XVI. Yüzyıl Türk Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: Kaynakların verdiği bilgilerden hareketle Lamiî Çelebi’nin üstün yönlerini şöyle sıralayabiliriz: 1. Üretken (velud) bir şair ve yazardır. 2. İki hamse sahibidir. 3. Nesirde üstattır. 4. Mükemmel ve mürettep divan sahibidir. 5. Âlim şairlerdendir. 6. Abdurrahman Camî’den yaptığı tercümelerle Camî-i Rum diye anılır.

Yanıt Açıklaması: Ruhî, sosyal hayata ve hadiselere duyarlı bir divan şairidir. Belki de bu yüzden şiirlerinde söz ve mana oyunlarına fazla yer vermez ve yine bu yüzden şiirlerine akıcılık ve sadelik hâkimdir. Divanında konuşma dili ile söylenmiş mısralar çoktur.

Yanıt Açıklaması: Gûy u çevgân: Açık bir alanda at üzerinde, elde bulunan ucu eğri bir sopa (çevgân) ile top(gûy)a vurularak oynanan bir tür oyundur

Yanıt Açıklaması: Şah ile Geda’nın aşkı üzerine kurgulanan bu hikâye, ilk defa Fars edebiyatında Hilalî tarafından mesnevi tarzında işlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bütün bu eserler bilgi vermek için yazılmış ilmi eserlerdir.

Yanıt Açıklaması: Ruhi'nin şiirleri, daha çok âşıkane ve rindane görünmekle beraber fikrî ve sosyal konulu olanları da az değildir. Dili gayet sade ve akıcı olup çağdaşı diğer bazı şairlerin şiirlerine göre tamlamalar ve yabancı kelimeler sayıca azdır. Söz ve mana sanatlarına fazla itibar etmeyen Ruhî, akıcı bir üslup yakalama gayretinde olmuş ve içinden geldiği gibi söylemiştir.

Yanıt Açıklaması: En güzel Gül ü Bülbül mesnevisini Kara Fazlî yazmıştır. İznikli Bekayî’nin de Gül ü Bülbül mesnevisi vardır. Kara Fazlî’nin Gül ü Bülbül mesnevisi alegorik (temsilî) bir eser niteliğindedir. İlk bakışta beşerî bir aşk hikâyesini anlatır gibi görünen eser, şairin mesnevinin sonunda hikâyede kullandığı sembollerin karşılıklarını vermesiyle tasavvufi bir kimliğe bürünür. Dönemin en önemli mesnevileri arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Salaman u Absal Gelibolulu Mustafa Âlî’nin eserlerinden biri değildir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Divan şiirinde şairlerin kendi psikolojik sıkıntılarını dile getirmeleri iyi karşılanmamış, onlardan daha çok belli bir senaryo çerçevesinde belirli konuların en güzel biçimde dile getirilmesi talep edilmiştir. Kişisel problemlerin dile getirildiği örneklere ise hasb-i hâl tarzı şiir adı verilmiştir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Dinî-tasavvufî mesneviler konusunda Şemsettin-i Sivasî’nin ayrıcalıklı bir yeri vardır. Çünkü o, bütün mesnevilerinde dinî ve tasavvufî konuları işlemiştir.

Yanıt Açıklaması: doğru seçenek d'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu yüzyılda hamse (beş mesnevi) sahibi şairlerin sayısı artmıştır. Ahmed-i Rıdvan, Taşlıcalı Yahya, Lamiî, Gelibolulu Âlî, Şemsettin-i Sivasî ve Celilî bu asrın hamse sahibi şairleridir.

Yanıt Açıklaması: XVI. yüzyılın dil, üslup ve muhteva özellikleri açısından en dikkate değer tarihlerinden birini Gelibolulu Mustafa Âlî yazmıştır. Âlî’nin eseri, Künhü’l-Ahbar adını taşır. Türkçe bir genel tarih olan eser, uzun bir mukaddime ve yazarın rükn adını verdiği dört bölümden meydana gelir. Bunların içinde ilk üç rükn, Osmanlılara gelinceye kadar genel tarihî bilgiler verir. Eserin asıl bölümü dördüncü rükn, yani Osmanlılarla ilgili kısımdır. İki ciltten ibaret olan bu bölüm, Osmanlıların ortaya çıkışından l589 tarihine kadar meydana gelen olaylardan, devlet adamlarından, şeyhlerden, bilginlerden ve şairlerden söz eder. Çok yönlü bir yazar olan Âlî, tarihçiliği yanında çağının iyi şairlerinden ve nesir ustalarındandır.

Yanıt Açıklaması: Mesnevilerdeki zaman ve mekânın takdimi de bu tür masalsı özellikler gösterir. Bu ifade doğru bir ifadedir.

Yanıt Açıklaması: Fars şiirinde örnekleri olduğu hâlde Türk edebiyatında daha önce ele alınmayan Vamık u Azra, Vîs ü Ramin gibi mesneviler ilk defa Lamiî Çelebi tarafından yazılmıştır. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Mustafa Çelebi, Tabakatü’l-Memalik fi Derecati’l-Mesalik adını taşıyan tarihinde Kanunî devri olaylarını anlatır. Çok geniş tutulan bu eserin sadece otuzuncu cildi temize çekilmiştir. Eser, sadece olayları anlatmakla kalmayıp Osmanlı toplumsal yapısı hakkında da bilgiler vermektedir

Yanıt Açıklaması: Şakayık Osmanlı bilginlerinin biyografileri konusunda ilk başvurulması gereken kaynaklar arasında yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Muyî’nin hasbihâl tarzında yazmış olduğu bu mesnevi, 2759 beyitten oluşmaktadır. Eser, aruzun “mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün” kalıbıyla yazılmıştır. Eserin kahramanlarından Nalan, şairin kendisini temsil eder. Olay örgüsü bir rüya motifiyle başlar.

Yanıt Açıklaması: Lamii Çelebi 1534 yılında ölmüştür.

Yanıt Açıklaması: Yusuf ile Züleyha arasındaki aşk, mesnevi tarzında en çok işlenen konudur. Şairlerin bu ilgisinde Yusuf ile Züleyha kıssasının kutsal kitaplarda yer almasının payı büyüktür.