Türk Edebiyatının Mitolojik Kaynakları

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Ülgen Tanrının en yakın elçisine utkuuçı adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Şebdîz: Hüsrev’in yağız atı ve Gülgûn’un (Şirin’in bindiği açık doru at) kardeşidir. Annelerinin, çöldeki bir aygır heykeline bir defa sürünmekle gebe kalarak bunları doğurduğu söylenmektedir. Efsaneye göre Şebdîz’in boyu diğer atlardan dört karış yüksektir. Her ayağına on çivi ile nal çakılırmış.

Yanıt Açıklaması: Türklerde en büyük yaratıcı tanrı ülgen olarak adlandırılır. Ülgen sözcüğü “ulu, büyük veya yüce” anlamındadır.

Yanıt Açıklaması: Rivayete göre, gazal-i misk adl› âhu, Tibet tarafında bulunur. Misk bu geyiğin göbeğindetoplanan kandan elde edilir. Misk şiş göbeğinde toplanınca, ahu hastalanırmış; göbeğini kaşıyabilmesi için, Tibet halkı geniş sahralara kazıklar çakarmış. Âhu bu kaz›klara göbe¤ini sürterek kafl›rken misk düşermiş. Siyah renkli ve güzel kokulu olan misk, kalbe ve dima¤a kuvvet verdiği için, eskiden tıpta ilaç olarak kullanılırmış.

Yanıt Açıklaması: Güney Sibirya ormanlarıyla Altay dağları arasındaki bölgede yer yer yerleşik hayata geçen ve mağaralarda barınmaya başlayan, ana soyluluk esasına göre ortalama 10-15 kişiden oluşan bu “kandaş” birliklerin ruhani lideri de doğum ve doğurma nedeniyle “kutsal” ve “üstün” olarak kabul edilen kadın “kam” lardır. Bir başka ifadeyle Türklerde kamlık önceleri tamamen kadınların tekelindedir. Erkekler “kam” olabilecek yetenek ve güçte bir cins olarak kabul edilmemektedir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Sîmorğ ya da Anka, halk arasında Zümrüdüanka adlarıyla anılan efsanevî, tanrısal güç özellikleri de taşıyan, Şahnâme’de efsanevî bir yaratık olarak kabul edilen, Elburz Dağı’nda yaşayan bir kuştur.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Cemşid’i öldürerek saltanat tahtına oturan efsanevî iran hükümdârı. şehname’ye göre Dahhak’a birgün şeytan yaklaşır ve omuzlarını öper, bunun üzerine Dahhak’ın omuzlarında iki yılan çıkar, ne yapsalar bu yılanları öldüremezler. . Klâsik edebiyatımızda Dahhâk, büyük bir hükümdâr olması, zalimliği, Feridun tarafından yok edilmesi ve özellikle de omuzlarındaki iki yılan sebebiyle zikredilmiş ve onun kıssasına atıfta bulunulan değişik beyitler ortaya konulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Tanrıların sırrının isimlerinde ve lakaplarında saklı olduğu düşüncesi Etimolojik yorumlar içinde yer almaktadır. Örneğin, Plato “oeiv” fiilinden, insanoğlunun yıldızların düzenli hareketini gözlemleyerek tanrı fikrini yarattığı kuramını geliştirmiştir. Sabırlı Kleanthes’in Apollo için iki tane alternatif etimolojisi vardı.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Azazil, Bütün meleklerin Hz. Adem’e secde etmelerine karşın, kendisinin ateşten yaratıldığını Hz. Adem’in ise topraktan yaratıldığını öne sürerek secde etmeyen şeytan, Allah tarafından cennetten kovulmuş ve lânetlenmiştir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Kitabi veya resmi dinde yer almayan, halk dilinde bulunup resmi dine göre yanlış ve boş inanç olan inanış ve uygulamalara hurafe denir.

Yanıt Açıklaması: Sümercede adı “balag” veya “balang” olan çeng, bilinen en eski müzik aletidir. Çeng, hem eski çağın yeni festivalleri, Temmuz kültü hem de aşk ve bereket tanrıçası ile yakın ilişki içerisindedir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Türklerin Eski Taş (Paleolitik) ve Cilalı Taş (Neolotik) devirlerindeki oluşumu göz ardı edilmektedir. Bu konudaki arkeolojik buluntuların yanı sıra, Türk mitolojisinin verdiği deliller de söz konusu dönemi aydınlatacak mahiyettedir. Mevcut verilerden hareketle Türk mitolojisini ortaya çıkaran sosyo-kültürel toplumsal yapılanış; Toplayıcı-Avcı, Avcı-Çoban ve Çoban-Tarımcı dönemlerinden geçmiştir. Bir başka ifadeyle, Taş Devri’nin anaerkil karakterli bahçe tarımı ve yerleşik yaşantısının ortaya çıkmasından sonra Tunç Devri’nde ataerkilliğe; boy veya klan düzenine yöneliş olmuş ve bunu, Demir Çağı’yla birlikte “kağanlık” ve ataerkil askerî bir demokrasi ile göçerevli hayat tarzının oluşumu izlemiştir.

Yanıt Açıklaması: Şehnâme’de mâcerâları anlatılan büyük kahramanlardan Giv’in oğlu, Rüstem’in torunudur. Bijen, bir kahramanlık sembolüdür ve daha ziyade Efrasiyab tarafından içine atıldığı kuyuyla birlikte anılır.

Yanıt Açıklaması: Divan edebiyatında Ankâ, Zümrüdankâ ya da Sîmurg adlarıyla geçen bu efsanevi kuşun Hint mitolojisindeki “garuda” kuşu, eski Mısırlıların en büyük tanrının formlarından biri olarak kabul ettikleri “benu” kuşunun bir uzantısı olan “phoneix” ve Türklerin milli sembollerinden, kartal, karakuş ve tuğrul gibi yırtıcı kuşlarla ilgisi olabileceği söylenmektedir.