Yeni Türk Edebiyatına Giriş 1

Yanıt Açıklaması: Abdülhak Hâmid’in 1883’te “Tercüman-ı Hakikat”te yayımlanan “Bir Şairin Hezeyanı”, “hezeyan” hâlinde söylenmiş, tabiatı yücelten ve akla karşı bir tavrın, romantizmin ifadesi olarak nitelenir. “Makber Mukaddimesi” (Birkaç Perişan Söz) Türk edebiyatında romantizmin beyannamesi olarakg örülür. Tanpınar, “Makber” ile ferdî edebiyatın başladığına işaret eder.

Yanıt Açıklaması: Thomas More’un (1478-1535) Londra Kulesi’ndeki tutsaklığı sırasında kızı Margaret’e bir kömür parçasıyla yazdığı mektup bir edebiyatçının kaleminden çıkan ilk özel mektuptur. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Asıl adı Emile Chartier olan Alain (1868-1951) “Propos d’Alain” (Söyleşiler) adı altında gazete ve dergilerde yayımlanan yazılarında insana ve topluma özgü sorunları ele alır. Propos de Litte´rature’de (Edebiyat Söyleşileri) söz ettiği yazarlar ve eserler hakkında kişisel görüşlerini ifade eder. Deneme türünün özelliklerinden yararlanarak alışılmış “ağırbaşlı eleştiri”ye renk katar. Akıcı bir dil kullanır ve az sözle çok şey söylemeye özen gösterir. C¸eşitli konularda binlerce propos (söyleşi) yazan Alain, Türk edebiyatında başta Mehmet Kaplan olmak üzere birçok sanatçının düşünce tarzı ve deneme anlayışını etkilemiş bir düşünce adamıdır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Birinin ölümünden hemen sonra ya da ölümünün yıl dönümlerinde gazete ve dergilerde yayımlanan ve biyografik bilgiler nekroloji olarak bilinir

Yanıt Açıklaması: Oyunun başında çaresiz, ümitsiz, hasta yatan kardeşi için ne yapacağını bilemeyen, duyarlı bir abla vardır sahnede.  Mehmene Banu güçlü, başat kişiliği ve en önemlisi gösterdiği fedakârlıkla oyunun içindeki dramatik çatışmanın ekseninde yer alan kişilerden biridir. Dolayısıyla üç seçenek de doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Tragedyanın aksine komedya, ortalamadan daha aşağı kişileri taklit eder. Yani bu türde, soylu olmayan, kusurlu kişiler ele alınır ve oyundaki gülünçlük bir kusurdan, bir eksiklikten kaynaklanır.Roma Dönemi yazarlarından Cicero da komedya üzerine verdiği bilgilerle dikkat çeker. Ona göre, komedyada sergilenen kusur, acı ve zarar verici olmamalıdır. Komedyaya uygun tipler; huysuz, evhamlı, kuşkucu, budala gibi gülünç olmaya elverişli kusurları olan tiplerdir. Komedyada güldürme yolları, kelime oyunları, söz ustalıkları, yanlış anlama, şaşırtma gibi anlatıma dayalı olabileceği gibi umutların yanlış çıkması, karikatürleştirme, çirkin ve utanç verici olana benzetme, ironi, uyumsuz bileşim, saf görünme numarası gibi düşünceye dayalı güldürme biçimleriyle de yapılabilmektedir (Şener, 2006, s. 58). Komedya konusunu günlük yaşantıdan alır. Komedyada tragedyanın aksine kurgusal kişiler bulunur. Yine tragedyanın tam tersi yönde gelişen olaylar örgüsüne göre, komedyada mutsuzlukla ya da karmaşık bir düzende başlayan öykü, mutlulukla son bulur.

Yanıt Açıklaması: Roma tiyatrosu günlük gerçekleri dile getirirken günlük yaşama da katkıda bulunur. Tiyatronun görevi eğlendirmek ve öğüt vermek olmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Olaydan ve kronolojiden tümüyle uzaklaşılan bu dönem ve sonrası öykülere “izlenimler” hâkim olmaya başlar. Bilinçaltı açığa çıkmaya, metinler kısalmaya başlar. Zaman, sahne ve bakış açısındaki geçişler belirsizleşir. Öykü kahramanları bir önceki dönemin sıradanlığından marjinalliğe doğru evrilirler.

Yanıt Açıklaması: Metinler arasılık; bir bakıma okurun tarih içinde yaptığı bir yolculuktur. Yazar eski (önceki) metinleri güncelleyerek yeni metinler/anlamlar üretirken okur da gizlenmiş metinlerin arayışındadır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Yaşamöyküsü türünün Batı dillerinden aktarılan karşılığı biyografidir; Türk edebiyatındaki eski adlandırması tercüme-i hâl ya da hâl tercümesidir. Kaynaklarda hayat hikâyesi olarak da geçer. Doğru seçenek D'dir.

Yanıt Açıklaması: Klasik Çağ’ın önemli düşünürlerinden François Ogier, İtalyanların trajikomiği başlattıklarını, trajik ile komiğin karışımının hoşa gittiğini, yalnız bu çeşit tür karışımlarında oyun kişilerinin her türün ayırıcı özelliğine uygun olarak konuşması gerektiğini ileri sürer.

Yanıt Açıklaması: Tragedya, konusunu mitolojiden ya da tarihten alan ve bir kahramanın kendi çevresindeki şartlarla çatışmasını, mücadele edip trajik bir biçimde yenik düşmesini anlatan bir tiyatro türüdür.

Yanıt Açıklaması: K. Eleştiri/tenkit, Türkçede Fransızca “critique” kelimesinin karşılığı olarak kullanılır. Tanzimat’tan önce “ilm-i nakd”, Tanzimat’tan sonra Arapçada “nakd” kökünden gelen, “bir şeyin değerini vermek” anlamında kullanılan “intikad” ve “muâheze” gibi kelimelerle karşılanır. Tahir-ül Mevlevî’de ilm-i nakd; “nazmın kusurlarını bildiren ilimin adı” olarak açıklanır.

Yanıt Açıklaması: Romantik dönem, tiyatroda XVIII. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan, XIX. yüzyılın ilk yarısında parlak dönemini yaşayan ve aynı yüzyılın ortalarında etkisini yitirmeye başlayan bir dönemdir. Bu anlayış, önce Almanya’da, sonra Fransa ve İngiltere’de, daha sonra da Doğu Avrupa ülkelerinde yaygınlık kazanır. Romantik tiyatro, klasikçilerin soylu, akılcı, öğretici sanat anlayışına karşı çıkar. Romantik düşünce ulusçuluk ilkesini benimser. Klasik akımın Antik Yunan hayranlığına tepki gösterir. Tiyatroda Yunan mitolojisinden alınan konular, yerini yerli efsanelerden alınan konulara bırakır. Helen hayranlığının yerini ise Orta Çağ’a duyulan ilgi almıştır. Görüldüğü gibi E seçeneğindeki “Klasik akımın Antik Yunan hayranlığı sürmektedir.” bilgisi yanlıştır.

Yanıt Açıklaması: Gerçekçiliğe öncülük eden yazarlar arasında Almanya’da Georg Büchner, Friedrich Hebbel; Rusya’da Nikolay Vasilyeviç Gogol, Aleksandr Ostrovski gibi isimler dikkati çeker.

Yanıt Açıklaması: Roman tarihinde en çok okunan ve adından en çok söz edilen Don Kişot, modern romanın başlangıcı olarak kabul edilir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Antik Çağ’ın önemli komedya yazarları Aristophanes, Plautus ve Terentius’tur. Komedya türünün dünya yazınındaki en önemli isimleri ise Shakespeare ile Molière’dir.

Yanıt Açıklaması: Farklı anlamlar yüklenmiş bir kavram olan “eleştiri”, günlük dilde “yergi” anlamında da kullanılmaktadır. Bu anlamda, bireysel veya toplumsal alanda bir kişi ya da kurumu eleştirmek, onun olumsuz yanlarını sıralamak demektir. Hangi alana uygulanırsa uygulansın eleştiri iki temel işlev yüklenir: bilgilendirme (information) ve tahlil (analiz). Bilgilendirme işlevi çerçevesinde eleştirmen; kitap, tiyatro, resim ya da müzik gibi estetik bir ürünü tanımlar ve değerlendirir. Analiz, daha akademik düzeyde bir işlevdir. Eleştirmen, bir sanat eserinin içerik, biçim, zaman ve mekâna özgü özelliklerini belirler, estetik ölçütler çerçevesinde inceler ve değerlendirir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Tragedya ilk kez Eski Yunanistan'da ortaya çıkmıştır. Doğru yanıt: B'dir.

Yanıt Açıklaması: B seçeneği dışındaki seçeneklerde Gerçekçiliğe öncülük eden yazarlar verilmiştir. Fransa’da romantik tiyatronun başlıca temsilcileri Victor Hugo, Prosper Mérimée ile Alfred de Vigny’dir.