Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı 1

Yanıt Açıklaması: Muhbir gazetesinin 1868’de kapanmasının ardından Yeni Osmanlılar Cemiyetinin yayın organı Namık Kemal, Ziya Paşa ve Agâh Efendi tarafından çıkarılan Hürriyet gazetesi olur.

Yanıt Açıklaması: Ali Aziz Efendi’nin Muhayyelât-ı Aziz Efendi (Muhayyelât-ı Ledünn-i İlahî, 1796-1797) adlı eseri, eski hikâye geleneği içinde varlık kazanan fakat kimi özellikleriyle bu gelenekten ayrılan bir yapıda belirir. Muhayyelât-ı Aziz Efendi’yi klasik hikâye geleneği içinde ortaya çıkan değişmenin ilk örne- ği olarak değerlendirmek mümkündür. Dönemine göre sade bir dilin kullanıldığı eserde, kahramanlar mensup oldukları sosyal tabakaya uygun biçimde konuşturulmuşlardır. Eser, bu özellikleriyle erken dönem Türk romanının hazırlayıcısı ve müjdeleyicisi olabilecekken geç yayımlanması sebebiyle bu fırsatı kaçırır.

Yanıt Açıklaması: 1861 yılının mayıs veya haziran aylarından başlayarak Nâzım Hikmet Bey'in evinde her salı günü toplanan şairler topluluğudur.

Yanıt Açıklaması: Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat, ilk yerli romandır.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat sonrasındaki edebiyatın üç ana eğilimde sürdüğü fark edilir: XVIII. asırdan devralınan mutedil bir değişim isteği ile hareket eden “mutavassıtlar”, Avrupai edebiyat kültürü ile doğrudan ilişki kurmayı başarmış ve roman, tiyatro gibi formlar yanında, şiirin yeni konu ve söyleyişlerini de nakletmeyi deneyen “mücedditler”, son olarak da mücedditlerin tercüme ve adapteler yoluyla şiire yeni bir mecra açma gayretini fazlasıyla “cezrî” bularak bunda edebî kültür adına bir tehdit sezen ve sanatını daha şarklı bir noktaya çekerek emniyete almaya çalışan “gelenekçiler”. Doğru cevap E' dir.

Yanıt Açıklaması: S¸iirin içeriğindeki ilk değişiklikler İbrahim S¸inasi’nin eserlerinde görülür. O, şiire yeni ve değişik kelimeleri, kavramları ve temaları sokar. “Akıl”, “kanun”, “hak”, “adalet”, “millet”, “devlet”, “medeniyet”, “reis-i cumhur” gibi o güne kadar şiirde pek rastlanmayan kelime ve kavramlar yeni dönemde yer tutmaya başlar.

Yanıt Açıklaması: Daha çok “Terkib-i Bend”iyle tanınan şair, sosyal konuları ele almış, döneminin çarpıklıklarını yansıtan hicivler yazmış olan şair Bağdatlı Ruhi'dir.

Yanıt Açıklaması: Sûk-ı Ukâz: Cahiliye devri Araplarının Mekke yakınlarında her yıl kurdukları panayır. Her kabilenin en iyi şairleri burada yarışır ve birinci seçilenin şiiri Kâbe duvarına asılırdı.

Yanıt Açıklaması: XVIII. asrın sonlarında belirginleşen bir süreç, Namık Kemal’le şiire girdiği kabul edilen “vatan”, “millet” gibi sosyal kavramların aniden zuhur etmeyip hatlarını yavaş yavaş nasıl da barizleştirdiğini gösteriyor. Estetik değerlerin mutlak hâkimiyeti, bu kavramların barizleşme aşamasını uzatmış ve güzellik unsurlarından sıyrılıp yalınlaşmasını, “net”leşmesini güçleştirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Batı edebiyatlarında roman, 17. yüzyılın başlarından itibaren ortaya çıkar. Roman türü, genellikle Miguel de Cervantes (1547-1616)’in ünlü Don Kişot (1605) adlı eseriyle başlatılır.

Yanıt Açıklaması: Yeni şekillerin girmesinde de öncülüğünü gördüğümüz Şinasi, bunları daha çok Batı’dan yapmış olduğu çevirilerinde kullanır. Onun Lamartine’in “Les Méditations poétique”undan Türkçeye tercüme ettiği “Kıt’a”lar yanında “İlâhî”, “Münacat”, “Eşek ile Tilki Hikâyesi”, “Arz-ı Muhabbet” adlı manzumelerinde yeni şekil denemelerine giriştiğini görmekteyiz. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yeni Türk edebiyatının oluşumunda ve edebiyatımızın Batılı bir çehre kazanmasında öncü sanatkâr İbrahim Şinasi’dir. Her ne kadar güçlü bir sanatkâr kimliğine sahip olmasa da yeni sanatın estetiğini ve ilkelerini kurmasa da yenileşmenin yolunu açması ve planını göstermesi; ilk örneklerini vermesi bakımından Türk edebiyatının modern yapı kazanmasında Şinasi’nin rolü büyüktür.

Yanıt Açıklaması: Vatan ve millet konuları Namık Kemal'in konuları arasındadır. Diğer seçenekler Ziya Paşa'nın üzerinde durduğu konulardır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Batı edebiyatında roman türü Don Kişot ile başlatılır.

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatı alanında ilk edebi^ tartışmayı başlatan Tasvir-i Efka^r gazetesi, Arap harflerinin düzenlenmesi ve Latin harflerinin kullanılıp kullanılamayacağı konularını da sayfalarına taşımıştır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: 18. yüzyıl Osmanlısı, adı konmamış olsa da şiirde barok bir devre yaşamıştır. Doğru cevap E dir.

Yanıt Açıklaması: Oyunun oynanmasının mümkün olmadığını söyleyen Namık Kemal, eserleri içerisinde en üstünü olarak da Celâleddin Harzemşah’ı görür. Namık Kemal, olayların anlatımında siyasi akışı bakımından tarihî gerçeklikten ayrılmadığını özellikle vurgular. Bu bağlamda Harzemşahlar Devleti’nin son hükümdarı olan Celâleddin Harzemşah’ın Moğollara karşı savaşı ele alınırken Türk-İslam tarihinin kahraman tipolojisi de bu eserle gözler önüne serilir. Çünkü Namık Kemal İslam birliğini, idealize eden kahramanı Celâleddin Harzemşah ile zamanına taşır. Bu nedenle oyunun her perdesi Celâl’in başka bir meziyetini övmek için düzenlenmişe benzer (Enginün, 2013, s. 673).

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A dır. “Lisan-ı Osmanînin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülâhazâtı Şâmildir” makalesinin yazarı Namık Kemal’dır.

Yanıt Açıklaması: III. Selim döneminde, Batı tiyatrosu bilinmektedir. Ancak tiyatroya olan ilgi II. Mahmut döneminde artmaya başlar. Tiyatronun Türk gençleri tarafından icra edilmesi ise Sultan Abdülmecit döneminde gerçekleşir. Abdülmecit döneminde oluşturulan saray tiyatrosunda, Türk gençleri opera öğrenirler. Doğru seçenek B’dir.

Yanıt Açıklaması: Mes’ele-i Mebhûsetü’n Anha, basın yoluyla yapılan ilk edebî tartışmadır. 1864 yılında ortaya çıkan söz konusu tartışma, Tasvir-i Efkâr ile Ruzname-i Ceride-i Havadis gazeteleri arasında gerçekleşir. Tartışmanın temelini dil meselesi ve Arapçanın özellikleri oluşturmaktadır. Ruzname-i Ceride-i Havadis gazetesinde yazılar yazan Said Bey’in yazılarında Tasvir-i Efkâr’ın dilini eleştirmesi bu tartışmayı başlatır.