XVI. Yüzyıl Türk Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: Emrî’nin adı Emrullah olup Edirne’lidir. Emrî’nin ailesi hakkında kaynaklarda bilgi yoktur. Edirne ve İstanbul’da tevliyet görevini yürüten Emrî, hayatı boyunca devletin ileri gelenleriyle yakınlık kurmaktan uzak durmuş, kimseye övgü şiirleri yazmamış, yoksul bir hayat sürmüştür. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Erbaîn çıkarmak: Dervişlerin tenha ve ıssız bir yere çekilip kırk gün kırk gece çetin bir perhiz ve nefis terbiyesi döneminden geçmeleri ve bu süre içinde gıda, uyku ve dünya kelamını asgariye indirerek hem beden hem de düşünce ile azami derecede ibadet etmeleridir.

Yanıt Açıklaması: Kanuni’nin kendisinden sonra Osmanlı tahtına geçen şehzadesi II. Selim, tahta geçememiş diğer oğulları Mustafa, Cihangir ve Bayezit de şiir söylemiş hanedan mensuplarıdır. Bunlardan Şehzade Mustafa (1515-1553), şehzadeler arasındaki taht rekabeti yüzünden babası tarafından boğdurularak öldürülmüştür. Bu hazin ölüm hadisesi üzerine Osmanlı şairleri çok sayıda mersiye kaleme almışlardır. Şehzade Mustafa, Osmanlı tarihinde ardından en çok mersiye yazılan kişidir.

Yanıt Açıklaması: Yüzyılın son kırk yılında ise şiir tahtına Bakî oturmuş ve tartışmasız devrin sultanü’şşuarası olarak hükmünü sürdürmüştür.

Yanıt Açıklaması: Emrî, divan şiiri geleneği içinde daha çok muamma şairi olarak tanınır. Öyle ki bu türde, İran’lı şairleri geçecek kadar başarılı olan Emrî’nin muammalarının çözümünü içeren müstakil eserler kaleme alınmıştır [Muammayî Ahmed, Şerh-i Muamma-yı Emrî, Nuruosmaniye Ktp. 3951]. Onun bu özelliğinin değişik yansımalarını harf oyunları biçimiyle Emrî Divan’ında görmek mümkündür. Emrî Divanı ve muammaları M. Yekta Saraç tarafından yayınlanmıştır (İstanbul 2002). Emrî, şiirini ustaca kuran şairlerdendir. Gazellerinde bile söyleyiş mükemmelliğinden çok orijinal hayaller kurmaya, kelime oyunlarına ve şiirin hüner tarafına yönelmiştir. Bu bakımdan çağdaşlarınca şiirleri kapalı bulunmuştur. Hüner gösterisi sayılan tarih düşürme sanatındaki ustalığı beğenilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıda belirtilen a, b, c ve d seçeneklerindeki dizeler Emri’ye, E seçeneğinde verilen dize ise Hayali’ye aittir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Muhabbi- Zati-Edirneli Nazmi, divan şiirinde çok güzel gazel şiirler arasında yer alır?

Yanıt Açıklaması: Tapuğ: Tanrı aşkını konu edinen, Tanrıyı övmek, ona yalvarmak için yazılan, söylenen ilahilerdir. Özel bir ezgiyle okunurlar. İlahîler tarikatlara göre türlü adlar alır: Mevlevîlerde âyin, Bektaşîlerde nefes, Gülşenîlerde tapuğ denir.

Yanıt Açıklaması: Nevî’nin kasideleri arasında bilhassa Şehzade Mehmet’in sünnet düğünü vesilesiyle yazdığı “suriyye” meşhur olmuştur. Hocalığını yaptığı şehzadelerin öldürülmeleri üzerine yazdığı mersiyeler de ilgi görmüştür. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Başumda mûy-ı jûlîde tenümde tâze dâğum var Melâmet mülkinün sultânıyam tûğum otağım var Diliçi çevirisi: Başımda karmakarışık saç, bedenimde taze yaram var; kınanmışlık ülkesinin sultanıyım, tuğum ve otağım var.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E seneğidir.

Yanıt Açıklaması: Gülşenî tekkelerindeki ayinlerde genellikle Türkçe tapuğların okunmuş olması Gülşenîler arasında Türkçe’nin yaygın biçimde kullanılmasının en önemli nedenleri arasında yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Nevi bilgin bir şair olmasına rağmen söyleyiş bakımından mükemmel, akıcı ve âhenkli gazeller de söylemiştir.

Yanıt Açıklaması: Emrî divan şiiri geleneği içinde dahaçok muamma şairi olarak tanınır.

Yanıt Açıklaması: Dehname: Hatayî’nin mesnevi türünde yazdığı bu eser, Fars ve Çağatay edebiyatında örnekleri bilinen dehnamelerin (on mektup) Azeri sahasındaki ilk örneğidir. Şair, bu eserini hezec bahrinin mef ‘ûlü mefâ‘ilün fe‘ûlün kalıbıyla yazmıştır. Bazı mısralarda bu veznin mef ‘ûlün fâ‘ilün fe‘ûlün ( _ _ _ / _ . _ / . _ _ ) şekline dönüşerek sekt-i melih yapıldığı görülmektedir. Aşk konusunun işlendiği eser, yaklaşık 1500 beyitli olup 1506 yılında, Hatayî henüz yirmili yaşlardayken tamamlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Bakî’nin şiirlerinin başarısı konu orijinalliğinden çok söyleyiş güzelliğindedir. Bu ifade Baki"nin sanatsal bir özelliğidir.

Yanıt Açıklaması: Edirne Şehrengizi-Şem ü Pervane, Zatî’nin eserleri arasında yer alır?

Yanıt Açıklaması: Yetiştirdiği şairler arasında Bakî gibi şairlerin bulunması onun şöhretini pekiştirmemesi sözkonusu değil aksine şöhretini pekiştirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Zati, II. Bayezit tarafından şiirleri beğenilerek kendisine tevliyet verildiği halde padişahın şairlere dağıttığı salyâne [yıllık] ve diğer gelirlerle yetinerek İstanbul’da kalmayı tercih etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Manevi Zati'nin eserlerinden değildir?