Halk Hikayeleri

Yanıt Açıklaması: Dede Korkut Kitabı’ndaki ilk hikâye Dirse Han Oğlu Boğaç hikâyesidir. Hanlar Hanı Bayındır Han’ın düzenlediği toy sırasında oğlu kızı olan ak çadıra, kızı olan kırmızı çadıra, oğlu kızı olamayan kara çadıra oturtulur.

Yanıt Açıklaması: Hikayenin sonunda Padişah Mahmut ile Mehbub’a kırk gün kırk gece düğün yaparak onları muratlarına erdirir. Doğru cevap E' dir.

Yanıt Açıklaması: Kırmızı renkli elbiseler giyinme

Yanıt Açıklaması: Câm-i Cemâyin,Tebrizli Hasan b. Mahmud Bayatî’nin hac yolculuğu sırasında tanıştığı Cem Sultan’ın isteği üzerine yazdığı veDede Korkut’un adı geçtiği eserdir. Bu nedenle yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Karavelli: Halk hikâyelerinin anlatıldığı hikâyeler arasında yer verdiği kısa, mensur, ibret verici veya güldürücü hikâye.

Yanıt Açıklaması: O. Fleischer

Yanıt Açıklaması: Barak odası: Barak türküleri ve hikâyelerini anlatıldığı yere verilen ad.

Yanıt Açıklaması: Köroğlu destanının halk arasından derlenmiş ilk Türkçe yayını Mir Babaoğlu Hasan Molla tarafından yapılmış, Hikâyat-ı Köroğlu Sultan ve Hikâyat-ı Gayvazhan adı ile Kazan’da yayımlanmıştır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Âşık Müdamî 1918 yılında, Ardahan ilinin Posof ilçesinin Varzına (Demirdöven) köyünde doğmuştur.

Yanıt Açıklaması: Âşık Garip hikâyesi, Türkiye, Balkanlar, Azerbaycan (Kuzey ve Güney), Türkmenistan, Özbekistan ve Doğu Türkistan’da hem yazılı, hem de sözlü kaynaklarda bilinmektedir. Hikâyenin yukarıda sözü edilen ülkelerde pek çok baskısı yapılmıştır. Bazı araştırıcılara göre hikâyenin çıkış yeri Azerbaycan’dır. Daha sonra doğuya (Türkmenistan, Özbekistan, Doğu Türkistan) ve batıya (Türkiye, Balkanlar) yayılmıştır. Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sabit Ataman (Âşık Müdamî) 1918 yılında, Ardahan ilinin Posof ilçesinin Varzına (Demirdöven) köyünde doğmuştur. Âşıklıkla ilgili bilgileri babası ile Şavşatlı Tevfik Usta’dan almıştır. Bir süre Cilavuz Köy Enstitüsünde müzik öğretmenliği de yapmıştır. Pertev Naili Boratav onun bütün hikâyelerini derleyerek Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği kitabı ve çeşitli makalelerinde değerlendirmiştir. 8 Kasım 1968 yılında vefat etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Halk hikâyelerini epizotlarına göre incelerken, hikâyenin ana motiflerini ele alırız.k Kahramanın Ailesi Kahramanın Doğumu Kahramanlara Ad Verilmesi Kahramanın Eğitimi Kahramanların Âşık Olmaları Kahramanın Sevgiliyle Karşılaşması Kahramanın Gurbete Çıkması Sevgilinin Bir Başka Kahramanla Evlendirilmek İstenmesi Kahramanın Memleketine Dönüşü: Sonuç

Yanıt Açıklaması: Eric Hobsbawm’ın toplumsal eşkıya kalıbına göre de değerlendirilebilmektedir. Hobsbawm tarafından geliştirilmiş dokuz maddelik kalıp şöyledir: 1. Soylu soyguncu kanun kaçaklığına adaletsizliğin olarak ya da otorite tarafından suç sayılan bir eylemde bulunmaktan dolayı zulüm görmekle başlar. 2. Yanlışları düzeltir. 3. Yoksula vermek için zenginden alır. 4. Yalnızca kendini savunmak ve intikam almak için adam öldürür. 5. Ömrü yeterse halkına şerefli bir adam olarak geri döner. Aslında topluluğunu fiilen terk etmez. 6. Halkı ona hayrandır, yardım eder, destekler. 7. İhanet yüzünden ölür. 8. Görünmez, efsunlu olduğuna inanılır. 9. Adaletin kaynağı kral ya da imparatorun değil, zalim yerel otorite sahiplerinin düşmanıdır.

Yanıt Açıklaması: Yine Anadolu ve Balkanlardaki sözlü kaynaklarda “Tepegöz” olarak bilinen hikâye, Azerbaycan’da “Kellegöz”, Hazar Denizi’nin doğusunda ise “Yekeköz” adıyla sözlü kaynaklarda anlatılmakta olup, hikâyenin Türkiye ve Türk dünyasında yüzlerce varyantı tespit edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Köroğlu bezirganlardan haraç vergi almıştır. Bunun adı da baç’tır. Ancak bu baç Köroğlu ile Osmanlı Devleti’ni karşı karşıya getiren durumdur.

Yanıt Açıklaması: Köroğlu destanının halk ağzından ilk derlenmeleri, on dokuzuncu yüzyılda başlar. İ. S¸open XIX. yüzyılda Azerbaycanlı bir a^şığın ağzından dinlediği destanını konusunu, Rusça’ya tercüme edip yayımlar. 1840’lı yıllarda A. Chodzko adlı Polonya asıllı bir Rus Azerbaycan ve Türkmen vadilerini dolaşarak on üç hika^yelik ilk önemli Köroğlu destanı metnini tespit eder ve Rusça’ya tercüme ederek bastırır. Köroğlu destanının halk arasından derlenmiş ilk Türkçe yayını Mir Babaoğlu Hasan Molla tarafından yapılmış, Hika^yat-ı Köroğlu Sultan ve Hika^yat-ı Gayvazhan adı ile Kazan’da yayımlanmıştır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Tahir ile Zühre büyü ile bildiklerini unutturma ve ölen sevgililierin mezarı üzerinde gül bitmesi motifleri ile özelleşen bir hikayedir

Yanıt Açıklaması: Tiflis hükümdarı Hurşut Şah’ın çocuğu olmaz. Yakınlarından bazıları bir sünnet merasimi için izin istemeye geldiği zaman Hurşut Şah, çocuğu olmadığı için üzülür. Üzüntüsünü gidermek isteyen Hurşut Şah, veziri ile beraber bir su kenarına gider. Burada onların yanına bir derviş gelir. Derviş, padişaha tav­siyesine uyulursa çocuklarının olacağını söyler, daha sonra da kaybolur. Padişah, dervişin tavsiyesine uyar ve zamanı gelince bir oğlu dünyaya gelir. Bu güçlü, kuv­vetli bir çocuktur. Dört yaşına gelen çocuğun kuvvetinden bütün Tiflis halkı kor­kar. Çocuğun daha fazla “Atsız” olarak çağırılmasına razı olmayan vezirler, Hurşut Şah’ı sıkıştırırlar. Hurşut Şah ve meclis toplantı hâlinde iken derviş içeri girer ve çocuğa Kirmanşah adını verir. Kirmanşah yedi yaşına geldiğinde okula gönderilir. O, on dördüne girdiği zaman hocalarının öğreteceği hiçbir şey kalmamıştır. Doğru cevap D’ dir.

Yanıt Açıklaması: Halk hikâyelerinin kökenleri hakkındaki ilk görüş Fuad Köprülü’ye aittir. Köprülü meddahlarla ilgili makalesinde konuyu sınıflandırırken Eski Türk geleneğinden geçen konulara Dede Korkut ve Köroğlu'nu dahil eder.