Eski Türk Edebiyatına Giriş: Söz Sanatları

Yanıt Açıklaması: Müfred isti’âreler tek bir kelimede meydana gelen istiarelerdir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki şıklarda özellikleri verilen Anlam sanatı ”Tevriye”dir. Tevriyeye “İhâm” da denir.

Yanıt Açıklaması: İntak konuşturma demektir. İnsan dışındaki canlı varlıklara insana özgü özellikler vermeye teşhis, konuşturma özelliği olmayan bu varlıkları konuşturmaya da intak denir. Aralarındaki umum-husus ilişkisinden dolayı her intakta teşhis olması gerekmektedir

Yanıt Açıklaması: Bir düşünceyi ifade etmek için kullanılan az sayıda kelime ya da kısa bir ibare asıl söylenmek isteneni ifadeye yetiyorsa bu îcâz söze güzellik katar; yetmiyorsa, îcâz-ı muhill (=anlamı bozan îcâz) ya da ihtisâr-ı muhill (=anlamı bozan kısaltma) adını alır ve bir meziyet değil kusur sayılır. Îcâz her ne kadar söze değer katan bir özellik olsa da bunu belirleyen ölçü, îcâzın yerinde ve durumun gereğine uygun olarak yapılmış olmasıdır. Bu nedenle îcâz, her durum ve zamanda makbul sayılan bir şey değildir. Îcâz, îcâz-ı hazif ve îcâz-ı kısar olmak üzere ikiye ayrılır.

Yanıt Açıklaması: Geneli ifade eden sözden sonra özeli ifade eden bir söz söylemek ve özeli ifade eden bir sözden sonra geneli ifade eden bir söz söylemek itnâbın başlıca türleri arasında gösterilebilir. Diğer taraftan, açık bir ifadeden sonra söylenene kapalılık getirmek bu türler arasında gösterilemez. Aslında, kapalı bir ifadeden sonra söylenene açıklık getirmek itnâbın başlıca türleri arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Aklî mecâz (akla dayalı mecâz), bir fiili asıl failinden, aralarındaki bir ilişki nedeniyle bir başka faile isnat etmektir. Aklî mecâzda sözcükler temel anlamlarında kullanılır. “Geçen sene Öğretmen Mehmet Bey, başarılıydı.” cümlesinde öğrencilerin başarısı öğretmenlerine mal edilmiştir. “Size duyduğum sevgi beni buraya kadar getirtti.” cümlesinde de o şahsı oraya kadar götüren şeyin fiziksel olarak sevgi olamayacağı belli iken sevginin bundaki payından dolayı hareket sevgiye isnat edilmiştir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Mürekkeb istiare ( temsili istiare ) Tabut gemiye benzetilmiş, ancak söylenmemiştir. Geminin özellikleri  bilinmeye gitmesi, uğurlayanları olması, yolcusunun olması, limandan kalkması…Bütün bunlarla tabut kastediliyor. Tabut sessizce gider, o giderken hüzün vardır, kalanlar elemlidir, çaresizlik söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: Hüsn-i Talil, bir olaya ya da duruma, ifadeye güzellik katacak tarzda, kendi sebebi dışında bir sebep göstermektir. Bu ifade özelliği “olup bitenin akıl ve bilgiye dayanan bir açıklamasının yapılması yerine, içinde bulunulan ruh halinin etkisi altında hayali bir nedenle açıklanması” olarak da tanımlanabilir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki deyimler kinayeye örnek olarak verilmiştir. Bu da göstermektedir ki günlük dilde çok sayıda kinayeli ifade vardır. Dolayısıyla kinaye tek başına söze değer katan bir özellik değildir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki mısrada birleşik iki cümle vardır. Kastedilen anlam “cihan yıkılsa bile bu cephenin sarsılmayacağı”dır. İstidrat, ifade edilmek istenen anlam bütünüyle tamamlanmadan “emin ol” sözü ile ilgili diğer bir anlamın ifadesine geçilmesidir. Mısralarda karşılaşılan söz sanatı istidrattır.

Yanıt Açıklaması: Müşebbeh, Vech-i şebeh, Edât-ı teşbih ve Müşebbehün bih teşbihin unsurlarıdır. Tekrir-tekrar ise itnabın türlerindendir.

Yanıt Açıklaması: Sözlük anlamı “bir haberi gizleyerek bir başka söz ve haberi öne çıkarmak” olan tevriye, şiir ve nesirde yakın ve uzak iki anlamı olan bir sözün zihne hemen gelen yakın anlamını değil, uzak anlamını kastetmektir. Bu ifade özelliğini “iki anlamı olan bir sözcüğün kastedilen anlamını yakın anlam ile gizlemek” şeklinde de tanımlamak mümkündür.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Bu dizelerde yalnızlık bir benzetmeyle ifade edilmiş; bu soyut kavram bir kartala benzetilerek somutlaştırılmıştır. Bu teşbihte müşebbeh “yalnızlık”, müşebbehün bih de “geniş, siyah gölgesi hayatı kaplayan bir kartal”dır.

Yanıt Açıklaması: İlk dizedeki “kurak” ile ikinci dizedeki yaş sözcükleri arasında îlam-ı tezad bir ilişki vardır.

Yanıt Açıklaması: Asıl anlamı “yastık ve yorgan içine tıkılan yün, pamuk gibi şeyler” anlamına gelen haşiv, cümlenin temel öğelerinden olmayan ve ifade edilmek istenen asıl anlama da katkısı bulunmayan kelimelere denir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki mısralarda “Rücu” kullanılmıştır. Rücu’ nun sözlük anlamı “dönme”dir. Söylenen sözden bir nükteye dayalı olarak geri dönme anlamında bir edebî terimdir. Şair ilk mısrada “Öyle bir dönem gelir ki dünyada insanlar ve cinler kalmaz” dedikten sonra söylediğinin eksik olduğunun farkına varıp ikinci mısrada bu sözünden dönerek “Dünya da kalmaz.” demektedir.

Yanıt Açıklaması: Mübâlağa, bir niteliğin, fiilin veya durumun gerçekleşmesi zor hatta imkânsız dereceye çıkarılarak, abartılarak ifade edilmesidir. “Bir durumu olumlu ya da olumsuz olarak nitelemede aşırılığa kaçmak” şeklinde de tanımlanabilecek olan mübalağa bazen bir gerçeğin ifadesi de olabilir.

Yanıt açıklaması yok