Türk Edebiyatının Mitolojik Kaynakları

Yanıt Açıklaması: Kaşgarlı Mahmud’a göre Efrâsiyâb Türklerin büyük hakanıdır. Asıl adı Tonga Alp Er’dir (Alp Er Tunga). Bebür (kaplan cinsi bir hayvan) gibi kuvvetli, yiğit bir adam demektir.

Yanıt Açıklaması: Hüsrev, Şirin’e olan aşkı yüzünden dillere destan olmuş, tarihî kişiliği ortadan kalkarak tamamen efsânevî bir karaktere bürünmüştür.

Yanıt Açıklaması: Hem insan hem de cin taifesine faydası olan bir ottur. Yaprağı pazı yaprağına benzer. Ulu dağlarda yetişir. Birisi bu otu koparsa bu ot öyle bir ah eder ki işiten hemen ölür. Kokusuyla ilgili bir bilgi yoktur.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın ilk nesli içinde değerlendirilen Nâmık Kemal, Celâleddin Harzemşah (1888) adlı tiyatro eserine yazdığı “Mukaddime-i Celâl”de, divan şiirinin “güzel”iyle bir bakıma dalga geçerken sadece bir mazmuna değil, bir dünya görüşüne ve estetik zevke de karşı çıkar (Namık Kemal 1975). Bununla birlikte şiir, roman veya piyeslerinde Yunan mitolojisinden herhangi bir ize rastlanmaz. Ama onun “Mukaddime-i Celâl”de ileri sürdüğü görüşlerle açtığı yol, edebiyatta bir dünyadan vazgeçerek yeni bir estetik ve bunun biçimlendirdiği güzeller arayanlar tarafından genişletilip Yunan mitolojisine çıkarılır.

Yanıt Açıklaması: Mitlerin yer aldığı anlatılardaki zaman kavramı hiç sona ermeyen ve ermeyecekmiş gibi görünen âdeta daimi süreklilik gösteren bir şimdiki zamandır. Bir başka ifadeyle geçmiş, şimdi ve gelecekte olmak gibi olayları ardı ardına gelen zaman dilimlerine yerleştirerek anlayan ve açıklayan “art süremli” (diakronik) anlayış mitlerde yer almaz. Mitlerde olayları birbirleriyle “eş süremli” (senkronik) olarak algılayan dolayısıyla hepsini “şimdi”ye ve şimdiki zamana bağlayarak açıklayan zaman yer alır.

Yanıt Açıklaması: Saç, kirpik ve kaşları bembeyaz olarak doğduğundan, yaşlı bir insan olarak tasavvur edilen Zal, Divan şiirinde pek çok mazmun ve telmihin konusu olmuştur.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Divan edebiyatında Hüsrev’in yağız atı ve Gülgün’ün (Şirin’in bindiği at) kardeşi olan, annesi tarafından çöldeki bir aygır heykeline bir defa sürünmekle gebe kalması sonucu doğduğu söylenen atın ismi Şebdiz’dir.

Yanıt Açıklaması: Bütün klâsik İslâm ve Divan edebiyatı şairleri, Arapların Tay boyundan ve meşhur Arap şairi ve reislerinden olan Hatem-i Tay’in cömertliğini bir darb-ı mesel hükmünde kullanırlar ve onun cömertliğini memduhlarının cömertliği ile mukayese ederler.

Yanıt Açıklaması: Divan edebiyatında saç, uzunluğu bakımında ömrü yani hayatı sembolize eder.

Yanıt Açıklaması: Keykavus’tan sonra İran tahtına geçen, Şehname’nin olağanüstü hükümdarı Keyhüsrev’dir.

Yanıt Açıklaması: Edebiyatta siyah rengi ve güzel kokusu bak›m›ndan misk sevgilinin saçına benzetilir.

Yanıt Açıklaması: Tanrılık iddia ederek insanları kendisine tapmaya zorlayan, İbrahim Peygamberi ateşe atarak yok etmek isteyen, tarihteki en meşhur zalim ve inatçı münkirlerden biri olan Nemrud, Divan şiirinde daha çok, zulm ve cevr u cefâ vermenin bir sembolü olarak kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Rivayete göre, gazal-i misk adlı âhu, Tibet tarafında bulunur. Misk bu geyiğin göbeğinde toplanan kandan elde edilir. Misk şişi göbeğinde toplanınca, ahu hastalanırmış; göbeğini kaşıyabilmesi için, Tibet halkı geniş sahralara kazıklar çakarmış. Âhu bu kazıklara göbeğini sürterek kaşırken misk düşermiş. Siyah renkli ve güzel kokulu olan misk, kalbe ve dimağa kuvvet verdiği için, eskiden tıpta ilaç olarak kullanılırmış

Yanıt Açıklaması: Türk mitolojisinin yaratılış bağlamında ortaya çıktığı coğrafyayı ana hatlarıyla da olsa belirlemek yararlıdır. Türk mitolojisinin yaratılış bağlamında tecelli ettiği coğrafî mekan konusunda yaygın kabuller arasında “Altay dağları”, “Tanrı dağları-Kuzey batı Asya sahası”, “İrtiş-Urallar arası”, “Altay-Kırgız bozkırları arası”, “Baykal gölünün güney batısı”, “Altayların doğusu” veya “90. boylamın doğusu” gibi çeşitli tespitler vardır. Ancak, eksikliğinden şüphe etmeksizin bunlara bakarak coğrafî bir sınır çizebilmek, belirli bir coğrafî bölgeyi nihai karar olarak belirleyebilmek kolay değildir.Parçada bahsedilen yedi bölgeden beşi yukarıdaki şıklarda verildiği için sorunun doğru cevabı, bu seçeneğidir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Mitlere inanan insanların tüm davranış ve etkinliklerini onlara göre temellendirmesi ve açıklamasına yaşayan mit ya da mitlerin yaşaması adı verilir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Siyavuş, tıpkı İsfendiyar gibi İran mitolojik tarihinin bahtsız kahramanlarından biridir. Siyavuş’un hikayesi fiehname’nin en acıklı ve tesirli anlatılarının başında geliyor. Üvey annesi Siyavuş’a aşık olmuş, bunu öğrenen Siyavuş Afrasiyab’ın ülkesine kaçmış ve orada feci şekilde öldürülmüştü.

Yanıt Açıklaması: Hızır Rivâyetlere göre âb-ı hayâtı içerek ölmezlik sırrına erişen, peygamber veya veli olduğu tartışmalı olan kutsal bir kişi. Hızır, şahıs, kavram ve sembolik bir unsur olarak Divan şiirinde çok değişik benzetmeye konu olmuştur.