Türk Edebiyatının Mitolojik Kaynakları

Yanıt Açıklaması: Camasp, Zerdüşt’ün Pourucista adındaki kızıyla evlenmiştir. Arap ve Fars edebiyatlarında “ferzâne: bilge ve hekîm” nitelemeleriyle anılır

Yanıt Açıklaması: İran mitolojisinde, Kâve, Dahhâk’ın baskılarına karşı direniş gösteren bir demircidir. Kâve’nin bu haklı direnişi, İran mitolojik tarihinin yanı sıra uluslararası benzeri görülmeyen bir direniş olarak nitelendirilmekte, Musa Peygamber’in Firavuna karşı direnişi de buna benzetilmektedir. “Ateşe tapan”, “Zerdüşt inanırlarından bir grup”, “Zerdüşt dini önderi” anlamındaki muğ, (çoğulu, muğân) kelimesi ise, eski İran’da bir hanedan adıdır. Arapça karşılığı “ankâ: uzun boyunlu” olan Sîmorğ da, hiç kimse tarafından görülmemiş bir kuştur. Pîr-i muğân, tasavvufta; “mürşid-i kâmil”dir. Başlangıçta, “şarap satıcısı”, “meyhanenin aksakallısı” anlamlarında kullanılırdı. Ancak daha sonraları Sufîlerin kullanımında değişik mistik anlamlar da yüklenmiştir. Keyûmers ise, yaşadığı çağın en büyük kişiliği, İranlılar tarafından ilk insan ve yeryüzünün ilk hükümdarı olarak bilinir.

Yanıt Açıklaması: Terim olarak; “Zerdüşt dini bağlılarının kutsadıkları ateşi içerisinde koruyup sakladıkları yerlerin özel adı” olarak kullanılmıştır. Zerdüşt inanışının kutsal mekânları ve tapınakları olan ateşkedelerde hiç söndürülmeden yakılan ateş, bu inanışta tanrısal gücü simgeler. Ateşkedelerin yapılış tarzları, şekilleri ve iç bölümleri hemen her yerde aynı olarak tasarlanmıştır. Genellikle her ateşkede; sekiz kapılıdır ve sekiz köşeli birkaç odadan oluşmaktadır. İçerisinde kutsal ateşin hiç söndürülmeden yakıldığı “ateşdân: ateşlik” söz konusu kompleks yapının ortasında yer alır. Ateşkedelerin sayısı oldukça fazladır, ancak büyük ateşkedeler üç tanedir. Zerdüşt inanırları, ateşkedeye; “şefkat kapısı” adını da verirler.

Yanıt Açıklaması: Anaerkil dönemin yaratıcı ve yaşatıcı en üstün gücü Umaydır.

Yanıt Açıklaması: İran takviminde yılın başlangıcına denk gelen bayramın adı olan Nevrûz, Ferverdîn ayının (21 Mart) ilk günü kutlanmaya başlanır.

Yanıt Açıklaması: Arapça karşılığı “ankâ: uzun boyunlu”, Sîmorğ hiç kimse tarafından görülmemiş bir kuştur.

Yanıt Açıklaması: Mitleri yaşadıkları bağlamda tanıma “dışsal” ve “soyut” bir tanıma değildir. Bu bağlamda miti törenle anlatarak ve doğruladığı ritüeli gerçekleştirerek “yaşanan” bir tanıma söz konusudur. Bu nedenle de mitler kutsaldır. Birçok erkek egemen toplumda kadınların ve çocukların önünde anlatılmayışlarının nedeni de budur. Mitlerin anlatımında, anlatının doğru, eksiksiz ve ciddiyet içinde anlatılması beklenilir. Mitlerin bu şekilde anlatılmadığı zaman mitin kutsallığına saygısızlık edildiği düşünülür. Böyle davrananların kutsal ruhlar tarafından cezalandırılacağına inanılır.

Yanıt Açıklaması: Rit/Ritüel, din, tapınma, büyü veya erginlenme ve geçiş törenleriyle ilgili geleneksel işlem.

Yanıt Açıklaması: Bu bağlamda, mitler, dünyanın, insanın, diğer varlıkların, coğrafi şartların oluşumunu, kaynağını ve niteliklerini açıklar. Dinsel törenleri, törensel araçların ayrıntılarını ya da tabuların neden incelenmesi gerektiğini ortaya koyarlar. Köken açıklayıcı (etiyolojik) ögeler bu bağlamda mitlerin en işlevsel unsurları arasındadır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Sabır, sadakat, bereket ve şifanın tılsımı olarak kabul edilen figür Fatma ananın elidir.

Yanıt Açıklaması: Türk mitolojisinin yaratılış bağlamında ortaya çıktığı coğrafyayı ana hatlarıyla da olsa belirlemek yararlıdır. Türk mitolojisinin yaratılış bağlamında tecelli ettiği coğrafî mekan konusunda yaygın kabuller arasında “Altay dağları”, “Tanrı dağları-Kuzey batı Asya sahası”, “İrtiş-Urallar arası”, “Altay-Kırgız bozkırları arası”, “Baykal gölünün güney batısı”, “Altayların doğusu” veya “90. boylamın doğusu” gibi çeşitli tespitler vardır. Ancak, eksikliğinden şüphe etmeksizin bunlara bakarak coğrafî bir sınır çizebilmek, belirli bir coğrafî bölgeyi nihai karar olarak belirleyebilmek kolay değildir. Parçada bahsedilen yedi bölgeden beşi yukarıdaki şıklarda verildiği için

Yanıt Açıklaması: Dünyanın ve evrenin sonuna dair mitsel unsurlar Türk Halk Kültüründe Eskatolojik Unsurların konusudur.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Bugüne kadar yapılan çalışmaların büyük bir çoğunluğunda, Türk tarihinin,Orta Asya’da en erken, M.Ö. 4. yüzyıllarda başladığı kabul edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Utkuuçı gökte yaşar ve Ülgen tanrının en yakın elçisidir. Ülgen’e ulaşmak isteyen kamları beşinci katta Altınkazık (Kutup Yıldızı) bölgesine inerek karşılar. Kamın getirdiği kurbanını alır ve tahtında oturan Ülgen’e götürür. Kam Altınkazık’ta Utkuuçı’dan aldığı kazlara binerek yeryüzüne döner.

Yanıt Açıklaması: Tanrıların doğuşu ve oluşumunu anlatan mitlere teogoni denir.

Yanıt Açıklaması: Şiirde “çerh”, “semâ”, “felek” gibi kelimelerle de anılan ve yerler gibi onun da yedi kat olduğu kabul edilen tanrı Asuman’dır.

Yanıt Açıklaması: İnsana benzeyen ancak göbeğinde bir torba olduğu ve bu torbada yavrusunu taşıdığı düşünülen yaratık Hınkur Munkur’dur.

Yanıt Açıklaması: İran hükümdarlarından Cemşîd ile Keyhusrev’e, aynı zamanda Süleyman Peygamber ve Büyük İskender’e ait olduğu kabul edilen sihirli kadeh. İçine bakıldığında, dünyada olup biten her şeyin görüldüğüne inanılan bu kadeh, İran ve Türk edebiyatlarında; “Âyîne-yi Süleyman: Süleyman’ın aynası”, “Âyîne-yi Sikender: İskender’in aynası”, “Piyâle-yi Cem: Cem’in kadehi” adlarıyla da anılır.