Halk Masalları

Yanıt Açıklaması: Türk sinemasında masallardan uyarlanan birçok film bulunmaktadır. Bu filmlerden bazıları şunlardır: Prensesin Uykusu (2010), Keloğlan Kara Prense Karşı (2005), Kül Kedisi (2002), Şahmaran (1993), Ben Bir Garip Keloğlanım (1976), Atını Seven Kovboy (1974), Keloğlan ile Cankız (1972), Alaeddin’in Lambası (1972), Keloğlan Aramızda (1971), Sinderella Kül Kedisi (1971), Şehzade Sinbad Kaf Dağında (1971), Ali Baba ve Kırk Haramiler (1971), On Küçük Şeytan (1971), Ayşecik ve Sihirli Cüceler Rüyalar Ülkesinde (1971), Kül Kedisi (1971), Keloğlan (1971), Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler (1970), Cilalı İbo Kırk Haramiler (1964), Ayşecik Fakir Prenses (1963), Kül Kedisi (1961),

Yanıt Açıklaması: Çoğu zaman kuramların evrensel çözümlemelere de yardımcı olabilecek bütünlüklü bir yapısı vardır. Bu nedenle kuram bilgisi önemlidir. Kuramlar bir metni anlamlandırıp analitik çözümlemeler yapabilmek için önemli veriler içerir. Her kuram içinde; doğduğu, geliştirildiği ve aktarıldığı kültürün düşünsel, kültürel ve entelektüel altyapısını barındırır. Kuramlar, belli bir dönemin dünya görüşünü ve bilinç aşamasını yansıttıklarından eleştirilmeye, geliştirilmeye ve yeniden yapılandırılmaya uygun bütünlerdir. Ancak bu aşamadan evvel kuramlar hakkında derinlemesine incelemeler yapılmalıdır. Kuramsal ve eleştirel düşünebilme becerisi analitik ve akademik çalışmaların da temelini oluşturur.

Yanıt Açıklaması: Masalların endüstrileşmesine örnek olarak gösterilebilecek alanlardan biri de sinema sektörüdür. Masallar Nebi Özdemir’in aktardığına göre 1950’li yıllardan beri Türk sinemacıları tarafından değerlendirilmeye başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 28 Mayıs 2013 tarihinde Gazi Üniversitesi, Altındağ Belediyesi ve Ankara Kalkınma Ajansı ortaklığında hizmete açılan Ankara Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi, somut olmayan kültürel miras ürünlerinin yaşatılması ve gelecek kuşaklara aktarılmasına hizmet etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Masallarda kötü bir tipleme olarak cadılar görülmektedir. Cadılar da belirli rollere uymayan kadınlar arasından seçilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Ankara’da masal kahramanlarının yer aldığı temalı parkın ismi Harikalar Diyarıdır.

Yanıt Açıklaması: Kültürün ulusal ve uluslararası düzeyde bireylere ulaştırılması noktasında önemli bir görev de üstlenen İnternet, özellikle toplumsal hayatta bireylerin çeşitli sosyal ihtiyaçlarını gidermek için sık sık başvurdukları önemli bir kaynaktır

Yanıt Açıklaması: Aarne'nin masal sınıflandırması şöyledir: 1. Hayvan Masalları Vahşi hayvanlar Vahşi hayvanlar ve evcil hayvanlar Vahşi hayvanlar ve insan Evcil hayvanlar Kuşlar Balıklar Öteki hayvanlar 2. Asıl Masallar A. Sihir Masalları Tabiatüstü rakip Tabiatüstü veya sihirli zevce (zevç) veya diğer ilgili kimseler Tabiatüstü vazife Tabiatüstü yardımcı Tabiatüstü eşya Tabiatüstü muktedir olma hâli veya bilme Diğer tabiatüstü hâller B. Efsane Tarzındaki Masallar C. Kısa Hikâye Tarzındaki Masallar D. Aptal Dev Masalları 3. Fıkralar Edepsizlik Evli Kimselerin Lâtifeleri Kahraman olan bir kızın (kadının) latifeleri Kahraman olan bir erkeğin latifeleri Kurnaz adam Tesadüf suretiyle mutluluk Aptal Papazların latifeleri Yalan masalları

Yanıt Açıklaması: Tarihî-coğrafi yöntemin genişlemesine ve özellikle de halk anlatılarının yapı çözümlemesine yönelişin ilk örneklerinden biri de Axel Olrik’in “Epik Yasaları”dır. Tarihî Coğrafi Kuramın temsilcilerinden Axel Olrik “ Halk Anlatmalarının Epik Yasaları”nı yayınlamıştır. Kaarle Krohn’un öğrencisi Antti Aarne “Masalların Tip Kataloğu”nu, Aarne’nin öğrencisi Stith Thompson ise “Masal Tip Kataloğu”nun daha yeni ve geliştirilmiş şekli yanında, “Halk Edebiyatının Motif İndeksi (The Motif-Index of Folk Literature)” adlı eserini bu yöntemin uzantısı olarak yayınlamıştır (Ekici, 2010: 62). Mircea Eliade Mitlerin Özellikleri adlı kitabında mitlerin kutsal bir öyküyü anlattığını, en eski zamanda, başlangıçtaki masallara özgü zamanda olup bitmiş bir olayı anlattığını belirtmiştir. Julius Krohn erken yaşta ölünce yerine oğlu Kaarle Krohn (1863-1933) çalışmaları devam ettirmiştir. Kaarle Krohn, “Halk Bilimi Yöntemi” 1926 çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Tarihî Coğrafi Fin Kuramının kurucusu Julius Krohn’dur. Julius Krohn kuramın yöntemi üzerinde çalışmaya başlamış ancak erken yaşta ölünce yerine oğlu Kaarle Krohn (1863-1933) çalışmaları devam ettirmiştir.Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Geleneksel masal anlatıcısının belirli bir tipolojisi olmamakla birlikte bazı anlatım özellikleri bulmak mümkündür. Masalcı masalına ‘‘bir varmış bir yokmuş’’ diyerek bağladığında anlatacaklarının inandırma gayesi olmadığını hatta gerçek bile olmadıklarını anlatmak ister. Anadolu’da masallar genellikle ev içinde anlatılır. Masal anlatıcısı masalına başlamadan önce tekerlemeler söyler bu sayede masala başlayacağını haber verir ve sessizliği sağlamış olur. Masal anlatıcısı masalını anlatırken kendinden bir şeyler de masalına katar, böylelikle her masal bir önceki anlatılan masaldan farklı bir masala dönüşebilir. Anlatıcı ana çatıyı bozmayacak şekilde motiflerin uzunluklarını, kısalıklarını ayarlayabilir veya bir motif masaldan tamamen atabilir. Bu nedenle masal anlatıcısının masal başlamadan önce ve başladıktan sonra dinleyicilerle kurduğu iletişim son derece önemlidir. Bulunan ortamın koşullarına, taleplerine uygun olarak masalını şekillendirir ve adeta yeniden yaratır. Ayrıca masalcının kendi yöresinin örf ve adetlerinin masal metnine yansıması da doğal bir süreçtir. Masallar incelendiğinde masal kahramanlarının doğumundan kahramanın evlenmesine kadar birçok unsurun anlatıcının yöresindeki adetlerden izler taşıdığı görülür.

Yanıt Açıklaması: William Bascom, halk edebiyatı ürünlerinin işlevleri şunlardır: eğlenme, eğlendirme ve hoşça vakit geçirme, toplumsal kurumlara ve törenlere destek verme, eğitim ve kültürün genç kuşaklara aktarılması, toplumsal ve kişisel baskılardan kurtulma. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Eski olanın tanıdık olanla sentezlenmesi ve ortaya çıkan ürünün orijinal halk eserlerinde kopabilmesi durumu Adorno tarafından ortaya konmuştur.

Yanıt Açıklaması: Fin ekolünde en eski metnin en doğru olduğu yaklaşımı ve bu yaklaşım doğrultusunda sistematik karşılaştırmalar yapılması uygulaması söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: Masalın Üzerinde Düşün Anlatacağı masalı belirledikten sonra Masalcı yapması gereken şeylerden biri de masalı üzerinde düşünmek olmalıdır. Masalcı masalın sevdiği noktalarını tespit etmeli ve bunun nedenini bulmalıdır. Masalcı öncelikle anlatacağı masalı özümsemeli ve üzerinde düşünmelidir. Bu aşama masalı anlatırken masalla dinleyiciler arasında bağ kurmasını sağlayacaktır. Nasıl Anlatacaksın Karar Ver Masalcı masalı nasıl anlatacağını belirlemelidir. Dinleyicilerle güçlü bir bağ kurabilmek için gerektiği zaman olayı birebir yaşıyormuş, kendi başından geçmiş gibi anlatma yoluna gidebilir. Kimi zaman olayları uzak bir geçmişte olmuş olaylar gibi anlatabilir. Kimi karakterlerin ses, beden ve mimiklerini taklit edebilir. Kapı gıcırtısı, rüzgâr sesi, çocuk kahkahası gibi efektleri taklit yöntemiyle masalın içine katabilir. Kimi karakterlerin şivelerini, beden hareketlerini taklit ederek o karaktere bürünür. Böylece dinleyicinin kendini masalın içinde hissetmesine yardım eder. Tekerlemeni Seç Türk masal anlatma geleneğinde, masalın başlangıcında, ortasında ve sonunda tekerleme ve formellere başvurmak geleneksel bir uygulamadır. Bu nedenle kendine bir tekerleme seçmelisin. Tekerleme, masalın uzun ya da kısa oluşuna göre seçilmeli ve dinleyicinin masaldan uzaklaşmasına neden olmamalıdır. Tekerleme, masalcı ve dinleyicileri birlikte çıkacakları yola hazırlayan bir araç olarak görülmeli ve işlevsel bir biçimde kullanılmalıdır. Masal Kahramanlarını Belirle, Onlarla Tanış Hangi masalı anlatacağına karar verdikten sonra seçtiğin masalda geçen tipleri belirle ve bir liste yap. Yaptığın bu liste üzerinde düşün. Hangi kahramanın ne giydiği, kaç yaşında olduğu, nerede yaşadığı, en sevdiği yemeğin hangisi olduğu gibi konular üzerinde düşün ve hayal kur ama bunları anlatırken paylaşma. Bu çalışma masalını anlatırken daha inandırıcı bir etki yaratmana yardım edecektir.

Yanıt Açıklaması: Bu kuramın araştırmacılar tarafından eleştirilmesinin öne çıkan nedeni arşivdeki halk yaratması ürünlerine nasıl yaklaşılacağı meselesidir. Kurama eleştiri getirenlerin çoğu bu ortak paydada birleşmektedir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Ziya Gökalp’ın sözünü¨ ettiği “ocaktan gelme” masalcılardır. Gökalp bu konu hakkında şunları söylemektedir: “Halk masalı her masal söyleyenden alınmaz. Çünkü¨ masalın kendine mahsus tabirleri, kendine mahsus lisanı vardır. Masalları hususi tabirleriyle, hususi şivesiyle nakleden ancak ocaktan yetişme masalcılar dır. Masalcılar eski ozanlığın kadınlarda devam eden kısmıdır. Ozanlık, babadan oğula kaldığı gibi masalcılık da anadan kıza intikal eder. Erkek masalcılar varsa da, ekseriya masalcılar kadın cinsindendir. Masalcı, kendi sahasında bir nevi sanatkârdır. Ağzından çıkan her kelime yerinde kullanılmıştır.”

Yanıt Açıklaması: Anlatacağı masalı belirledikten sonra Masalcı yapması gereken şeylerden biri de masalı üzerinde düşünmek olmalıdır. Masalcı masalın sevdiği noktaları tespit etmeli ve bunun nedenini bulmalıdır. Masalcı öncelikle anlatacağı masalı özümsemeli ve üzerinde düşünmelidir. Bu aşama masalı anlatırken masalla dinleyiciler arasında bağ kurmasını sağlayacaktır.

Yanıt Açıklaması: Mitlerin Meteorolojik Gelişimi Teorisi'nin en büyük savunucusu Franz Felix Adalbert Albert Kuhn'dur. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Metin Ekici, Seyfi Karabaş'ın bu yöntemin Türk Halk Edebiyatı yaratmalarına uygulanmasında bir öncü olduğunu söyler. Cevap B şıkkıdır.