VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: Uygur Kağanlığı Yazıtları: Bozkır Uygur Kağanlığı adıyla devlet kuran Uygurlar Köktürkler gibi taş ya da kayalar üzerine runik harflerle yazıt dikmişlerdir. Terh (Taryat) yazıtı, Tes yazııt, Şine-Usu yazıtı, Somon-Sevrey yazıtı, Suci yazıtı, Karabalgasun yazıtları, Ar Hanan yazıtı bu döneme ait yazıtlardır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Köktürkçenin en önemli eserleri olan Bilge Kağan Yazıtı ve Köl Tigin yazıtı, Moğolistan’ın Arhangai aymağında, Orhun bölgesi de denilen Orhun ırmağının yakınında bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Kutadgu Bilig'te geçen kahramanlar ve temsil ettikleri kavramlar şunlardır: 1. Adaleti, nizamı (köni törü “doğru kanun”) temsil eden Küntogdı, eserde hükümdardır.2. Talih ve bahtı (kut) temsil eden Aytoldı, eserde vezirdir. 3. Aklı ve bilgiyi (ukuş) temsil eden Ögdilmiş, eserde Aytoldı’nın oğlu bilge kişidir. 4. Akıbeti, hayatın sonunu temsil eden Odgırmış, eserde dünya işlerinden elini eteğini çekmiş zahit/sofu kişidir.

Yanıt Açıklaması: Köktürk Kağanlığının birinci dönemine ait yazınsal faaliyetler içerisinde en önemli olanı, 582 yılında Taspar Kağan zamanında dikilmiş olan Bugut yazıtıdır.  Soğdça ve Sanskritçe metinlerden oluşmaktadır. Yazıtın üç tarafı Soğdca, bir tarafı ise Sanskritçedir. Türk diliyle kaleme alınmamıştır. Köktürk Kağanlığının ilk dönemine ait olan Bugut yazıtının Türk diliyle kaleme alınmaması, Türk dilinin o dönemde yazı dili olmadığı anlamına gelmez. Yazıtın, Budist faaliyetleri ile tanınan Taspar Kağan’ın, Budist olan Soğdlu din adamları ya da tüccarlarla olan münasebeti sonucunda Soğdca ve Sanskritçe yazıldığı düşünülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bögü Kağan’ın Maniheizmi kabul etmesine yol açan Mani rahiplerinin telkinleri, Türk runik harfli Karabalgasun Yazıtı ’nda anlatılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Maniheist, Budist ve Nesturî çevrelerde yazılmış din dışı metinler, daha çok sağlık bilgisi, gök bilim, mektuplar, atasözleri ve toprak kiralanması ya da satışı, köle satışı gibi konularda yazılmış hukuk belgelerinden oluşmaktadır. Tibetçeden çevrilen “Büyü” (tantrik) metinleri Budist Uygur edebiyatında yer alır.  Ancak büyü(tantrik) metinler, din dışı metinler içerisine dahil edilmez. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: KB, her biri ayrı bir kavramı temsil eden dört şahıs etrafındaki olaylar ve konuşmalardan meydana gelmiş alegorik bir eserdir. Eserdeki kahramanlar ve temsil ettikleri kavramlar şunlardır: 1. Adaleti, nizamı (köni törü “doğru kanun”) temsil eden Küntogdı, eserde hükümdardır. 2. Talih ve bahtı (kut) temsil eden Aytoldı, eserde vezirdir. 3. Aklı ve bilgiyi (ukuş) temsil eden Ögdilmiş, eserde Aytoldı’nın oğlu bilge kişidir. 4. Akıbeti, hayatın sonunu temsil eden Odgırmış, eserde dünya işlerinden elini eteğini çekmiş zahit/sofu kişidir. Bu bilgilerden de anlaşılacağı üzere doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Köktürk yazıtları incelendiğinde ikilemelerin sıkça kullanıldığı görülmektedir. Doğan Aksan bu ölçüte yer vermemiştir. Sorunun doğru cevabı E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Berlin’deki Turfan koleksiyonunda bulunan metinler arasında en fazla Budist metinler (yaklaşık %70) bulunmaktadır. Maniheist metinler yaklaşık % 10 ve diğer metinler ise yaklaşık % 20 oranında yer almaktadır. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Gazneliler döneminde Firdevsi^, İranlıların Müslüman olmadan önceki bin yıllık tarihini anlatan manzum S¸a^h-na^me’siyle, Fars edebiyatında, kahramanlık şiir tarzını zirveye çıkarmıştır. Mesnevi nazım şekliyle ve aruzun “feu^lün feu^lün feu^lün feu^l” kalbıyla yazılan eser, Sultan Mahmud’a sunulmuştur. Yaklaşık 60 bin beyit olan S¸a^h-na^me, ilk menkıbevi^ hükümdar olan Keyumers’ten başlayıp son Sasani hükümdarı III. Yezdicert’e kadar 50 hükümdarın hayat ve savaşlarını ihtiva etmektedir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: eb bark : ev bark; iş küç : iş güç, hizmet; eçü apa : ecdat atalar; yok çıgany : yoksul; tünli künli : geceli gündüzlü