Yeni Türk Edebiyatına Giriş 1

Yanıt Açıklaması: Ruh bilimsel (psikanalist) ve yaşam öyküsel (biyografik) kuramlar, yazarın ya da şairin yaşamı, eserini yaratma süreçleri, yaşamıyla eseri arasındaki bağları çözmek üzerine odaklanan kuramlara Sanatçıya odaklanan kuramlar denir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu bakımdan zaman söz konusu olduğunda vaka zamanı, anlatma zamanı ve okuma zamanı kavramlarını açıklamak gerekir. Vaka zamanı öyküde anlatılan olayın meydana geliş zamanını ve süresini ifade etmek amacıyla kullanılmaktadır. Anlatma zamanı ise belirli bir sürede gerçekleşen olayın kurgu içerisindeki süresidir. Vaka zamanıyla anlatma zamanı örneğin tarihî romanlarda oldukça belirgindir. Okuma zamanıyla kastedilen ise öykü metnini okurun okuduğu zaman ve süredir.

Yanıt Açıklaması: 1920’lerden itibaren olay örgüsü içermeyen öyküler ortaya çıkar. Her ayrıntı sanatsal önem kazanmaya ve hiçbir şey tesadüfi olmamaya başlar.

Yanıt Açıklaması: Durum öyküsü. Cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Okur, edebiyat metnini kendi dünyasında etkin olarak yeniden biçimlendiren kişidir.

Yanıt Açıklaması: Özellikle İspanya’da büyük rağbet bulan ve en çok orada gelişme gösteren şövalye romanlarına tepki yine İspanya içinde doğmuştur.

Yanıt Açıklaması: Küçülerek öykü. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Edebiyat ürünleri biriciktir, çoğaltılabilse, onlarca kopyası çıkarılabilse bile bir şiir, bir roman tek, özgün ve özel bir eserdir. Bu nedenle eserin hangi kaynaktan okunduğu, eserin okuyucuda bırakacağı izi değiştirmez.

Yanıt Açıklaması: Merkezî kişi, protagonist ve başkişi, romanın kendisi etrafında şekillendiği birinci kişi için kullanılan kavramlardır. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Hippolyte Taine’ın ırk-çevre-an düşüncesi, bir yandan Darwin ve Freud gibi bilim adamlarının çalışmaları, edebiyat eserlerine bakışın yönünü de değiştirdi. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Romanın başlıca beş temel tekniği vardır: O¨yküleme, özetleme, gösterme (sahneleme), betimleme ve açıklama. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Edebiyat olmazsa dil olmaz.

Yanıt Açıklaması: Yöntemlilik

Yanıt Açıklaması: Stroud bir başka öykü tarzının “tematik” öyküler olduğunu belirtmektedir (Stroud, 1956, s. 98). Alegorik bir temele dayanan bu tür öykülerde yazarın temel amacının okurun ahlaki algılarında belirli bir etki yaratmak, onu zenginleştirmek olduğunu ileri sürmektedir. Bu tür öykülerde yazar bir öngörü ya da ön yargıyla işe başlar. Okuyucuya ulaştırılmak istenen mesaj olarak da değerlendirilebilecek bu ön kabule göre öykünün içeriği belirlenir.

Yanıt Açıklaması: Genel anlamda duygu durumlarını ve hayalleri şiir ahengini muhafaza ederek düz yazı olarak ifade eden tür. Türk edebiyatında Halit Ziya ve Mehmet Rauf tarafından kaleme alınmış örnekleri bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Özellikle yirminci yüzyılın başlarından itibaren Amerikan eleştirisinde öykünün, romanla kıyaslandığında “olay örgüsünün, toplumsal kaygının ve ideolojinin yokluğu” gibi nedenlerle üç açıdan zayıflık gösterdiği vurgulanır.

Yanıt Açıklaması: Doğaçlama. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın U¨ç S¸ehitler Destanı modern epik için uygun bir örnektir. Bu şiiri okuduğumuzda, lirik şiirlerde olduğu gibi şahsi bir dışavurum yerine, bir toplumun geçmişiyle ilgili bir olayın anlatıldığını görürüz. Böylelikle şiirde konuşan ses, bir iç monolog yapmak yerine, anlattıkları tarihi^ olaylarla kaderleri çizilmiş olan halka hitap eder. Epik şiirlerin diğer bir özelliği yekpare bir anlatıma sahip olmasıdır. Parça parça şiirler ha^linde bile olsa ana olay örgüsü bu şiirleri birbirine koparılamaz bir şekilde bağlar. Bu özelliği Dağlarca’nın epik şiiri, U¨ç S¸ehitler Destanı ’nda da görürüz. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Bu da Batılı literatürde “short-short story” olarak yerleşen, bizde ise “küçürek öykü” terimiyle karşılanan yeni bir anlatıya kapı aralamıştır. Bu öyküler, öykünün günlük hayatın kesitlerden yola çıkmasına karşılık olarak tek bir sahneyi ya da insani durumu konu edinen kısa paragraflar şeklinde kurgulanmaktadır. İçerik olarak da bir kısa öykünün ana fikrini çağrıştırmaktadır. Bu açıdan yaklaşıldığında kısa öykünün yoğunluğunun daha da arttığını ifade etmek gerekir.

Yanıt Açıklaması: Burjuva edebiyatının ürünü olan ve sosyal eleştiri içeren Tilkinin Romanı (Le Roman du Renart) ile kilise tarafından desteklenen alegorik/didaktik bir eser olan Gülün Romanı (Le Roman de la Rose) dönemin Avrupa’sında sevilerek okunmuş anlatı edebiyatı ürünleridir. Söz konusu eserler XIV. yüzyılda İtalya’da Boccacio’nun yazdığı Decameron ile İngiltere’de Chaucer’ın Canterbury Tales’inin kaynağı olmuştur. Her ikisi de Doğu’nun Binbir Gece’si gibi çerçeve hikâye tekniğiyle yazılan bu hikâyeler roman türüne geçişte bir basamak oluşturur.