II. Abdülhamit Dönemi Türk Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: Servet-i Fünûn Edebiyatının kurulmasına zemin hazırlayan bir başka edebî olayda, Hasan Âsâf adlı bir genç şairin Musavver Malûmat ’ta yayımlanan “Burhân-ı Kudret” (7 Kasım 1895) başlıklı şiiri dolayısıyla çıkan tartışmalardır. Bu tartışma edebiyatımızda ‘abes-muktebes’ tartışması olarak da bilinir. Tartışmalara neden olan şiirdeki beyit şöyledir: “Zerre-i nûrundan iken muktebes Mihr ü mehe etmek işâret abes” Bu beyitte kafiye oluşturan ‘muktebes’ kelimesinin sonu harfiyle, ‘abes’ kelimesinin sonu ise ile biter. Divan edebiyatı kafiye geleneğine göre, yazılışları farklı olduklarından bu iki harf kafiye olamaz. O nedenle Mehmet Tahir Efendi, ‘muktebes’ ve ‘abes’ kelimelerinin kafiye olamayacağını ileri sürer. Tartışma, kafiye kulak için midir, göz için mi sınırını aşıp, Recaizade Mahmut Ekrem’i de içine alan bir yenilikçi-gelenekçi tartışmasına dönüşür.

Yanıt Açıklaması: Bu harekete katılanlar, içinde bulundukları topluluğu “Edebiyat-ı Cedide” adı ile anmışlar ve daha sonra edebiyat tarihleri de genellikle bu adı benimsemişlerdir. Ancak, Tanzimat dönemi edebiyatı da bafllangıçta “yeni edebiyat” anlamında aynı adla anıldığı için bazı araştırmacılar, Sultan II. Abdülhamit dönemindeki bu edebî oluşumu, etrafında birleştikleri derginin adına izafeten “Servet-i Fünûn Edebiyatı” adıyla tanıtmıştır.

Yanıt Açıklaması: Realizmin en önemli özelliklerinden biri olan ayrıntılı mekân tasvirleri, Halit Ziya’nın romanlarında sıklıkla karşılaştığımız unsurlardan birisidir. Yazar bu tasvirleri belli bir işlevi yerine getirmek için yapmaktadır. Bu tasvirler ya yaşanan olaylar hakkında okuyucuya bir şeyler sezdirmeyi ya da roman kişilerinin iç dünyalarını tanıtmayı amaçlayan tasvirlerdir. Bu açıdan Halit Ziya’nın romanlarında insan-mekân, insan-eşya ilişkisi çoğunlukla vardır. ilk romanı olan Sefile bu türe örnektir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kahraman Anlatıcının Bakış Açısı: Anlatılarda eserin şahıslarından birinin anlatıcı konumunda olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Hüseyin Suat'a dair verilen bilgilerden A, B, D, E seçenekleri doğrudur. Fakat C seçeneği Hüseyin Suat'a ait deği Süleyman Nazif'e aittir. Süleyman Nazif’in şiirleri “Edebiyât-ı Cedîde Öncesi”, “Edebiyat-ı Cedîde Evresi” ve “İkinci Meşrûtiyet Sonrası” olmak üzere üç dönemde incelenmektedir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Tevfik Fikret, 1908’de İkinci Meşrutiyet’in ilânıyla umutlandı, Hüseyin Cahit ve Hüseyin Kâzım’la birlikte Tanin ’i çıkarmaya başladı.

Yanıt Açıklaması: Osman Vecdi küçük yaşta annesini kaybeder ve babası onu halasına emanet ederek uzaklara gider. Hala da kızı Nigâr’la yaşamaktadır. Nigâr’la büyüyen Osman Vecdi Galatasaray Lisesi’nde okumaya başlar. Okuldaki en iyi arkadaşı Hüsam’ı hafta sonları halasının evine götürür. Daha sonra Vecdi doktor, Hüsam gazeteci olur. Hala, Vecdi ile Nigâr’ı evlendirmek ister. Ancak bu geliş ve gidişler sırasında Hüsam ile Nigâr arasında duygusal bir bağ oluşmuştur. Nigâr annesinin talebine karşı çıkar. Nigâr ve Hüsam’ın birbirini sevdiğini anlayan Osman Vecdi, aşkını kalbine gömerek aradan çekilir ve evlenmeleri için elinden geleni yapar. Artık Osman Vecdi, yaşama şevkini kaybetmiştir ve savaşa gönüllü olarak katılır. Savaşta ölmek için çok çaba gösterse de ancak kolunun birini kaybederek geri döner ve herkesten uzak bir inziva hayatı yaşamaya başlar.Bu arada sağlığına dikkat etmemektedir. Bir gece evine çağırttığı Hüsam’a hatıra defterini teslim ederek çok beklediği ölüme kavuşur. Yukarıda özeti verilen roman "Bir Ölünün  Defteri"dir.

Yanıt Açıklaması: Edebiyat-ı Cedide topluluğunun ortak özellikleri arasında toplumu eğitme ve bilinçlendirmeden ziyade, sanat yapma ve güzellikleri yansıtma amacı taşıma; Tanzimat döneminde başlayan dilde sadeleşme hareketinin kesintiye uğratılması; şiirde aruzun ustalıkla kullanılması; 7-8 dizeye kadar yayılan cümlelerle şiirin düzyazıya yaklaşması bulunmaktadır. Bununla birlikte, roman ve hikayede, Tanzimat döneminde görülen, anlatıcının araya girip okurla sohbet etmesi, bilgiler aktarması, gerçeği zorlayan tesadüfler ve kişilerin idealize edilmesi gibi kusurlar, Edebiyat-ı Cedide romanında oldukça azalmış, olay örgüsü, karakterlerin canlandırılması ve çevre tasvirleri bakımından, daha sağlam, daha gerçekçi ve Batı tarzına uygun eserler kaleme alınmıştır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Beyaz Gölgeler şiir kitabı Celâl Sahir'in yazdığı şiir kitabıdır. Kitapta şairin 1898-1900 yılları arasında yazdığı ve büyük bir bölümü Servet-i Fünu^n dergisinde yayımlanmış 93 şiir vardır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Anjambman; bir şiirde, cümle veya anlamın bir dize veya beyitte değil de, onu izleyen dizelerde tamamlanmasıdır. Müstezat; sözlük anlamı artmış, çoğalmış demektir. Bir Divan şiiri nazım biçimidir. Terzarima; ilk kez İtalyan edebiyatında kullanılan bir nazım biçimidir ve 3 dizeli bentlerden oluşur. Sone; önce İtalyan, sonra da Fransız edebiyatında kullanılan 14 dizelik bir nazım biçimidir. Dekadan ise; gerileme, yıkılma, çökme anlamına gelen bir Fransızca kelimedir. Bu terim, 19. yüzyılın sonlarında, Fransa'da, şiirde alışılmış uslûbun dışına çıkan, yeni ve anlaşılmaz imgeler kullanan bazı sembolist şairler için kullanılmıştır. Dolayısıyla, doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Halit Ziya mizahi hikâye yazmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Edebiyat-ı Cedîde’nin en ünlü şairleri Tevfik Fikret ve Cenap Şehabettin’dir. Ali Ekrem, Hüseyin Sîret, Fâik Âli, Celâl Sahir, Süleyman Nazif, Süleyman Nesip ve Hüseyin Suat da Edebiyat-ı Cedîde topluluğunun diğer önemli şairlerindendir. Mehmet Rauf ve Halit Ziya Uşaklıgil ise Edebiyat-ı Cedîde hikâye yazarlarıdır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Ömer Faruk Huyugüzel, Halit Ziya’nın hikayelerini aile hikayeleri, aşk hikayeleri, fakir ve mahrum insanların hayatına ait hikayeler, hayvan sevgisini anlatan hikayeler, töre hikayeleri başlıkları altında beş bölümde inceler.

Yanıt Açıklaması: Servet, 1890 yılında İstanbul’da çıkarılan bir gazetedir. Servet-i Fünûn, önce 27 Mart 1891’den itibaren bu gazetenin haftalık edebî eki olarak çıkmaya başlar. Derginin idarecisi Recaizade Mahmut Ekrem’in Mekteb-i Mülkiye’den öğrencisi Ahmet İhsan Tokgöz’dür. Başlangıçta fen bilimlerine ağırlık veren Servet-i Fünûn dergisinde, kısmen edebî yazılar da yayımlanıyordu. Ancak Recaizade Mahmut Ekrem, Ahmet İhsan’la görüşerek dergiyi yenilik edebiyatının yayın organı yapmak istediğini bildirdi. Şubat 1896’da bir başka öğrencisi Tevfik Fikret’i Ahmet İhsan’la tanıştırdı. Bu görüşme sonucunda, Tevfik Fikret, 7 Şubat 1896’da çıkan 256. sayıdan itibaren Servet-i Fünûn dergisinin başına geçti. Böylece Servet-i Fünûn dergisi, Recaizade Mahmut Ekrem’in aracılığı ve öncülüğüyle, edebiyatta yenilik yanlısı şair ve yazarların yayın organı hâline geldi. Edebiyat tarihlerinde “Edebiyat-ı Cedîde” (veya bazı kaynaklarda Servet-i Fünûn) adıyla bilinen hareket de Tevfik Fikret’in derginin başına geçmesiyle başladı. Servet-i Fünûn dergisindeki bu edebî faaliyet sonucunda, saydığımız yazar ve şairler, ortak bir duyuş ve söyleyiş tarzı etrafında, yeni bir edebiyat oluşturmuşlardır. İşte Servet-i Fünûn dergisinde 1896 yılından sonra şiir, roman, hikâye, mensur şiir ve eleştiri türünde verilen eserler sonucu oluşan bu edebî harekete Edebiyat-ı Cedîde adı verilir.

Yanıt Açıklaması: 1918’de basılan, Birinci Dünya Savaşı yıllarında orduya moral vermeyi, askerlerimize dini ve milli bilgiler öğretmeyi amaçlayan şiir ve yazıların yer aldığı “Ordunun Defteri” kitabının yazarı Ali Ekrem'dir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir Yazın Tarihi de hatıra defteri kurgusuyla yazılmış bir hikâyedir. İhsan iznini geçirmek üzere bir akrabasının yalısına gider. Orada öksüz ve veremli olan Meliha’ya ilgi duyar. Meliha ise ona olan ilgisini ancak ölürken ortaya koyar.

Yanıt Açıklaması: Diğerleri ölüm temalı şiirlerdir. Cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Tevfik Fikret, ilk şiirlerini 1884 yılından itibaren Tercüman-ı Hakîkat gazetesinde yayımlar. Şairin 1884-1891 yılları arasında yazdığı bu manzumeler, Muallim Naci etkisinde kaleme alınmıştır. Doğru cevap A'dır.