XVI. Yüzyıl Türk Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: XVI. yüzyıldan itibaren artık bir önceki yüzyılın yalın ifadeli örneklerine fazla rastlanmaz. Bir anlamda şiirde Fatih devrinde kalıplaşan söyleyiş biçimi, imaj sistemi ve Arapça, Farsça yoğunluklu dil, nesirde daha geç, yani XVI. yüzyıl ortalarına doğru teşekkül eder. Artık bu dönem metinlerinde Orta Çağ, Fars nesir geleneğinin estetik etkileri görülmeye başlar.

Yanıt Açıklaması: İlk örnekleri XVI. yüzyılda görülmeye başlayan şehrengizler, Fars edebiyatındaki “şehrâşûb” türündeki eserlerden hareketle Türk edebiyatının ürettiği bir şiir türüdür. Şehrengizlerde bir şehrin güzelleri ve güzellikleri övülür. Mesihî ve Zatî’nin Edirne için yazdıkları şehrengizler bu türün ilk örnekleridir. Doğru cevap A dır.

Yanıt Açıklaması: Nefi, Bağdatlı Ruhi'nin terkib-namesine nazire söylememiştir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlılar döneminde mektup türünde eser veren Feridun Bey, fermanlar, fetihnamelerin de içerisinde olduğu Münşeatü’s-Selatin adlı eserini oluşturmuştur.Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Anadolu sahasında türün ilk örneği, Edirneli Revânî (ö. 1524) tarafından İşaretnâme adıyla verilmiştir. 694 beyitlik mesnevi, aruzun “mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün” kalıbıyla yazılmıştır. Başarılı bir eser olması dolayısıyla kendinden sonraki bu tür eserlere örnek olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Leyla vü Mecnun, ilk kez Genceli Nizamî tarafından mesnevi biçiminde Farsça olarak işlenmiş, Arapların sözlü geleneğinde yaşayan bir halk hikâyesinden uyarlanmıştır. Nizamî’nin eseri Fars ve Türk edebiyatında son derece etkili olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Lâmiî’nin Bursa Şehrengizi edebiyat tarihi kadar sosyoloji, etnoloji gibi ilim dallarıyla uğraşanları hatta şehir tarihçilerini ve coğrafyacıları yakından ilgilendirecek zengin malzeme ihtiva etmektedir. Dikkatle incelendiğinde eski toplum hayatımızı, fazla sanat endişesi taşımadan kaleme alınan bu tip eserlerde daha net ve daha kolay bulabiliriz.

Yanıt Açıklaması: 16. yüzyılda önemli mesnevi şairlerinden biri Bursalı Lamiî’dir. Şairin iki hamse oluşturacak kadar, yani ondan fazla mesnevisi vardır. Fettah-ı Nişâpûrî’den nesirle karışık nazmen tercüme ettiği Hüsn ü Dil ve Ali Şir Nevayî’den nazmen çevirdiği Ferhad u Şirin gibi eserleriyle Yavuz Sultan Selim’in ilgisini çekmiştir. Daha önce diğer Osmanlı şairlerince ele alınmayan mesnevi konularını işlemiştir; Salaman u Absal, Vamık u Azra, Veyse vü Ramin, Gûy u Çevgân gibi çift kahramanlı mesnevileri böyledir. Alegorik özelliklere sahip Şem ü Pervane adlı mesnevisi bu konuda Türkçe yazılmış ilk mesnevidir.

Yanıt Açıklaması: Eserin çeviri olup olmaması mensur üslubuna dair bir emare değildir.

Yanıt Açıklaması: Lamii Çelebi Bursa'da doğmuştur.

Yanıt Açıklaması: A,B,C,D seçenekleri Münşeat Mecmuları bölümünde anlatılan konuya dair özellikler olup sadece E seçeneği ‘Şair Tezkireleri’ne ait bir özelliktir.

Yanıt Açıklaması: Bağdatlı ruhi Bağdat'ta değil  Şam'da vefat etmiştir. Diğer bilgiler doğrudur.

Yanıt Açıklaması: İkinci dizede “mâh-ı tâban” tamlamasıyla aynı zamanda kendisinin ay gibi güzel sevgilisinin olduğunu sezdirir [istiâre].

Yanıt Açıklaması: Önceki yüzyıllarda çoğunlukla Fars edebiyatında üretilmiş olan mesnevilerin Türkçeye tercüme edildiği görülür. Özellikle Yusuf u Züleyha, Leyla vü Mecnun, Hüsrev ü Şirin gibi aşk konulu mesneviler çoğunlukla ya tercüme edilmiş ya da Fars edebiyatındaki asıllarına bağlı kalınarak telif edilmişlerdir

Yanıt Açıklaması: Gazavatname türünde yazılmış mesnevilerin ilk örnekleri II. Bayezit devrinde yazıl­mıştır.

Yanıt Açıklaması: Vezirlik Âlî’nin bilinen resmî vazifelerinden birisi değildir.?

Yanıt Açıklaması: III. Murat’ın şehzâdesi Mehmet için 1582 yılında yapılan oldukça gösterişli sünnet düğünü, Gelibolulu Ali’nin Câmi’u’l-Buhur der-Mecalis-i Sur adlı 2775 beyitli eserinde bütün ihtişamıyla anlatılır.

Yanıt Açıklaması: Şemsettin-i Sivasî’nin iyi ve kötü ahlak üzerine yazdığı Mir’atü’l-Ahlak ve Mirkatü’l- Eşvâkadlı bir mesnevisi vardırbir diğer mesnevisi de Heşt-Behişt’tir..Menakıb-ıİmam-ı Azamadlı eser Şemsettin-i Sivasî’nin bir diğer mesnevisidir. Fütuhat-ı Selimiye Şükrî-i Bitlisî’nindir.

Yanıt Açıklaması: XVI. yüzyılda kaleme alınan eserlerin önemli bölümünü dinî ve tasavvufi eserler oluşturur. Sözü edilen bu tür eserler, XVI. yüzyılda da yalın bir dil ve açık bir üslupla kaleme alınmıştır. Birgili Mehmet Efendi’nin Vasiyetname’si, Karamanlı Abdüllatif ’in Âdab-ı Menazil’i bu tarz eserlerdir. Ayrıca çeşitli sufilerin menkıbelerinin anlatıldığı Lamiî Çelebi’nin Menakıb-ı Veysel Karanî’si, Şevkî’nin Menakıb-ı Emir Sultan’ı gibi eserler yazılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Taşlıcalı Yahya hamse sahibi bir şair olarak bilinmektedir?