XVII. Yüzyıl Türk Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: Aşık rolü gereği sevgiliye kavuşamaz. Aşıka hep gam çekmek düşer. Sevgiliye kavuşma (vuslat) olmaması aşığın kabulüdür. Aşık, âşıklık rolünden vazgeçmek istemez. Âşık her önüne gelene aşk ilan etmez.

Yanıt Açıklaması: IV. Murad’ın almış olduğu bu tedbirler, taassup derecesinde dinî vaazlarda bulunan ve “Fakılar”, daha ziyade “Kadızadeliler” olarak isimlendirilen tutucu dinî anlayış mensuplarının cesaretlenmesine sebep olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı sultanları arasında ilk reformcu sultan olarak kabul edilen II. Osman’ın Farisî mahlasıyla yazdığı şiirler bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Fars edebiyatı, Hindistan’daki altın çağını Türk hanedanlarının egemenliğinde yaşamıştır. Bu da tarihsel olarak İran’da Safeviler, Hindistan’da Babürlüler dönemlerine (1526-1858) rastlar.

Yanıt Açıklaması: XVII. yüzyıla kadar klasik bir hüviyete kavuşan Türk şiir geleneği içinde daha önce bireysel deneyim veya yenilik arzusu düzeyinde kalan üslup arayışlarının bu asırda daha geniş mecralar bulduğu ve önemli temsilcilerini yetiştirdiği görülmektedir. Osmanlı şiir geleneği içinde XVII. yüzyılda temsilcisini veya takipçilerini bulan üsluplar; Klasik Üslup, Sebk-i Hindî, Hikemî Tarz, Mahallî Tarz ve Tasavvufî Şiirdir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Sadaret. Cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Atatürk U¨niversitesi’nde eserin tam metni doktora tezi olarak hazırlanmış ve popüler neşri yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Nefî de “barekallah” ibaresiyle başladığı kasidesinde IV. Murat’ın Bâd-ı Sabâ adını verdiği atının güzelliği karşısında hayranlık duyguları içinde olduğunu sezdirmektedir. Padişahın atları içinden Bâd-ı Sabâ’yı ilk başta anarak divan şiirinin bu terkip etrafında oluşan hayallerini devreye sokmak niyetindedir.

Yanıt Açıklaması: XVI. asırda, şairler, geçen asırlara nazaran sosyal ve ekonomik konulara daha fazla eğilmişler, özellikle çevrelerinde olan hadiseleri gözlemleyerek bunları şiirlerine yansıtmışlardır. Bu da şiirlerde sosyal tenkidin ön plana çıkmasına sebep olmuştur. Nef’î, Nev‘îzade Atayî, Nabî, Sabit gibi şairlerin “sosyal çevre” ile çok fazla meşgul olmaları, bu dönem şiirinin genel karakterini de belirlemede etkili olmuştur. Doğru cevap B’dır.

Yanıt Açıklaması: Bu üslupta, yaşanılan çevreden ve günlük hayattan uzaklaşılmış; insanın dış dünyasından çok, iç dünyasına yönelinmiştir. Şiirde derinleşen, genişleyen ve giriftleşen mananın altında insan ruhunun ıstırabı ortaya çıkmaktadır. Sebk-i Hindî şiirinin konusu ıstıraptır. Istırabın verdiği acı ve üzüntüler, bu üzüntülerden dolayı insan ruhunun çırpınışları ve çalkantıları hemen hemen bütün Sebk-i Hindî şairlerinin rağbet ettikleri ve şiirlerinde inceden inceye işledikleri konulardır.

Yanıt Açıklaması: Şeyhülislam Yahya’nın en önemli eseri divanıdır. Şeyhülislam Yahya Divanı geçen asrın basında Ibnülemin Mahmut Kemal’in sunusuyla eski harflerle (Istanbul 1334), daha sonra iki kez yeni harflerle basılır (Ertem 1995, Kavruk 2001). Divandan başka Yahya Efendi’nin fetvaları, Kaside-i Bürde’ye yazdığı Arapça tahmisi ve Kemal Pasazade’den tercüme ettiği Nigaristan adlı bir eseri vardır.

Yanıt Açıklaması: Osman Gazi’den başlayarak Sultan Mehmed Reşad’a kadar padişahlar,şehzadeler,yöneticiler ve devlet kademesinde görev yapan bürokratların ilgiye göre değişen derecelerde sanatın çeşitli dallarına destek verdikleri bilinmektedir. Hamilerin büyük çoğunluğunun, kendilerine takdim edilen şiirleri,bu işten anlayan biri olarak değerlendirmeleri, Osmanlı şiirsel üretiminde sadece aktif olarak yer almaları değil, aynı zamanda şiir ortamının ve şairin üslubunun belirlenmesi konusunda da aktif olduklarını göstermektedir. Osmanlı sultanlarının ve hamilerinin büyük çoğunluğunun sanatın aktif katılımcıları olarak böyle bir işleyişin içinde yer almaları, onları sadece hami ya da kendilerine şiir sunulan merci olmaktan çıkarmaktadır. Benzer şekilde Osmanlı’da birçok şairin aynı zamanda hami olarak başka şairlerin yetişmesine katkıda bulunmaları da bu çerçevede değerlendirilebilir. Bu noktada hem de eleştirel izleyici aynı kişi olmaktadır. Yani sanatın tüketicisi çoğu zaman üreticisi de idi. Bunun en karakteristik örneğini başta padişahlar ve şahzadeler olmak üzere osmanlı yöneticilerinde görmekteyiz. Bu isimlerin büyük çoğunluğu da aynı zamanda şair oldukları için, edebiyatın desteklenmesine özel bir önem vermişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Hint tarzında yalınlık yerine mübalağa sanatı önemli bir yer tutar. Aslında mübalağa, edebiyatta eskiden beri kullanılan bir edebî sanattır.