Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı 1

Yanıt Açıklaması: Agâh Efendi ile İbrahim Şinasi’nin birlikte çıkardığı Tercüman-ı Ahval gazetesi 22 Ekim 1860’ta yayın hayatına başlar. Devletten yardım almadan çıkarılan ilk gazetedir. Aynı zamanda ilk özel gazete olma özelliğine sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Hindistan’da, Babürlü Hint-Türk hükümdarlarının saraylarında Farsça yazan ozanlarca geliştirilmiş olan sebk-i hindî  Hint tarzı anlamına gelmektedir. Edebiyatımızda XVII. yüzyıldan başlamak üzere etkisini göstermeye başlamış kimi şairlerimizde bütün özellikleri görülürken kimi şairlerimizi kısmen etkilemiştir.

Yanıt Açıklaması: İbrahim Hâletin çıkardığı, sevgili için kullanılan mazmunların karikatürize edildiği ve gelenekli sevgili tipinin beden özellikleri ile alay ettiği dergi Dolap dergisidir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı tarihinin önemli olaylarından biri olan ve Vak’a-yı Hayriye olarak adlandırılan Yeniçeri Ocağının kaldırılması II. Mahmud devrinin en önemli olaylarından biridir. 17. yüzyıldan itibaren yaşanan siyasi ve askerî istikrarsızlığın sebeplerinden biri olan Yeniçeri Ocağı ordudaki yenileşme hareketleri karşısında sürekli isyan ettikleri için 1826’da kaldırıldı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılın ilk yarısında dikkati çeken diğer husus kadın şairlerin çoğalmasıdır.  Klasik tarzdaki şiirleri yanında hece ölçüsüyle ilahiler ve bir de tiyatro oyunu yazmış olan Mâhşâh Hanımdır. Doğru cevap C dir.

Yanıt Açıklaması: Birçok edebiyatçıya sayfalarını açan Mecmua-i Ebüzziya, Batı’dan yapılan roman çevirilerine ve biyografilere yer vermesi, eleştiri yazıları yayımlaması gibi özellikleriyle öne çıkar.

Yanıt Açıklaması: Metni aslına sadık kalarak tercüme etmeyi yeğleyen ve Türkçe ifadeden fedakârlık eden Şemsettin Sami’nin tercümeleri devrinde yadırganmış ve eleştirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bayburtlu Zihnî gibi devrinin siyasi ve toplumsal olaylarını hece vezninin yanında aruz vezniyle söylediği şiirlerde anlatan Seyranî ise Tanpınar’a göre Tanzimat’ın getirdiği yenilikler yüzünden doğan huzursuzluğun şairidir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B dir. Hersekli Ârif Hikmet Bey’in her salı günü Lâleli Çukurçeşme’deki evinde gerçekleşen toplantılarında misafirlerin çoğundan daha genç olmasına rağmen yüksek istidadı ile şairler arenasında kendine haklı bir şöhret ve itibar kazanmış olan Leskofçalı Mustafa Galib Bey, encümenin reisi olarak kabul görmüştür.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E dir. Namık Kemal’in politik düşüncelerini etkileyen şair Mustafa Galib’dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti farklı etnik gruplardan oluştuğu için Takvim-i Vekayi Arapça, Farsça, Ermenice ve Rumca olarak da yayımlanır. Ayrıca gazetenin Blacque yönetiminde 5 Kasım 1831’den itibaren Avrupa kamuoyuna seslenmek amacıyla Fransızca olarak Le Moniteur Ottoman adıyla bir benzeri çıkartılır.

Yanıt Açıklaması: Afife Anjelik adlı oyunu (1870), Batı edebiyatında okuduğu örneklerden mülhem bir eserdir. Afife Anjelik aynı zamanda Recaizâde Ekrem’in ilk kitabıdır. Tercüme ettiği Atala’yı da oyunlaştırarak (1873) tercümelerden ve Batı edebiyatı örneklerinden nasıl yararlandığının somut numunelerini verir

Yanıt Açıklaması: Cemiyet-i İlmiye mensuplarınca çıkarılan Mecmua-i Ulûm, 16 Kasım 1879 tarihinde yayın hayatına başlar. Dergi, yayın politikasını açıklayan bir talimatname ile basın hayatına dâhil olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Türkî-i Basit : Osmanlı Türkçesinin Eski Anadolu Türkçesinin yerini almaya başladığı XV. yüzyılın ikinci yarısı ve XVI. yüzyılın başlarında bazı şairler tarafından bilinçli bir şekilde başlatılan dilin sadeliğini koruma hareketidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Mutavassıt : Sözlük karşılığı “bir orta yol tutturan” yahut “iki şey arasında aracılık eden” olsa da edebiyatımızda Batılılaşma gayretlerine paralel olarak beliren ve bir Doğu-Batı sentezinden yana olan edebiyatçıların ortak adıdır.

Yanıt Açıklaması: Abdülhak Hâmid'in ilk eseri Mâcerâ-yı Aşk (1873 - Hicri 1290) adlı oyunudur.

Yanıt Açıklaması: Şair sayısındaki fazlalığa karşılık şiir zevkinin bozulduğu bu dönemde, kendi üslubunu yaratan şairlerin yetiştiğini söylemek pek mümkün gözükmemektedir. Ahmet Hamdi Tanpınar, bu durumu klasik şiirimizi idare eden “mutlak”ın yıkılmasına bağlar. Bu mutlak, klasik şiirin beslendiği kaynakların oluşturduğu zihniyet ve dünya görüşüdür.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı'da dışişleri bakanının karşılığında kullanılan terim reisülküttabdır.

Yanıt Açıklaması: Edebî metinlerin çevirisi diğer metinlere kıyasla özel bir yetenek ve donanım gerektiren bir alandır. Edebî bir metnin çevirisinde en önemli mesele metnin dilinde örtük bir biçimde var olan dünya görüşünün kavranmasıdır. Akşit Göktürk’e göre çeviri; anlama, başka bir ifadeyle bir yorum etkinliğidir (Göktürk, 1989, s. 149).

Yanıt Açıklaması: Batı sanatında dengeden çok devinime, düşünceden çok duyuma, biçimlerin serbestçe yaratılmasından duyulan coşkuya önem veren sanat akımına barok denir.