Türk Edebiyatının Mitolojik Kaynakları

Yanıt Açıklaması: Şehnâme; İran şairi Firdevsî’nin, onuncu yüzyılın sonlarında, yazmış olduğu İran’ın mitolojik tarihini de anlatan altmış bin beyitlik büyük mesnevîsidir.

Yanıt Açıklaması: Nemrud, İbrahim peygamber döneminin, tanrılık iddia eden Bâbil kralı İbrahim’i ateşe attırması, tanrıyı görmek amacıyla göklere çıkmak için bir kule yaptırması ve aciz, topal bir sivrisinek tarafından beyni kemirilerek öldürülmesi yönüyle meşhurdur.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İran ulusal hikâyeleri ve rivayetleri, Arya kaviminin İran’a göç etmesiyle başlamış, İran’a yerleşmelerinden sonra her geçen gün yeni gelişmelerin eklenmesiyle gelişimini sürdürmüş, yazılı ve sözlü rivayetler ve hikâyeler bu yolla aşamalı olarak derlenip Sasanîler dönemi sonlarında da en olgun ve en geniş şekillerini almıştır.

Yanıt Açıklaması: ‹ran flairi Attar (öl. 1221) Mant›ku’t-Tayr (Kufllar›n Dili) adl› eserinde Hüd- hüd’e önemli bir rol vermiştir. Çünkü bütün kuşlar, onun kılavuzluğu altında, Si- murg’u aramak için yola ç›karlar. İşte bu hikâyelerde Hüdhüd’ün güneş ve su ile ilkbahar ve yağmurla, dolay›s›yla eski çağ mitolojileri ile ilgisi çok zay›f bir flekilde olsa bile devam etmektedir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Sıralanan tüm bilgiler Camasb-nameye aittir.

Yanıt Açıklaması: Yüz, parlaklığı ve şeffaflığı bakımından su kavramıyla beraber düşünülmüştür. Varlığın hayat sebebi su olduğu düşünüldüğünde yüzün etrafındaki saçın, gizli hazineyi (suyu, yani yüzü) bekleyen yılan ile ilişkisi ortaya çıkmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Namık Kemal, Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın ilk nesli içinde değerlendirilir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İslâm edebiyatında ise İskender hikâyelerinde İskender ve Hz. Hızır’ın hayat suyunu karanlıklar ülkesinde aramak üzere yola çıktığı, fakat bu hayat suyunu Hızır’ın bulup içtiğini, İskender’in ise içemeden geri döndüğü anlatılır.

Yanıt Açıklaması: Divan şiirinde Zühre ve Nâhid ismiyle yer alan Venüs, efsaneye göre Iranlı, çok güzel ve şûh bir kadın imiş. Hârût ile Mârût adlı meleklerden hile yoluyla göğe yükselmenin yolunu bulmuş, gökyüzüne çıkmıştır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İbrahim’i ateşe attırması, tanrıyı görmek amacıyla göklere çıkmak için bir kule yaptırması ve aciz, topal bir sivrisinek tarafından beyni kemirilerek öldürülmesi yönüyle meşhur olan Babil kralı Nemrud’tur.

Yanıt Açıklaması: Sümer’de ilkbaharda dirilen tanrının, yaz sıcaklarında bütün tabiatla, özellikle bitki dünyasıyla birlikte öldüğüne inanılırdı. Bu yüzden Sümer, Akat, Asur ve Bâbil krallıkları zamanında Temmuz’un ölümü için yas tutulmuş ve ayinler yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: İki zülfün iki ejder gibi göründüğü içün Orta yirinde lebün mühr-i Süleyman görinür (Necâtî Bey, Divan 194) [Senin örgülü iki saçın birer yılan göründüğü için bu ikisinin ortasında bulunan dudağın Hz. Süleyman’ın mührü gibi görünmektedir.] Efsaneye göre Hz. Süleyman tılsımlı mühre sahip olduğu için bütün hayvanlar ve kuşlar ona itaat etmiştir. Bu beyitte de sevgilinin dudağı yuvarlak şekli dolayısıyla Hz. Süleyman’ın mührüne benzetilmiştir Bu mühürde /yüzükte güçlü bir sihir vardır. Buna ilave olarak Hz. Süleyman’ın yüzüğünü veya mührünü bir ejderhanın beklemekte olduğu bilinir.

Yanıt Açıklaması: Hızır kelimesinin yeşillik anlamından yola çıkan şairlerimiz, bu benzerliği çok değişik münasebetlerle söz konusu ederlerdi.

Yanıt Açıklaması: Nitekim ölen ve dirilen tanr›larla Hz. ‹sa aras›n- da, etik ve din anlay›fl›ndaki büyük ayr›l›¤a ra¤men baz› benzerlikler bulunmakta- d›r. Bilhassa H›ristiyanl›kta onun çarm›ha gerildikten sonra tekrar dirilerek gökyü- züne ç›kt›¤›na inan›lmas› bu benzerliklerin en önemlisidir. Ayr›ca Hristiyanl›kta Hz. ‹sa’n›n ölümü ile ilgili olarak yap›lan Paskalya âyinleri ile Yak›ndo¤u’nun ölen ve dirilen tanr›lar› için yap›lan merâsimler ve âyinler aras›nda da, merâsimlerin ya- p›ld›klar› zaman ve merâsimlerin flekilleri bak›m›ndan benzerlikler oldu¤u görül- mektedir. Bilhassa ölen ve dirilen tanr›lar için yap›lan festivaller ile Hz. ‹sa’n›n öl- dükten sonra dirilerek gökyüzüne yükselmesi inanc›yla ilgili Paskalya merasimle- rinin ayn› zamana rastlamas› çok dikkat çekicidir.

Yanıt Açıklaması: Kısaca, kültür denilince bir toplumun her türlü kendini ifade edişleri ve her türlü ihtiyacını karşılayan toplam hayat tarzı anlaşılmaktadır. Bu ifade edişler, davranışlardan, alışkanlıklara, törelerden gelenek ve göreneklere, korkulara ve kokulara kadar pek çok değişik şekillere sahip olabilir.

Yanıt Açıklaması: “Tanrıların ve tanrısal varlıkların kökenini ve nereden geldiklerini konu edinen mitlerdir.” Teogoni mitlerine aittir.