VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: Türk dili, edebiyatı ve kültürü açısından oldukça önemli olan Dede Korkut Hikâyeleri, XIV. asırda Amasya’da derlenmiştir. Anadolu’da ilk Türkçe eser yazma geleneği, yine Amasya’da başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Diğer İslâmî mezheplere nazaran, iç tutarlılığa önem veren bir aklîleşme süreci geçirmesi, içtimaî ve siyasî gerçeklik dikkate alınarak hayatın hakkını vermesi, milleti oluşturup ona millî şahsiyet veren değerlere hoşgörüyle yaklaşması, bugün bile evrensel hüviyete sahip insan hak ve özgürlükleri konusunda asırlarca önceden oldukça hassas ve duyarlı bir tavır geliştirmesinden dolayı Türkler, yine bir Türk-İslâm devleti olan Samanoğulları vasıtasıyla İslâm dininin Hanefî ve Sünnî mezhebini benimseyip ona bağlanmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Oğuz Kıpçak türkçesi. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Türklerin Anadolu’ya gelmeden önce, İslâm medeniyetine girdikleri dönemde, dil ve edebiyatlarının gelişmiş bir durumda olduğu görülür. Bunun en bariz örneklerinden biri Kutadgu Bilig’tir. Üç binin üstünde kelime kullanılarak yazılan ve İslâm dairesine girerken Türk edebiyatında birden bire ortaya çıkan bu büyük eserde 3200 civarında kelime vardır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu Selçuklu Devleti’nde aklî ilimlerde önemli gelişmeler ve değişmeler olmuştur. Bu ilimlerin, sosyal hayattaki teknik uygulamaları geliştirilirken teorik çerçeveleri zenginleştirilmiştir. Bu ilimlerden ilk göze çarpan ve özellikle istihbarat için oldukça önemli olan astrolojidir. Çünkü astronomi ile matematiğin birleşimine dayanan astroloji, temelinde yer alan kozmolojik ilkelerden hareketle, geleceğe dair olması mümkün ya da muhtemel olayların tespiti konusunda önemlidir. Daima yeni yeni yerler fethetmeyi amaç edinen sultanların sık sık müracaat ettikleri bir ilim olan astroloji, Anadolu Selçuklu sultanları tarafından hem desteklenmiş hem de bu ilimle uğraşan kimseler himaye edilmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Mevlana ile gençlik yıllarında görüşmüş olması muhtemel Yunus Emre (öl. 1320) onun adına şiirinde yer vermektedir.

Yanıt Açıklaması: Fîhi Mâ Fîh adlı eserin Abdülbaki Gölpınarlı ve Meliha Tarıkâhya tarafından yapılmış iki Türkçe çevirisi bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 15. yüzyılda Timur’un peşi sıra saldırılarına maruz kalan Altın Ordu Hanlığı, bu yüzyılda iyice güçten düşmüş, 1502 yılında tarih sahnesindeki yerini kendisinden doğmuş olan Kırım, Kazan, Sibir, Astrahan ve Nogay Hanlıklarına bırakmıştır.

Yanıt Açıklaması: Eserlerinde daha çok tasavvufla ilgili konular üzerinde durur. Tasavvufun temel noktası olan “vahdet-i vücud” (=varlığın birliği) ve ilahî aşk konularını geniş olarak ele alır. İnsanın kazanacağı erdemler ve yaşayacağı ilahî aşk ile “insan-ı kâmil” mertebesine ulaşacağını belirten Mevlana, anlatılarında halkın hayatına da yer verir. Şiirlerinin şekline ve sanat yönüne fazla önem vermediği görülen Mevlana’nın terci-bendinin bentlerindeki beyit sayıları birbirinden farklıdır.

Yanıt Açıklaması: Eserin Fergana nüshası yoktur.

Yanıt Açıklaması: U¨ç binin üstünde kelime kullanılarak yazılan ve İsla^m dairesine girerken Türk edebiyatında birden bire ortaya çıkan büyük eser Kutadgu Bilig’te 3200 civarında kelime vardır. Bunların 360’ı Arapça, 77’si de Farsçadır. Geriye kalan 2823 kelime de Türkçe'dir.

Yanıt Açıklaması: AltınOrdu yarlık ve bitkileri. Cevap A'DIR.

Yanıt Açıklaması: Anadolu Selçukluları döneminde, Farsça hem resmî belge dili hem de edebî dil olarak kullanıldığı için telif edilen eserlerin büyük bir kısmı Farsça olarak yazılmıştır. Mikail Bayram, yaptığı kütüphane taramaları neticesinde, Anadolu Selçukluları zamanında, yaklaşık 230 eser kaleme alındığını, bunlardan 20 tanesinin yazarının bilinmediğini, geriye kalan eserlerin 80 yazar tarafından oluşturulduğunu belirttikten sonra, bu eserlerden 145’inin Farsça, 68’inin Arapça, 15’inin Türkçe, birkaç eserin de Süryanice ve Ermenice olduğunu belirtmiştir.

Yanıt Açıklaması: Danişmendiye devleti Melik Ahmed Gazi tarafından kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Anadolu’da ilk ilmî faaliyetler, 1071-1178 yılları arasında Sivas, Tokat, Amasya, Kayseri, Malatya ve civarlarında hâkimiyet kuran Danişmendliler döneminde ve onların hâkim olduğu bölgelerde başlamıştır

Yanıt Açıklaması: 8300 beyiti bulan İntihâ-nâme, Sultan Veled'in üçüncü mesnevisidir.

Yanıt Açıklaması: Selçuklu hükümdarı Alparslan, 1071’de Malazgirt ovasında Bizans ordusunu yenerek Anadolu’nun Türk yurdu haline gelmesi, Türkleşmesi ve İslâmlaşmasının yolunu açmıştır.

Yanıt Açıklaması: Hoca Ahmed-i Yesevi^’den (öl. 1166) sonra gelen ve onun yolunu izleyen şairlerin başında yer alan Hakim Süleyman Ata (öl. 1187), Zengi Ata, Seyyid Ata ve S¸eref Ata gibi sufi^ler Yesevilik’i devam ettirdikleri gibi Türkçe eserler de vererek halkı aydınlatmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Kitâbu Evsâfı Mesâcidi'ş-şerîfe hacca dair yazılan ilk Türkçe mesnevi olarak değerlendirilir.

Yanıt Açıklaması: Şiirlerini karmaşık bir dil ve üslupla ele almış, mizahi anlatıma önem vermiştir.