Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı 1

Yanıt Açıklaması: Birçok dile çevrilen Robinson hikâyesinin (Robinson Crusoe) Türkçeye tercüme edilmemiş olmasının önemli bir eksiklik olduğu düşünülerek Vakanüvis Ahmet Lütfi tarafından Arapçadan Türkçeye Hikâye-i Robinson adıyla aktarılması (1864) bir “ikinci el tercüme” örneği olması nedeniyle önem taşır. Doğru cevap, A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Türkçeye nazmen çevirdiği Voltaire’den Münacat, Rousseau’dan “Beka-yı Hayat”, Victor Hugo’dan “Tıfl-ı Naim” adlı şiirler şekil ve muhteva açısından yenidir. Ahmet Hamdi Tanpınar’a göre “ Tıfl-ı Nâim ” tercümesi Türk şiirine bütünüyle bir yenilik getirmiştir. Şekil itibarıyla klasik şiirle ilişkisi olmayan bu manzumenin ilk dört mısrası çapraz kafiyeli, ondan sonra gelen dört mısra ise tıpkı koşmalarda olduğu gibi birbirine kafiyeli üç mısradan sonra dördüncü mısrasının kafiyesiyle ilk kıt’anın manzumenin üzerinde döndüğü kafiyesine bağlanan ilk dörtlükten oluşan bu şiir Türkçede yerli unsurları da içine alan ilk “ode” denemesidir. Dolayısıyla, doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Misafirlerin çoğundan daha genç olsa da yüksek istidadı ile şairler arenasında kendine haklı bir şöhret ve itibar kazanmış olan Leskofçalı Mustafa Galib Bey (1829-1867), encümenin reisi olarak kabul görür.

Yanıt Açıklaması: Barok dönemde, şiirin klasik anlayış adına taşıdığı bazı özelliklerinde değişme daha doğrusu bozulmalar başlar. Bu bozulma klasik ölçütlerin belirlediği geleneksel biçimlerin, söyleyiş ve üslupların tümünde görülmeye başlanır. Sanatçının şahsiyetinin ön plana çıkmasıyla şiirde bireysel olana doğru yöneliş görülür. Bu yönelişle birlikte sanatçının bir aydın olarak yaşadığı çevreyi ve toplumu fark edişi mümkün olmuştur. Şairin yaşadığı toplumu fark edişi, toplumsal ve siyasal sorunlar karşısında fikirlerini ifade etme, çevresine ve yaşadığı topluma karşı duyarlı olma, daha sonra Tanzimat sanatçılarının temel felsefesi olacak yaklaşımların ilk işaretleridir. Bu bağ- lamda Türk şiirinde, 18. yüzyıldan başlayarak 19. yüzyılın ilk yarısında en üst seviyesine çıkan mizah duygusunun altında toplumsal eleştiri düşüncesi yatmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Türk ilminin yeni ıslahatlarını yapan, Doğu ve Batı dillerini bilen, fizik, kimya, balistik ve istihkâm ilimlerinde ihtisas yapan Hoca İshak Efendi (?-1836) bu alanlardaki telif ve tercüme eserleriyle tanınır.

Yanıt Açıklaması: Ahmet Cevdet Paşa'dır.

Yanıt Açıklaması: Reisülküttâb Osmanlı’da dışişleri bakanının karşılığı olarak kullanılan bir ifadedir.

Yanıt Açıklaması: Ahmed Cevdet Paşa, Mecelle olarak bilinen hukuk kitabını hazırlayan komisyonun başkanlığını yapmıştır. Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye veya kısaca Mecelle olarak bilinen eser, 1868-1876 yılları arasında Ahmet Cevdet Paşa başkanlığındaki bir komisyon tarafından derlenen İslami özel hukuk (medeni hukuk) kuralları kitabıdır.

Yanıt Açıklaması: Encümenin niyeti, hece veznini folklorik kullanımıyla yaşatmak değil, onu klasik şiirin formlarına ilave etmektir. Bunun manası, divan şiirinin gelenekli şekillerinin adı korunurken vezninin değiştirilmesidir. Sözün gelişi, Manastırlı Faik’in Sadrazam Âli Paşa için kaleme aldığı kaside, hece vezniyle ve dörtlükler hâlinde tasarlanmıştır. Dolayısı ile sorunun doğru cevabı Manastırlı Faik'tir.

Yanıt Açıklaması: 18. yüzyılın başlarından itibaren “barok” dönemine girdiği, özellikle sebk-i hindî akımının klasik Osmanlı şiirinde kendini göstermesinin bu döneme işaret ettiği bilinmelidir. Ahmet Hamdi Tanpınar bu değişimi Nedim’in şiirinden sonra belirtileri iyiden iyiye görüldüğünü söyler. Doğru cevap A dır.

Yanıt Açıklaması: Encümen-i Şuarâ'dır. XIX. asrın ortasında bu isimle anıldığı görülen son büyük toplaşma, Hersekli Ârif Hikmet Bey’in evinde ve Leskofçalı Galib Bey’in manevi riyasetinde gerçekleşir. Çağın ruhuna uygun olarak bu toplantılarda şiirin gelenekli ilkeleri sil baştan tartışılır ve kadim poetik değerlerin yerine konmak için yenileşme çabalarının şiirdeki karşılıkları araştırılır.

Yanıt Açıklaması: Aileden gelme bir tesirle Mevlevîliği benimsemiş olan Leylâ Hanım , Mevlana Celaleddin-i Rûmî hakkında çeşitli methiyeler kaleme almıştır. Şiirlerinde çağının en büyük Mevlevi şairi olan Şeyh Galib’in etkisi görülür. Dolayısıyla, doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Encümen-i şuarâ denince, aklımıza üye sayısı belli, oturumları ciddi, o gün ictima ediş sebepleri ortada olan bir dernek gelmemelidir. Şair mahfelleri, dost ve ilgililere açık olan, uzun süreye yayılmış misafirliklerdir.

Yanıt Açıklaması: Mecmua-i Fünun; Jeoloji, fizik, kimya, biyoloji, tarih, coğrafya, arkeoloji, felsefe pedagoji, ekonomi, iktisat, eğitim, dil ve edebiyat, halk sağlığı vb. sosyal konularda yazılmış tercüme ve telif yazılar yer alan dergidir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıda özellikleri verilen şairimiz Enderunda yetiştiği için enderunlu lakabıyla anılan Enderunlu Vasıf’tır.

Yanıt Açıklaması: Victor Hugo’nun Sefiller romanı, Türkçeye ilk defa Münif Paşa tarafından özet hâlinde, Mağdurin Hikâyesi adıyla çevrilerek Ceride-i Havadis’te yayımlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki şıklarda verilen tüm isimler Osmanlı’da çıkarılan gazeteler olmakla birlikte ilk resmi gazete Takvim-i Vekai’dir.

Yanıt Açıklaması: Ziya Paşa’nın ünlü “Şiir ve İnşa” başlıklı makalesi Hürriyet’in 11. sayısında yayımlanır.

Yanıt Açıklaması: Cevap Muvakkitzade Pertev'dir.

Yanıt Açıklaması: 1. Encümen-i Şuarâ müdavimlerinin tanışıklıklarına ilk vesile, hemen hemen hepsinin ya soyunun ya doğum yerinin ya da memuriyetinin Rumeli ile bir alakasının bulunmasıdır. 2. Şairlerin mesleki kaderleri onları birbirlerine yaklaştırır. Büyük kısmı aynı meslekte, aynı büroda veya aynı amir idaresinde çalışmışlar; bu vesileyle kurdukları dostlukları encümenden önce başlayıp sonra da yıllarca sürmüştür. 3. İtikadi kıymetleri de encümen şairlerini birbirine yaklaştıran önemli etkenlerdendir. Dünyayı kavrayış ve yorumlayış pratikleri, yaşama ve tefekkür ediş alışkanlıkları birbirine benzeyen ediplerin aynı tarikat ve dergâhlarda buluşup tanışmaları yadırganmamalıdır. O dergâhlar ki bunların pek çoğunda dinî, fikrî, edebî hatta siyasi meseleler açıkça tartışılmakta ve bu yolla şairlerin tematik dünyası benzeşmektedir. 4. Encümen mensuplarının aşağı yukarı hepsi de aynı devlet büyükleri tarafından kollanır ve aynı konaklara devam ederler. Gerçi, ne konaklar eski hiyerarşinin azametini taşır ne de ricâl-i devlet şaire geleneğin gözüyle bakar ama, değişip çağa ayak uydurarak da olsa şair-devlet adamı münasebeti sürerken bir yandan da edipler aynı selamlık dairelerinde kaynaşma imkânı bulurlar.  5. Encümen müdavimlerinin sıkça uğradıkları kahvehane ve meyhaneler aynıdır. Yeni tanıştıkları şairleri de beraberlerinde buralara getirdikleri için, Encümen-i Şuarâ’nın parça parça, önce bu umumi yerlerde toplandıklarını söylemek mümkün.