bir tesir meydana getirmiştir. 18. yüzyılda ortaya çıkan Aydınlanma hareketi mitleri “akıldışı” olarak görmesine karşın, 18. yüzyılın sonu ve 19. yüzyılın başındaki Romantizm hareketi, mitleri insanların en derin yaratıcı potansiyellerinin bir ifadesi olarak algılamıştır. Mitler; oyun yazarları, şairler ve ressamlar için sürekli bir esin kaynağı olmuştur; insan varlığıyla ilgili derin gerçeklikleri belirtmişlerdir ve böylece insanın çocukluğunun hatırası olarak algılanmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Ana Maygıl’a ulus anası da denir. Boy veya soy anlamında “ulus”u koruyan bir ruhtur. Bu dişi ruhun da Umay tanrıçanın yaratıcı güç olarak inanıldığı anaerkil dönemden eril nitelikli Gök Tanrı’nın yaratıcı olarak inanıldığı ataerkil yapıya dönüşme ve geçiş dönemlerinin bozkıra çıkmayan Altay Türkleri arasında yaşayan izi veya kalıntısıdır.

Yanıt Açıklaması: Mitler dünyanın, insanın, diğer varlıkların, coğrafi şartların oluşumunu, kaynağını ve niteliklerini açıklar. Bu bağlamda mitlerin en işlevsel özellikleri köken açıklayıcı yani etiyolojik olmalarıdır.

Yanıt Açıklaması: Eski İran halklarının inanışlarına göre ateş, ilk olarak Hûfleng tarafından bulunmuştur.

Yanıt Açıklaması: Burç sayısı 12’dir. 7’nin kutsal oluşuyla bir ilgisi yoktur

Yanıt Açıklaması: Mitlerde, merkezî kutsal mekân anlayışı gök, yer ve yeraltının birleştiği kutsal yer anlamındadır. Merkezî kutsal anlayışı yerleşim yerlerinin ve tapınakların yapısında da ortaya çıkar. Meselâ, kutsal dağ, yeri ve göğü birleştirerek, dünyanın merkezini oluşturur. Bazen de tapınak, başkent, saray bu çerçevede kutsal mekân olarak merkezi oluştururlar ve bir anlamda da kutsal dağın yerini tutarlar. Böylece, gök ve yer kutsal kentte ve tapınakta birleşirler; dünyanın eksenini (axis mundi) de bunlar oluşturur.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Bir kültürde bilimsel, objektif, eleştiriye açık, sistemli ve tutarlı bilginin ve buna dayalı yaşantıların oluşturduğu “kitabi kültür”, “yüksek kültür” (high culture) gibi adlarla da anılan kültürel tabakaya “resmi kültür” adı verilir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Platon, devlet dininin olağanüstü inançlarının bozulmalarını önlemek ve tarihi gerçeklerin halktan saklanması için mitlerin kullanıldığını ileri sürerek onları reddetmiştir. Aynı şekilde, Aristo, kanun koyucuların halkı yönetebilmek, onları iyiye yönlendirebilmek için mitleri uydurduklarını düşünmüştür. Critias, tanrıların sosyal düzeni sürdürmek için yaratıldıklarını; Polybius da ataların tanrıları, bilinmeyenin korkusuyla cahil yığınını zaptetmek için yarattıklarını söylemiştir. Evreni tek nedene ve maddeye indirgeyerek açıklamaya çalışan filozoflar ise, mitleri doğrudan ne kabul etmiş, ne de reddetmişlerdir. Bunlardan biri olan Thales’e göre, su her şeyin baş nedeniydi.

Yanıt Açıklaması: 18. Yüzyılın sonu ve 19. yüzyılın başındaki Romantizm hareketi mitleri insanların en derin yaratıcı potansiyellerinin bir ifadesi olarak algılamıştır. Mitler; oyun yazarları, şairler ve ressamlar için sürekli bir esin kaynağı olmuştur; insan varlığıyla ilgili derin gerçeklikleri belirtmişlerdir ve böylece insanın çocukluğunun hatırası olarak algılanmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Yazılı edebiyat ile mitlerin ilişkisi bir bakıma yazı tekniğinin tarihi kadar eskidir. Bilinen en eski yazı tekniği ve geleneği olan Sümer yazısıyla yine bilenen en eski mit geleneğinin yazıya geçirildiği bilinmektedir. Sümerlerin “Gılgamış” adlı mitolojik destanın yazıya geçirilmesi buna tipik bir örnek olarak verilebilir.

Yanıt Açıklaması: İnsanlığın varoluşu veya bir topluluğun soy kaynağı olarak algılanan ve ezelden beri var olduğuna inanılan tapınç konusuna ağaç ana denir. Ağaçla simgelenen ana veya ata ruhudur.