XVI. Yüzyıl Türk Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: döneminden itibaren şahname niteliğinde metinlerin ortaya çıktığı görülür. Bu tür eserler, saray tarihçiliğinin ilk örnekleri sayılabilir. Bir yandan menkıbe geleneğini sürdüren kıssahanlar, diğer yandan İran tarihçiliğini model alarak eserler veren münşilerin ortaya koydukları metinler, şairler tarafından manzumelere dönüştürülecek ciddi bir birikim oluşturur. II. Bayezit devrinde sayısı artan tarihî nitelikli eserler, özellikle Yavuz Sultan Selim zamanında padişahı merkeze alan mesnevilerin yazılmasına olanak sağlar. I. Selim’in çok kısa süren saltanat yıllarına sığdırdığı hep zaferle sonuçlanan seferler, şairler için birer Selimname; Kanunî’nin yaklaşık yarım asrı dolduran başarıları ise birer Süleymanname vesilesi sayılır. Yavuz Selim’in sefere çıkarken devrin şairlerinden bazılarını yanında götürüp yaşananları nazm etmelerini istediği ve böylece ortaya Selimnamelerin çıktığı bilinmektedir. Bu tür eserler, tarihçilerin eksik bıraktıkları noktaları tamamlayıcı niteliktedir.

Yanıt Açıklaması: Bakî asıl ününü kaside değil gazelleriyle yapmıştır. Gazelleri rind bir eda ile dünya aşkını anlatan, şiir tekniği sağlam, itina ile işlenmiş örneklerdir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Mesihî ve Zatî’nin Edirne için yazdıkları şehrengizler bu türün ilk örnekleridir . Manisalı Camî’nin ve Derzizade Ulvî’nin Manisa için yazdıkları şehrengizler, Lâmiî Çelebi’nin Bursa Şehrengiz ’i, Vizeli Behiştî’nin (ö. 1571?) Bursa ya da Vize için yazdığı şehrengiz, Bursalı Rahmî’nin (ö. 1567) Yenişehir Şehrengizi , Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Gelibolu Şehrengizi türün XVI. yüzyılda yazılmış örneklerindendir.

Yanıt Açıklaması: Resmî üslup denilince devlet yazışmaları, kararlar, emirler, hukuk metinleri ve diplomatik belgelerin kaleme alındığı üslup anlaşılmalıdır. Bu üslubun dili sade, mantıklı ve inandırıcı olmalıdır. Bu metinlerde arkaik ve mahalli sözlere ve argoya yer verilmez. Resmî üslup çerçevesinde kaleme alınan metinlerde ilgili alanın belli kavramları ve kalıplaşmış yapıları kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Safî, Hasbihâl ’ini 1586 tarihinde yazar. 830 beyitlik bu mesnevi “feilâtün mefâilün feilün” vezniyle kaleme alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: TazarrunameTürk edebiyatında estetik nesrin ilk örneği sayılan eserler arasında yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: İlk örneklerinin XV. yüzyılda verilmiş olması, şehrengizlerde görülen özellikleri arasında yer almaz?

Yanıt Açıklaması: Tatavlalı Mahremî (ö.1535) ise Şehname’sinin birinci bölümünde II. Bayezit’in seferlerini, ikinci bölümünde Yavuz Selim’in İran ve Mısır seferlerini, son bölümde de Belgrat ve Rodos seferlerine kadar geçen olayları anlatır. doğru cevap C dir.

Yanıt Açıklaması: İlkin Heybetî mahlasıyla şiirler söyleyen İbrahim, daha sonra mürşidi Ruşenî’nin “sen ol bâğ-ı bekânın gülşenisin” demesi üzerine Gülşenî mahlasını kullanmıştır. Arapça şiirlerinde isminin çağrışımıyla Halilî, diğer eserlerinde ise Gülşenî mahlasını kullanmıştır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Muyî’nin hasbihâl tarzında yazmış olduğu bu mesnevi, 2759 beyitten oluşmaktadır. Eser,aruzun “mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün” kalıbıyla yazılmıştır. Bu eser Nalan u Handan'dır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B şıkkındaki Mecmuatü"n Nezair"dir.

Yanıt Açıklaması: Tahmis nazım şekliyle yazılan Camî’nin Manisa Şehrengizi ile muhammes nazım şekliyle kaleme alınan Ravzî’nin Edincik Şehrengizi bunlardandır.

Yanıt Açıklaması: En güzel Gül ü Bülbül mesnevisini Kara Fazlî yazmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ruhî, en çok gazel yazan divan şairlerindendir. Divanında 1115 gazel yer alır. Gazellerinde lirik bir söyleyiş tarzı ve rintçe bir eda vardır. Bu özellik gazel nazım türünün birinci planda âşıkane olması, içkiden, sevgiliden, ayrılık ve vuslattan bahsetmesi vb. sebeplerden kaynaklanıyor olmalıdır. Ancak bu özelliğin, mahlasından da anlaşıldığı gibi onun iç dünyası ile de ilgili olduğunu belirtmek gerekir. Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevabın E şıkkı olduğu anlaşılacaktır.

Yanıt Açıklaması: Tarihsel kişileri ve olayları konu edinen mesnevileri iki grupta ele almak mümkündür. Birincisi Yavuz Sultan Selim’in hayatını, mücadelelerini, yaptığı savaşları ve kazandığı zaferleri merkeze alarak bir Osmanlı tarihi anlayışıyla kaleme alınan Selimname türündeki mesnevilerdir. Üsküplü İshak Çelebi, Sücudî, Keşfî, Süheylî, Muhyî, Edayî, Hoca Sadettin, İdris-i Bitlisî, Şükrî-i Bitlisî gibi şairlerin yazdıkları mesneviler bunlardandır.

Yanıt Açıklaması: Bu üslupta cümleler kısadır ve cümleyi oluşturan kelimeler büyük ölçüde isim ve fiillerden ibarettir. Devrik cümle kullanımı yaygındır.

Yanıt Açıklaması: Kelile ve Dimne tercümelerinden Filibeli Alaattin Ali Çelebi’nin, Hümayunname adlı eseri çok okunan kitaplardandır. XVI. yüzyılda şerh ve tercümleriyle dikkat çeken yazarlardan biri, Şerh-i Mesnevi, Şerh-i Divan-ı Hafız gibi eserleriyle tanınan Mustafa Şemî’dir. Bir diğeri Bahrü’l-Ma‘arif sahibi Gelibolulu Sürurî’dir. Bunlardan başka Sudî Efendi’nin Hafız Divanı Şerhi ve Celalzade Salih Çelebi’nin C evamiü’l-Hikâyat ’ı dönemin en dikkate değer mensur eserlerindendir.

Yanıt Açıklaması: Daha çok dinî ve destanî nitelikli eserlerde görülmesi şifahi/folklorik üslubun özellikleri arasında yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Ruhi,  Fuzulî’nin Şikâyetname olarak tanınan mektubunda dile getirdiği aksaklıkları gazel formunun elverdiği ölçüde işleyen ve özellikle “eksilmede” redifli gazelinde, artık yok olmaya yüz tutmuş değerlerin ardından duyduğu acıyı dile getirerek çağının tanığı olduğunu göstermiştir.

Yanıt Açıklaması: Lamiî Çelebi 878/1472’de Bursa’da doğdu. Asıl adı Mahmut’tur. Varlıklı, eğitimli ve tanın­mış bir ailenin çocuğudur. Babası II. Mehmet ve II. Bayezit dönemi defterdarlarından Os­man Efendi, annesi Dilşad Hatun’dur. Dedesi ise Nakkaş Ali’dir. Nakkaş Ali, Timurluların kültür merkezlerinde nakkaşlığı öğrendikten sonra doğduğu şehre dönüp orada sanatını icra etmiştir. Bursa’daki Yeşil Türbe ve Yeşil Cami’nin nakışları onun eseridir. Süslü at eyer­lerinin de Nakkaş Ali’nin icadı olduğu söylenir.Doğru cevap A'dır.