Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı 1

Yanıt Açıklaması: Dönem eserlerinde, özellikle de Namık Kemal’de görülen diğer bir önemli tema ise vatan sevgisidir. Vatan yahut Silistre’nin tiyatro sahnesinde oynanması ile toplumda bir refleks hâline gelen vatan bilinci başka eserlerde de kendine yer bulur. Namık Kemal’in Gülnihal, Âkif Bey, Celâleddin Harzemşah; Ahmed Midhat’ın Fürs-i Kadîmde Bir Facia yahut Siyavuş; Şemsettin Sami’nin Besa, Seydi Yahya; Mehmet Rifat’ın Ya Gazi Ol Ya Şehit eserlerinde vatan sevgisi ya doğrudan ya da ikincil olarak işlenen temalardandır. Doğru cevap C dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı basınında “gazete” kelimesi ilk defa Cerîde-i Havâdis’le kullanılır. Birinci sayısının ön sözünde gazetenin halkın bilgisini arttırdığı, diğer ülkelerdeki gelişmeleri aktararak halkta merak duygusu uyandırdığı, bu yolla meslek ve ticaret hayatının geliştirilmesine yardımcı olduğu ifade edilir.

Yanıt Açıklaması: İbrahim Şinasi’nin 1859 yılında yazıp Tercüman-ı Ahvâl gazetesinde 1860 yılında yayımladığı Şair Evlenmesi adlı eseri metne dayalı ilk tiyatrodur. Şair Evlenmesi, önce iki perde olarak düşünülür ancak bir perde olarak yayımlanır. Doğru cevap B dir.

Yanıt Açıklaması: Şiirde ölçü olarak aruz kullanılmış, ara sıra hece ölçüsüyle şiir yazılmıştır. Bu durumda doğru cevap A şıkkında verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Ahmet Vefik Paşa’nın Molière’den en önemli ve yadırganmayacak olanları dikkate alan bir seçimle çevirdiği üçü nesir (İnfiâl-i Aşk, Dudu Kuşları, Don Civani); altısı manzum (Kocalar Mektebi, Kadınlar Mektebi, Tartuffe, Okumuş Kadınlar vd.) ; yedisi adaptasyon (Zor Nikâh, Zoraki Tabib Yorgaki Dandini, Azarya, Tabib-i Aşk, Merakî vd.) olmak üzere on altı oyun tercüme edebiyatımız için önemli katkılardır.

Yanıt Açıklaması: Victor Hugo’nun Sefiller adlı eserinin tercümesi Mağdurin Hikâyesi'dir.

Yanıt Açıklaması: İttihad-ı İslam

Yanıt Açıklaması: Mahallileşme hareketi sonucunda klasik şiir akımının ideal mekan anlayışı kırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: “Müsameretname, Türk halk anlatıları ve Doğu anlatma geleneğiyle Batı tarzı anlatı arasındaki geçişin ilginç örneğidir. Hikâyelerin bir kısmında dönemine göre ileri denebilecek realist konular ele alınır. Hikâyelerde yalnızca başkişilerin değil, ikinci, üçüncü dereceden kahramanların da üzerinde durulur, portreleri çizilir.

Yanıt Açıklaması: Döneme uygunluğu, roman kişilerinin psikolojik dünyasını yansıtmadaki başarısı ve edebî dil kullanma çabasıyla Türk edebiyatının ilk edebî romanı olma özelliğini kazanan İntibah, bazı problemleri de bünyesinde taşır. Hâkim anlatıcının olayları ve kişileri aktarmada zaman zaman fazlaca öznel tavır içine girdiği görülür. Ayrıca, olay örgüsüyle ilgisi zayıf kalan uzun bahar tasvirlerinin romanın başında eğreti duruşu, İntibah’ın zayıf taraflarından biridir. Dolayısıyla, doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Vezir ve sadrazamların biyografilerinin anlatıldığı eserlerin devamı niteliğinde olan Sefînetü’l-vüzerâ Mehmed Hafîd tarafından hazırlanmıştır. Eserde İstanbul’un fethinden 1792 yılına kadar görev yapan vezirlerin biyografisi sunulmuştur. Doğru cevap A dır.

Yanıt Açıklaması: Müsameretname Emin Nihat'ın eseridir. 1872-1875 yılları arasında yayımlanan Müsameretname, kelime olarak gece sohbetleri anlamına gelir. Emin Nihat, kitabının başında, kış gecelerinde hoşça vakit geçirmek için kafa dengi birkaç arkadaşın her gece başka bir evde buluşarak önce çeşitli gazete haberleri üzerinde sohbet ettiklerini, bu arada bazı gecelerde de toplantıya katılanlardan her birinin gençliklerinde başlarından geçen bir macerayı anlatmaya karar verdiklerini ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A şıkkıdır. Barok, Batı sanatında dengeden çok devinime, düşünceden çok duyuma, biçimlerin serbestçe yaratılmasından duyulan coşkuya önem veren, abartmalı, etkileyici, çelişkiden çekinmeyen sanat akımıdır. Üst Kurmaca (Meta-Fiction), bir romanda anlatılan olaylar dizisinin yanı sıra romanın yazılışını da konu edinen anlatım tekniğine verilen addır. Tardiye, Türk edebiyatında pek az kullanılmış nazım biçimidir. Yalnız 18. yy. şairi Şeyh Galib çok önem vermiştir. Muhammesin özel bir biçimidir. Muhammes aruzun her kalıbıyla yazıldığı hâlde tardiye aruzun Mef’ûlü, Mefâilün, Feûlün kalıbıyla yazılır. Türkî-i Basit, Osmanlı Türkçesinin Eski Anadolu Türkçesinin yerini almaya başladığı XV. yüzyılın ikinci yarısı ve XVI. yüzyılın başlarında bazı şairler tarafından bilinçli bir şekilde başlatılan dilin sadeliğini koruma hareketidir. Sebk-i Hindî ise, Hint tarzı anlamına gelen sebk-i hindî Hindistan’da, Babürlü Hint-Türk hükümdarlarının saraylarında Farsça yazan ozanlarca geliştirilmiştir. Edebiyatımızda XVII. yüzyıldan başlamak üzere etkisini göstermeye başlamış kimi şairlerimizde bütün özellikleri görülürken kimi şairlerimizi kısmen etkilemiştir.

Yanıt Açıklaması: Ali Aziz Efendi’nin Muhayyelât-ı Aziz Efendi (Muhayyelât-ı Ledünn-i İlahî, 1796-1797) adlı eseri, eski hikâye geleneği içinde varlık kazanan fakat kimi özellikleriyle bu gelenekten ayrılan bir yapıda belirir. Muhayyelât-ı Aziz Efendi’yi klasik hikâye geleneği içinde ortaya çıkan değişmenin ilk örneği olarak değerlendirmek mümkündür.

Yanıt Açıklaması: Akabi Hikyayesi olay örgüsü bakımından basit bir anlatı olmasına rağmen sadece başkişilerin serüvenlerinin aktarılması esere renkli bir yapı kazandırır.Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İlk tiyatro eseri Besa yahut Ahde Vefa (1875) Arnavutlar arasındaki besa (yemin) kavramından konusunu alır. Eserin giriş¸ kısmında Şemsettin Sami kendisinin de Arnavut asıllı olduğunu belirtmiştir.

Yanıt Açıklaması: VEYSİ (1561-62/1628) : Özellikle nesir alanındaki eserleriyle tanınan divan edebiyatı sanatçısı. Nesirlerinde zincirleme tamlamalar, uzun cümleler, sanatlı ifadeler kullanan Veysi’nin nesir dili oldukça külfetlidir.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat edebiyatının öncü şairleri Türk şiirinin Doğu edebiyatları geleneği dairesinden çıkarak Batılı bir kimlik kazanması için çaba harcar. Önce zihniyet değişimine ihtiyaç duyulur. Soyut dünya anlayışından daha somut bir dünya anlayışına geçilmek istenir. Sevgilinin vefasızlığından, kayıtsızlığından söz eden şiir, sosyal ve siyasi konulara yer vermeye başlar. Aydın şair, kendisini ülkenin ve halkın problemleri karşısında sorumlu hisseder. O, yalnızca bireysel acılarını dile getiren şair olmaktan çıkar, halk adına konuşan birine dönüşür ve konuştuğu halka seslenebilmek için dilde sadeleşmeye ve üslupta arınmaya gider. Tanzimat Dönemi Türk şiirinin genel özellikleri şöyle belirlenebilir: Ölçü olarak yine aruz kullanılmış, ara sıra hece ölçüsüyle şiirler de yazılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B dir. Gözünde kaybettiği itibarını yeniden kazanmak için Harâbât aracılığıyla kasideler yazarak Ziya Paşa, Sultan Aziz’e bağlılığını bildirmiştir

Yanıt Açıklaması: Abdülhak Hâmid, ilk eseri olan Mâcerâ-yı Aşk’ı (1290) yazarken “baba dostu Memduh Fâik Bey” oyunun ilk perdesini okumuş; “Çok beğenmiş olacak ki tuttuğu yolda yürümesini öğütlemiş ve ilerde ünlü bir yazar olacağını da müjdelemiş”tir.