VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: İlk ilk Türk devleti olarak bilinen Köktürkler bağımsızlıklarını 552 yılında ilan etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yusuf Has Hacip ile Kâşgarlı Mahmut aynı coğrafyada ve zamanda yaşamış olmalarına rağmen birbirlerinden söz etmemeleri, Kâşgar’da karşılaşmadıklarını göstermektedir. Bu nedenle A şıkkındaki bilgi yanlış bir bilgidir ve doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Muhtemelen Semerkant Türklerinden olan Rudeki-yi Semerkandî Fars şiirinin kurucusu kabul edilmektedir. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Seci. Cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Tevki'at.Cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu dönemde gelişip kısmen siyasi^ özellik taşıyan bir şiir türü olan “nakaiz”de, genellikle şahsi ve kabile anlaşmazlıkları dile getirilmiştir. Cerir (öl. 728), Ferezdak (öl. 732) ve Ahtal (öl. 710) bu tarz şiirin öncülüğünü yapmışlardır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Tes Yazıtı Uygur Dönemine aittir.

Yanıt Açıklaması: Recez. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Mesnevi nazım şekliyle yazılan KB, 6645 beyitten oluşmaktadır. Eser, Firdevsî’nin 1010 yılında tamamladığı Şeh-nâme adlı eserle aynı vezne (feûlün feûlün feûlün feûl) ve nazım şekline sahip olmasından ve içerisinde yer yer Farsça ve Arapça kelimelerin bulunmasından dolayı, bazı araştırmacılar tarafından Şeh-nâme’den etkilenilerek yazıldığı iddia edilmiştir. Ancak bu düşünce gerçeği yansıtmamaktadır. Çünkü Yusuf Has Hacip eserini oluştururken, kökeni Arap ve İslam öncesi Türk şiirine dayanan mesnevi nazım şeklini tercih etmiştir. Şeh-nâme veznini kullanması ise, bir taraftan Arap edebiyatında bu vezinle yazılan eserlerin olması, diğer taraftan da 11’li (6+5) hece veznine karşılık gelmesindendir. KB’in mukaddimesinde de ifade edildiği üzere, İranlıların esere Şeh-nâme-i Türkî demelerinin sebebi, KB ile Şeh-nâme arasında vezin ve şekil bakımından görülen benzerliklerdir. Ancak her iki eser arasında muhteva açısından bir benzerlik yoktur. Özellikle ‘sultanın halkını nasıl yöneterek onları iki dünyada da mesut ve bahtiyar eder’ konusunu ihtiva ettiği için, hükümdarın el kitabı özelliğine sahip olan KB’in, “şâh-nâme/sultan(ın el) kitabı” olarak anılmış olabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevabın D şıkkı olduğu anlaşılacaktır.

Yanıt Açıklaması: "Bugünkü bilgilerimize göre Türklerin kendi dilleriyle yazdıkları ilk metinlerin kısmen 7.yüzyılın sonlarından ve çoğunlukla 8. yüzyıldan kaldığı bilinmektedir." Görüldüğü üzere birinci maddede verilen bilgi doğru değildir. Hunlar zamanında ve Köktürk Kağanlığının birinci döneminde Türk dili ile yazılmış bir metnin varlığı, bugün için muğlaktır. Öte yandan Köktürk Kağanlığının ikinci döneminden kalan yazıtların dili, Türk yazı dilinin gelişmişliğini, uzun süredir işlenmiş olduğunu ve böylece Türk dilinin Hunlar ve Köktürk Kağanlığının birinci döneminde de yazı dili olarak kullanılmış olabileceğini göstermektedir. Bu dönemlerde Türk dili ile yazılmış herhangi bir metne ulaşılamamış olunsa da, Türk dilinin varlığına işaret eden kayıtlar söz konusudur. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Uygurlar 8-14. yüzyıllar arasında farklı kültür çevrelerinde, birçoğu tercüme olan ve dinî bir karakter taşıyan zengin bir edebiyat meydana getirmişlerdir. Ancak yapılan çevirilerin orijinal dilden farklı olduğu, mütercimin ilavelerde bulunduğu da bazı eserlerden anlaşılmaktadır. Hatta metinler çoğaltıldıkça her müstensihin katkısıyla eser orijinalinden biraz daha farklılaşmıştır, denilebilir. Başka Uygur metinlerinde de görülen bu özellik, Uygur edebiyatının birçok eserinin tercüme olmakla birlikte yaratıcı özelliğe sahip olduğuna da işaret etmektedir. Uygur edebiyatı, Maniheist, Budist, Hıristiyanlığın Nesturî mezhebinde yazılmış eserler ile toplum hayatını düzenleyen hukuk vesikalarından ibarettir. Bu bilgiler ışığında bakıldığı zaman D şıkkındaki bilginin yanlış olduğu ve doğru cevabın D şıkkı olduğu anlaşılacaktır.

Yanıt Açıklaması: Karahanlı yazı dilini en iyi yansıtan eser, Kutadgu Bilig’dir

Yanıt Açıklaması: İslamiyyun. Cevap A'DIR.

Yanıt Açıklaması: Hoço Uygur devletine 1368 yılında Ming hanedanlığı tarafından son verilmiştir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Uygur edebiyatının büyük bir kısmını Budist çevrede yazılmış eserler oluşturur . Zaten çoğunluğu dinî içerikli metinlerden meydana gelen Uygur edebiyatı, Budizme ait eserler bakımından da oldukça zengindir. Diğer dinî çevrelerde yazılmış eserlere göre Budist metinlerin çoğunlukta olması, Uygurlar arasında Budizmin, Maniheizm ve Hıristiyanlığa göre daha fazla rağbet gördüğünü göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Bugünkü bilgilere göre Türk edebiyatında yazılan ilk mesnevi olan Kutadgu Bilig adlı eserdir.

Yanıt Açıklaması: Bugünkü bilgilerimize göre tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devleti olan Köktürklerdir. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Moğolistan’ın Töv eyaletinde bulunan, tahminen 720-725 yıllarında dikilen yazıt, 29 satırdan oluşur. Tarduş Lideri Köl İç Çor’un mücadelerinin anlatıldığı yazıtın bulunduğu yerde 8 adet insan heykeli, 5 adet hayvan (aslan ve koç) heykeli, sunak masasına ait işlemeli taşlar ve balballar bulunmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bin Buda mağaralarından çıkarılan metinlerin Uygur Türkçesinin tarihî gelişimini tespit etmede özel bir yeri vardır. Tun-huang ve civarında yazılmış Uygur metinleri, 1028 yılındaki Tangutların saldırısından korumak maksadıyla, bölgedeki Bin Buda mağaralarına saklanarak, mağaraların önü duvarla örülmüştür. Bu olaydan hareketle, Bin Buda Mağaralarında bulunmuş olan Uygur Kağanlığına ait metinlerin, en geç 11. yüzyıla ait oldukları tahmin edilmektedir (Hamilton 1998: 6).