Halk Edebiyatına Giriş 2

Yanıt Açıklaması: Cemalcik oyunu: ritüel oyunların bitki kültürüne bağlı oyunlarındandır. Keloğlan oyunu: masallara bağlı oyunlardandır. Göçebe oyunu: destanlara veya âşıkların hayatlarına bağlı oyunlar. İstiklal savaşı oyunu: tarihi olaylara bağlı oyunlardan dır. Ali ve Fatoş oyunu: samıt veya lal oyunu.

Yanıt Açıklaması: Türk sözlü edebiyatının doğrudan doğruya seyretmek amacıyla bir gösteri olarak hazırlanan, geleneksel ürünlerinin oluşturulduğu sosyo-kültürel ve edebî geleneklere seyirlik türler adı verilmektedir. Seyirlik türler; halk hayatını hareketli hâle getirerek eğlenmek ve halkın kendi yaşantısı üzerinde düşünmesini sağlamak amacıyla ortaya çıkarılmış dram sanatı gelenekleridir. Seyirlik türlerin hepsi birer gösteridir. Biraz da bu nedenle, Türk Halk Edebiyatı çalışmalarında seyirlik türler yaygın olarak “Halk Tiyatrosu” adıyla bilinir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Mimetik mimiklerle yapılan hareket, tavırdır.

Yanıt Açıklaması: Yaygın bilimsel kabüllere göre ezgiler veya Eski Türkçedeki söylenilişiyle “küyler,” milletlerin mitolojik döneminde sözlerden önce oluşturulmaya başlanılmış kültürel yaratmalarıdır. Çeşitli duyguları dışavurmaya yönelik bir kültürel araç ve gereç olarak ezgiler, zamanla çeşitlenmiş ayinler ya da törenlerde bir örnek üzere kalıplaşarak geleneksel havaları, bunların icra bağlamlarını ve anlatım tutumlarını oluşturmuşlardır.

Yanıt Açıklaması: Türk meddah geleneğinin icralarında anlatım ve gösteriler “Başlangıç”, “Açıklama”, “Senaryo” ve “Bitiş” gibi kalıplaşmış bölümlerden meydana gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Araba Kuklası: Araba kuklası çok yaygın olarak bilinen bir kukla türüdür. Araba kuklasında kuklayı oynatan kişi arabanın dibine gizlenip, arabanın üzerindeki büyük boy kuklaları sopa ile oynatır. ipli Kukla: ipli kuklanın yapımında en çok kullanılan malzeme ahşaptır. ipli kukla yapımında hem yumuşak ve hafif hem de dayanıklı olan ıhlamur gibi ağaçlar kullanılır. iskemle Kuklası: Göğüslerinden yatay biçiminde bir ip geçirilen bu kuklalar gayda ve benzeri çalgıların eşliğinde aşağıdan ipleri çekilmek suretiyle oynatılırlar. Canlı Kukla: Anadolu’da köylerde çeşitli adlar altında oynatılan bir kukla da “canlı kukla”dır. Bu oyunda aslında kukla yoktur. Dev Kuklası: Bu kukla türü hazırlanan kuklaların çok büyük olması nedeniyle “dev kuklası” olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Türk kukla geleneği XIX. yüzyılı yarısından itibaren İstanbul’a gelen İngiliz ve İtalyan kuklacılardan etkilenmeye başlamıştır İlk olarak 1882’de İstanbul’a gelen İngiliz kuklacı Thomas Holden’in farklı bir teknikle oynattığı “ipli kukla” daha sonraları “Holden kuklası” adıyla anılması bu tür etkilenmelerdendir. Bu bağlamda, kukla, XIX. yüzyılın sonunda batı tiyatrosu, yerli orta oyunu ve tulûat (doğaçlama) tiyatrosunun karışımından oluşmuş minyatür seyirlik bir oyun niteliğine dönüşmüştür. İstanbul’daki bu tür etkileşimlere karşılık Anadolu’da halk arasında değişik isimler verilip geleneksel tekniklerle oynatılmaya devam edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Keloğlan oyunu: masallara bağlı oyunlardandır. Göçebe oyunu: destanlara veya âşıkların hayatlarına bağlı oyunlar. Saya gezme oyunu: hayvan kültürüne bağlı oyunlardan dır. Ali ve Fatoş oyunu: samıt veya lal oyunu. Kartal oyunu: hayvanları taklid edici oyunlar.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Tören ve tören dışı geleneksel icra ortamlarında, icracı tarafından dinleyicilere “söyleme” etkinliğine dayalı olarak meydana getirilen sözlü edebiyat yaratmalarına “söylemelik türler” adı verilmektedir. Türk Halk Edebiyatının söylemelik türleri ise türküler, ağıtlar, mâniler ve ninnilerdir. Mersiye ise bir divan edebiyatı türüdür.

Yanıt Açıklaması: Köylerde oynanan seyirlik oyunlarının oyuncuları (aktörleri) oyunculuğu meslek edinen kişiler değildir, hatta zaman zaman seyirci köylülerin bile oyuna katıldığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Köy seyirlik oyunlarının kökenlerine ve taşıdıkları konusal özelliklere bağlı olarak sınıflandırıldığı din dışı oyunlar; Günlük hayattan alınan oyunlar, Masallara bağlı oyunlar, Destanlara veya aşıkların hayatlarına bağlı oyunlar, Hayvanları taklit edici oyunlar, Samıt veya lâl oyunu, Tarihi olaylara bağlı oyunlardır.

Yanıt Açıklaması: Mani, tıpkı destan ve hatta koşma gibi bir nazım biçimi olmasının yanı sıra anonim Türk halk şiirinde yer alan konu bakımından sınırsız ve geleneksel olarak kalıplaşmış ezgilerle söylenen ve kendine has özellikleri olan ve bağımsız bir edebî türdür. Türkiye Türkleri tarafından Anadolu ve Rumeli ağızlarında “mâni” ye, “mâna”, “me’ani”, “hoyrat”, “karşı-beri” denildiği görülürken diğer Türk topluluklarında da “bayatı”, “mahnı”, “hoyrat”, “aytipa”, “aytıspa”, “kayım öleñ”, “ülenek”, “çinik”, “çinig”, “çink”, “ş›n”, “mane”, “koşuk”, “aşule”, “tört sap”, “tahpak” gibi adlar verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: “Yapılarına göre türküler” kavramı soru kökünde verilen tanımın karşılığıdır.

Yanıt Açıklaması: “Bozlak” türküleri ezgilerine göre sınıfladığımızda bir alt grup olarak sınıflanabilirler. Konularına göre sınıflama kapsamında sayılamazlar

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Türkiye Türkçesindeki “ninni” sözcüğüyle ifade edilen bu kavram ve olgu, Azerbaycan Türkçesinde “laylay”, “Çuvaş Türkçesinde “nenne”, Kazak Türkçesinde “eldiy”, “besik jırı”, Kerkük Türkçesinde “leyle” ve “hüvdi”, Kırım Türkçesinde “ayya”, Kırgız Türkçesinde “alday-alday”, Özbek Türkçesinde “allö”, Tatar Türkçesinde “bişik cırı”, “bölü cırı”, Uygur Türkçesinde “allay” sözleriyle ifade edilmektedir

Yanıt Açıklaması: Sandık Odası (Pusat Odası): Oyuncuların kostümlerinin bulunduğu ve giyinip soyundukları çadır ya da perdeyle kapatılmış bir yer. Kapı: Oyuncuların meydana girip çıktıkları kısım. Çalgıcıların Yeri: Orta oyununda genellikle zurna ve çifte-nara gibi müzik aletlerini çalan müzisyenlerin oturduğu yer. Dükkan: Neredeyse bütün oyunlarda “Pişekâr”ın yardımıyla bir işe başlayan “Kavuklu”nun dükkan olarak kullandığı 70 cm yüksekliğinde iki kanatlı bir paravana. Yenidünya: Oyuna göre ev, hamam gibi mekânlar olarak kullanılan yaklaşık 1,5 m yüksekliğinde tahtadan yapılmış 2-4 kanatlı kafes veya paravanadır. Yenidünya’nın içinde 2-3 tane iskemle vardır.