Halk Masalları

Yanıt Açıklaması: Masal metnine yönelik tanımsal, türsel ve daha önemlisi köken arayışları meselelerinden sonra masalın yalnızca bir metin olmadığı bir gösterim olduğu fark edilmiştir. İlhan Başgöz, bunu ilk fark edenler arasında Carl Wilhelm Von Sydow ve sonrasında Rus halk bilimi araştırmacılarını, özellikle de Mark Azadovski’yi gösterir. Sydow anlatıcının masalı anlattığı ortamdaki pek çok kişiyi etkilediğini bu nedenle de aktif ve pasif gelenek taşıyıcılarının masalın sürdürülebilirliği açısından önemini dile getirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Carl Wilhelm von Sydow

Yanıt Açıklaması: “Stith Thompson motiflerin ana başlıklarını şöyle belirler: A. Mitolojik Motifler B. Hayvanlar C. Yasak (Tabu) D. Sihir (Büyü) E. Ölüm F. Olağanüstülükler (Harikuladelikler) G. Devler H. Denemeler (Sınama, İmtihan Etme) J. Akıllılar ve Aptallar K. Aldatmalar L. Talihin (Kaderin) Tersine Çevrilmesi M. Geleceği Belirleme N. Şans ve Kader/Talih P. Toplum Q. Ödüller ve Cezalar R. Tutsaklar (Esirler) ve Kaçaklar S. Anormal Zulümler T. Cinsiyet U. Hayatın Tabiatı. V. Din W. Karakter Özellikleri X. Mizah Z. Çeşitli Motifler Görüldüğü üzere bu maddelerin içinde olan sadece devlerdir. Cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Romantizm hareketinde Herder’in attığı tohumlar Grimm Kardeşler’in eserlerinde büyümüş ve sonrasında Max Müller, Theodor Benfey, Bedier, Jung gibi araştırmacıların katkılarıyla gelişmiştir. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Mitolojik kuram, Grimm Kardeşler olarak bilinen Wilhelm ve Jacob Grimm tarafından karşılaştırmalı dilbilim çalışmalarıyla geliştirilmiş bir bakış açısıdır. Grimmler’in ortaya koymak istediği en önemli olgu, millî kültürün en eski hâli ile güncel olanın karşılaştırılabilir olmasıdır. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Masal

Yanıt Açıklaması: Masalların Radyo ya da diğer basın kayıt unsurlarında yer almasının temel amacı, çocuk eğitimidir.

Yanıt Açıklaması: Max Müller erken dönem kuramcılarındandır. Cevap e şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Belirtilen durumda, halk ürünlerinin telif haklarının alınması sonucu tekrar halka satılması eleştirilmektedir.

Yanıt Açıklaması: İşlevsel yaklaşıma göremasallar belirli toplumsal gereksinimleri karşılamaya hizmet edebilirler.

Yanıt Açıklaması: UNESCO’nun 17 Ekim 2003 döneminde toplanan 32. Genel Konferansı sırasında, Somut Olmayan Kültürel Mirasın (SOKÜM) Korunması Sözleşmesi yürürlüğe girmiştir.

Yanıt Açıklaması: İşlevsel kuram denilince akla ilk gelen kuramcı kuşkusuz Malinowski’dir.  Malinowski’ye göre kültür sürecinin tümü şunları içermelidir: 1. Kültürün maddi temelini, yani emek ürünlerini, 2. İnsanların toplumsal bağlanmalarını, yani standartlaşmış davranış biçimlerini 3. Sembolik eylemleri, yani bir bireyin, refleksleri harekete geçirme yoluyla diğeri üzerinde yaptığı etkileri. Ona göre bu kültür süreci bölünemez bir bütündür, maddi kültürün nesneleri, saf sosyolojik olgular ya da dilsel gerçeklikler izole edilip bağımsız sistemler gibi ele alınamazlar. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: “Stith Thompson’ın bugün de kabul edilip uygulanan beşli sınıflandırması şöyledir: 1. Hayvan Masalları 1- 299 2. Asıl Halk Masalları: 300- 1199 3. Güldürücü Hikâyeler, Nükteli Fıkralar 1200- 1999 4. Zincirlemeli Masallar 2000- 2399 5. Sınıflamaya Girmeyen Masallar 2400- 2499” (Sakaoğlu, 2010: 13). Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1960’lı yıllarda sinemada ve plak sektöründe masala yönelen dikkat aynı şekilde radyo       programlarında da başlamıştır. Bunun ilk örneklerinden biri “masalcı teyze” olarak da tanınan Günseli Güleç’in TRT radyosunda masal anlattığı Masal Saati adlı programdır. Günseli Güleç’le yapılan bir görüşme 1971 yılında Ses Dergisi’nde yayımlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Bağlamsal kuram metni doğal çevresinden, metni icra eden kişiden ve onu dinleyenlerden ayırmayarak bütünsel bir ilişkiler ağı öngörür. Yani dinleyici ile anlatıcı arasında, anlatıcı ile anlatılan mekân ve zaman arasında, dinleyiciyle dinlediği masal arasında birbirini tamamlayan bir bağ bulunmaktadır. Bu bağ topyekûn bir biçimde masalı anlamlandırmak ve çözümlemek için gereklidir. Alan Dundes herhangi bir halk bilgisi unsurunun, dokusu (texture) , metni (text) ve onun çevre ve şartları (context) itibariyle tahlil edebileceğini söyler. Ona göre bir halk bilgisi türünün sadece bunlardan birinin temel alınmasıyla tarif edilmesi mümkün değildir; bir tür, ideal olarak bu iç seviyenin hepsinin göz önüne alınmasıyla tarif edilmelidir” Dolayısıyla sözlü bir anlatı ve anlatma bağlamı olarak masal bu dinamiklerin bütünü dikkate alınarak layıkıyla anlaşılabilecektir.

Yanıt Açıklaması: Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi’nin “Sözlü Gelenekler ve Anlatımlar” başlığı ile kast edilen sözlü kültür yoluyla kuşaktan kuşağa aktarılan masal, destan, hikâye, ninni, bilmece, deyim, atasözü, alkış, kargış, efsane, fıkra, ağıt gibi ürünlerdir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu’da masallar genellikle ev içinde anlatılır. Bu nedenle de masal anlatan kişilere “masal anası”, “masalcı”, “masal ebesi/ninesi”, “masal atası” gibi isimler verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Azadovski’nin masalcıya dikkatini yönelten önemli bir isim olarak tanınmasının sebebi kuşkusuz onun Sibirya’dan Bir Masal Anası adlı eseridir. Söz konusu yazı Türkçeye 8. Ünite - Geçmişten Günümüze Masal Anlatıcılığı 159 İlhan Başgöz tarafından çevrilmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1970’li yıllar aynı zamanda masal plaklarının da piyasaya çıktığı yıllara denk gelmektedir. Özdemir’in aynı yılları masal anlatma geleneğinin ortadan kalkmaya başladığı yıllar olarak bildirmesi de önemlidir. Hem sinema sektörü hem de kayıt/plak sektörünün benzer tarihlerle masallara yönelmesi, masal anlatma geleneğinin durmaya başladığı yıllar olarak nitelenebilir.

Yanıt Açıklaması: Avrupa ülkelerinin bazılarında dünyaca bilenen kimi masalların anlatıldıkları yerler üzerinden bir masal yolu turizmi oluşturulmuştur. Bu bilinçli üretimin güzel örneklerinden biri de Alman turizmine kazandırılan Masal Yolu’dur. Almanya’da milyonlarca turistin ziyaret ettiği ve Grimm Kardeşlerin derleme için gezdiği 600 km’lik rotayı takip eden «masal yolu» bunlardan yalnızca biridir.