VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: Mirac-name. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Nahifî ve Şakir Mehmed’in eserleri, manzum tercümedir.

Yanıt Açıklaması: İbn Arabî Vahdet-i Vücûd mektebi olarak da anılan Mağrip (Endülüs ve Kuzey Afrika) mektebine mensuptur.

Yanıt Açıklaması: Haliloğlu Ali’nin 1303’te hece vezniyle ve dörtlüklerle yazdığı Kıssa-i Yu^suf adlı eseri ile Fahreddin bin Mahmud İbni’l-Hüseyn’in yazdığı Behçetü’l-hada^yık fi-Mev’izeti’l-hala^yık, XIII. yüzyılda yazılan karışık dilli -hem Doğu Türkçesi hem eski Anadolu Türkçesi özellikleri bulunduran- Türkçe eserlerdir.

Yanıt Açıklaması: Muhabbet-Nâme, din dışı konuları ele alan bir eserdir.

Yanıt Açıklaması: "Sen dilersen Mevlana'ya iresin Şâhcelâlüddîn'i dahı göresin" beyti ile Mevlana'nın büyüklüğüne vurgu yapan şair İzzetoğlu'dur.

Yanıt Açıklaması: Mena^hic-i Seyfi^ adlı Farsça eserini Seyfeddin Tuğrul’a sunan Ahi Evren, Moğolların bas- kısıyla Kırşehir emiri Nureddin Caca tarafından 1262 yılında şehit edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Samoyloviç’e göre, Orta Asya Türk edebî dilleri üçe ayrılır: 1, Karahanlıca, 2. Oğuz-Kıpçakça, 3. Çağatayca.

Yanıt Açıklaması: I. Alaaddin Keybkubad’ın ölümünden sonra (1237) Selçuklu Devleti’nin yükseliş devri sona ermiş ve yerine geçen oğlu II. Keyhüsrev ile birlikte çöküş dönemi başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Muinül Müeid. Cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Mahzenü’l-esrâr, Nizami-i Gencevi'ye ait bir eserdir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu’da ilk ilmî faaliyetler, 1071-1178 yılları arasında Sivas, Tokat, Amasya, Kayseri, Malatya ve civarlarında hâkimiyet kuran Danişmendliler döneminde ve onların hâkim olduğu bölgelerde başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Karaman Bey’in oğlu Mehmed Bey’in (öl. 1277) 13 Mayıs 1276 tarihinde “şimden girü hiç kimesne kapuda ve divanda ve meca^lis ve seyra^nda Türki^ dilinden gayrı dil söylemeyeler” şeklinde alınan divan kararını okuması ve bu karardan sonra Yazıcıoğlu Ali’nin Selçukna^me’sinden öğrendiğimize göre, “defterler dahı Türkçe yazılacaktır” şeklinde emir vermesi, Türk yazı dilinin asıl başlangıcı olmuştur. Bu emir dönemin şair ve yazarlarının Türkçe eser yazmalarında etkili olmuştur. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Karesioğulları Beyliği, (Balıkesir, 1297-1360)

Yanıt Açıklaması: Recaizade Mahmut Ekrem

Yanıt Açıklaması: Eser mesnevi biçiminde yazılmıştır. Aruzun feûlün feûlün feûlün feûl kalıbında düzenlenmiş ve beyitlerden oluşan, olay üzerine kurulu manzumelerdir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu’da XIII. yüzyılda yazıldığı bildirilen yukarıdaki eserleri, XIV. yüzyılda Yunus Emre’nin Divan’ı ile Risâletü’n-nushiyye’si, Gülşehrî’nin Mantıku’t-tayr’ı ve Âşık Paşa’nın Garîb-nâme’si ile Tursun Fakih’in Gazavât-ı Bahr-ı Ummân ve Sanduk adlı eseri takip eder.

Yanıt Açıklaması: Divan : Beyit sayısı yaklaşık 12700 olan, kaside, gazel, terci-bend ve rübaî gibi çeşitli nazım şekilleri yer alan bu büyük eserde otuza yakın vezin kullanılmıştır. İbtidâ-nâme : Sultan Veled’in 1291 yılında yazdığı ilk mesnevisi olan ve 8760 beyitten oluşan bu eserde, 76 Türkçe beyit bulunmaktadır. Fe’ilâtün mefâ’ilün fe’ilün vezninde yazılan eserin kaynağı Mesnevî’dir. Rebâb-nâme : 8000 beyit olan ve 1300-1301 yılında yazılan bu eser, Mesnevî vezni (=fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün) ve etkisi ile yazılmıştır. İbtidâ-nâme ile hemen hemen aynı konular işlenen eserin ondan farkı, burada Mevlana hakkında geniş bilgi verilmesidir. İntihâ-nâme : 8300 beyiti bulan bu eser, Sultan Veled’in üçüncü mesnevisidir. Bu da Mesnevî vezni ile yazılmış büyük bir öğüt kitabıdır. Eserde, Hak yolcularının uyanık olmaları, şeytana ve nefse uymamaları anlatılır. Ma’ârif : Farsça mensur bir eser olup, elli altı bölümden meydana gelmiştir. Eserde Senaî ve Mevlana’dan şiirlere de yer verilmiştir. Sultan Veled’in dinî, ahlâkî öğütlerinin yer almıştır.

Yanıt Açıklaması: Harezm Türkçesi’nin ses ve şekil özelliklerini en iyi yansıtan eserlerinin başında gelen Nehcü’l-Ferâdîs’in Türkçe adı, yine eserde Uştmahlarnın Açuk Yolı olarak zikredilmiştir. Buna göre eserin adı, “Cennetin Açık Yolu” ya da “Cennete Giden Yol” anlamına gelmektedir. Nehcü’l-Ferâdîs, her iki dünyada da mutlu olmak isteyenlerin bilmesi gereken İslâmî bilgileri, hikâyeler içinde sade bir dille ve akıcı bir üslupla anlatan dini karakterde bir eserdir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Alaaddin Keykubad dönemi (1220-1237), Anadolu Selçuklu Devleti’nin her yönden en yüksek devri olmuştur. Bu dönemde Anadolu’da siyasi^ birlik ve asayiş sağlanmış, top- lum huzurlu bir hayata kavuşmuştur. Alaaddin Keykubad, vefatından önce gelen Moğol istilasını, -kısa bir süreliğine de olsa- akıllıca siyasi^ tedbirlerle geciktirmiştir. Bu dönemde, Anadolu’nun siyasi^ ve iktisadi^ yönlerden güçlü oluşu, büyük merkezlerde ilim ve sanat faaliyetlerinin gelişmesini sağlamıştır. Doğru cevap C’dir.