VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: Bir fıkıh âlimi ve doktor olan Ahi Evren (1171-1262) ise, Hoy şehrinden gelerek Kayseri’ye yerleşmiştir. Ahiliğin kurulup gelişmesinde büyük emeği bulunan, İslâmî inanç ve fütüvvet ilkelerine bağlı kalarak tekke ve zaviyelerde öğrenci-hoca ilişkilerini düzenleyen Ahi Evren, gittiği yerlerde esnafı teşkilatlandırmış ve Anadolu ahilerinin başı Kabul edilmiştir. Bir süre Denizli ve Konya’da bulunmuş daha sonra Kırşehir’e yerleşmiştir. Menâhic-i Seyfî adlı Farsça eserini Seyfeddin Tuğrul’a sunan Ahi Evren, Moğolların baskısıyla Kırşehir emiri Nureddin Caca tarafından 1262 yılında şehit edilmiştir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Peygamberler ve hayatları hakkında menkıbelerin yer aldığı eserde, dil ve üslup oldukça sade ve akıcıdır. Nesir halindeki kısımlarda sıklıkla başvurulan seçili ifadeler, Rabguzî’nin iyi bir sanatçı olduğunu göstermektedir. Yazarın bilhassa her kıssanın başlangıcındaki seçili ifadelerle din konulara bediî (güzellik, estetik) bir şekil verdiği görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki dizeler Gülşehrî'ne aittir.

Yanıt Açıklaması: Kısasü’l-enbiyâ, Harezm Türkçesi ile yazılmış ilk edebî eserdir.

Yanıt Açıklaması: Bilgiler MEVLANA CELALEDDİN-I RUMÎ'ye aittir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıda ifade edilen gazel Divan-ı Kebir eserine ait bir gazeldir. Bu yüzden doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu kentleri, XIII. yüzyılın ortalarında Türk-İslâm karakterini kazanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Mesnevi, Mecâlis-i Seb’a ve Fîhi Mâ Fîh adlı eserler Mevlana'ya aittir. Kitabu Evsâfı Mesâcidi’ş-şerîfe Ahmed Fakih'in eseridir. İntihâ-nâme ise Sultan Veled'in eseridir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Cümcüme-nâme ya da Dâsitân-ı Cümcüme, Altın Ordu’da 1368-1369 yıllarında Hüsam Kâtip tarafından yazılmış manzum bir eserdir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı döneminde mesnevînin tamamını tercüme veya şerh edenler; Sürurî, Sudî, Şem'î, İsmail Rüsuhî Dede, Yusuf Dede, Nahifî, Şakir Mehmed ve Mehmed Murad'dır. Muinî ise mesnevinin bir kısmını tercüme ve şerh etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Nedim

Yanıt Açıklaması: Şeyyat İsa, başta Mevlana olmak üzere Sultan Veled ile Ârif ve Âbit Çelebi'lere yer verdiği mesnevinin adı Ahvâl-i Kıyâmet'tir.

Yanıt Açıklaması: Moğol istilaları ve uyguladıkları şiddet halkı tasavvufa yöneltmiştir.

Yanıt Açıklaması: İslam dünyasında hürmet belirtmek için önemli kişilerin isimlerinin önünde kullanılan “Mevlana” lakabı "efendimiz" anlamına gelmektedir. Buna göre doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Harezm Türkçesi ile yazılmış eserler şunlardır: Dâsitân-ı Cümcüme, Hüsrev ü Şirin, Kısâsü’l-Enbiyâ, Kur’an Tercümesi, Mi’rac-nâme, Mu’înü’l-mürîd, Muhabbet-nâme, Mukaddimetü’l-edeb, Nehcü’l-ferâdis, Yarlık ve Bitikler. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu’da kurulan bu beylikler şunlardır: Karamanoğulları Beyliği, (Ermenek, 1256-1483), Lâdik (İnançoğulları) Beyliği, (Honaz/Dalaman, 1261-1368), Sâhip Ataoğulları Beyliği, (Afyonkarahisar, 1275-1341), Menteşeoğulları Beyliği, (Milas/Muğla, 1280- 1424), Karesioğulları Beyliği, (Balıkesir, 1297-1360), Germiyanoğulları Beyliği, (Kütahya, 1300-1429), Eşrefoğulları Beyliği, (Beyşehir/Seydişehir, XII. yüzyılın ikinci yarısı), Saruhanoğulları Beyliği, (Manisa, 1302-1410), Aydınoğulları Beyliği, (Birgi/Ayasluk (Selçuk), 1308-1426), Alâiye Beyliği, (Alanya, 1293-1471), Hamidoğulları Beyliği, (Isparta, 1301- 1423), Dulkadiroğulları Beyliği, (Maraş, 1339-1521), Eratnaoğulları Beyliği, (Sivas-Kayseri, 1335-1381), Çobanoğulları Beyliği, (Kastamonu, 1227-1309), Candaroğulları Beyliği, (Kastamonu, 1292-1462), Pervaneoğulları Beyliği, (Sinop, 1277-1322), Taceddinoğulları Beyliği, (Niksar, 1348-1428), Kadı Burhaneddin Ahmed Beyliği, (Kayseri, 1381-1398).

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatında Mevlana’nın şahsına eserlerinde yer veren pek çok şair ve yazar vardır. Mevlana’yı üstat ve mürşit (=rehber) olarak kabul eden şair ve yazarlar, ona olan hürmet ve hayranlıklarını söylemekten geri kalmamışlardır. Bu sevgi ve hayranlığın ilkine Şeyyad İsa’da rastlanır. Şeyyad İsa Ahvâl-i Kıyâmet adlı mesnevisinde, başta Mevlana olmak üzere Sultan Veled ile Ârif ve Âbid Çelebi’lere yer vermiştir. Bunlarla bilişmenin ve birlikte olmanın şart olduğunu, bu sayede ebediliğe yol bulunacağını dile getirmiştir. Yunus Emre ve Gülşehrî de Mevlana’ya şiirlerinde yer vererek onu övmekten geri kalmamışlardır. Yine XIV. yüzyıl şairlerinden Elvan Çelebi, onun hakkında aşağıdaki beyiti söylemiş, Ol ma’ânî denizinün dürci Ol vilâyet vücûdınun burcı

Yanıt Açıklaması: Mukaddimetü’l-Edeb’in nüshaları içinde, Türkçe için en kıymetli olanı, İran’ın Şuşter kasabasında bulunan ve Nuri Yüce tarafından çalışılmış olan Şuşter nüshasıdır.

Yanıt Açıklaması: 13-14. yüzyıllarda Harezm ve Altın Ordu bölgelerinde Orta Asya Türk edebi lehçesinin ilk halkası olan Karahanlı Türkçesinden intikal eden Kanglı, Oğuz ve Kıpçak ağızlarının da dâhil olduğu yeni bir yazı dili inkişaf etmiş, bu yazı dili daha sonra yerini Çağatay Türkçesine bırakmıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt açıklaması yok