Halk Edebiyatına Giriş 2

Yanıt Açıklaması: Türküler kıt'alar bakımından iki bölümden oluşur. Birinci bölüm türkülerin asıl sözlerinin bulunduğu bölümdür. Bu bölüme bent adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Adam aman...güle naz/Bülbül kanatların kırılsın/Nerden ettin güle naz/Felek senin elinden/Ağlayan çok gülen az/… örneği verilen bu mâni, icra ve ibda edildikleri sosyo-kültürel bağlamlara dayalı olarak tasnif edilen Semai kahvelerinin mânilerine bir örnektir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Seyirlik türler, gerçekçiliğe ve özdeşleştirmeye dayanmayan bir kişileştirme yöntemi izler.

Yanıt Açıklaması: Türk halk şiiri türlerinin en eski ve yaygınlarından biri olan “türkü”, aynı zamanda Türk müziğinde kendi içinde sistematik bir bütünlüğe sahip ezgiler topluluğunun da müzikal bir form olarak adıdır. Halk Edebiyatının en eski kaynaklarından olan Dîvânu Lugâti’t-Türk’te “ır” ve “yır” kelimeleriyle karşılanan türkü terimi yerine Azerbaycan Türkçesinde “mahnı”, Başkurt Türkçesinde “halk yırı”, Kazak Türkçesinde “türki” (türik halık anı), Kırgız Türkçesinde “eldik ır”, Tatar Türkçesinde “halık cır”, Özbek Türkçesinde “türki” veya “halk koşigi”, Uygur Türkçesinde “nahşa” veya “koça nahşisi”, Türkmen Türkçesinde “halk aydımı” terimleri kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Köy seyirlik oyunları konusunun önde gelen araştırmacılarından olan Metin And köy seyirlik oyunlarını “Kırsal bölgelerde, köylerde görülen daha çok tarih öncesine uzanan bolluk, eriştirme, canlandırıcılık, atalara tapınım gibi işlevsel kuttörenlere bağlı bir tiyatro geleneğidir.” Şeklinde tanımlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Mersiye: divan şiirinde ölen bir kişinin ardından yazılan şiirlere verilen isimdir.

Yanıt Açıklaması: Yuğ Töreni: Eski Türklerde cenaze töreni anlamındadır. Ağıtların bu törenlerde duyulması beklenir.

Yanıt Açıklaması: Araba Kuklası: Araba kuklası çok yaygın olarak bilinen bir kukla türüdür. Araba kuklasında kuklayı oynatan kişi arabanın dibine gizlenip, arabanın üzerindeki büyük boy kuklaları sopa ile oynatır. ipli Kukla: ipli kuklanın yapımında en çok kullanılan malzeme ahşaptır. ipli kukla yapımında hem yumuşak ve hafif hem de dayanıklı olan ıhlamur gibi ağaçlar kullanılır. iskemle Kuklası: Göğüslerinden yatay biçiminde bir ip geçirilen bu kuklalar gayda ve benzeri çalgıların eşliğinde aşağıdan ipleri çekilmek suretiyle oynatılırlar. Canlı Kukla: Anadolu’da köylerde çeşitli adlar altında oynatılan bir kukla da “canlı kukla”dır. Bu oyunda aslında kukla yoktur. Dev Kuklası: Bu kukla türü hazırlanan kuklaların çok büyük olması nedeniyle “dev kuklası” olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Usulsüz ezgiler: Bunlar uzun havalardır ve “kayabaşı”, “divan”, “maya”, “bozlak”, “koşma”, “garip”, “hoyrat”, “kerem”, “kesik kerem”, “müstezad”, “Türkmani”, ve “Çukurova”, “Aydos”, “Eğin” gibi çeşitleri vardır.

Yanıt Açıklaması: Meddah, birçok kişinin içinde bulunduğu bir olayı tek başına canlandıran bir oyuncudur. Mimik ve şive taklitleriyle birçok kişinin, bir kişi tarafından canlandırılması demek olan meddahlık en önemli dramatik sözlü sanat türlerimizden birisidir. Bu sanatın, sanatkârı olan meddah, bir sandalyeye oturarak dinleyicilerine hikâye anlatır.

Yanıt Açıklaması: Karagöz oyununda “tasvir” olarak adlandırılan iki boyutlu kuklalar, saydamlaştırılabilen, sıcağa dayanıklı ve kolayca eğilip bükülmeyen derilerden yapılmaktadır

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Sandık Odası (Pusat Odası): Oyuncuların kostümlerinin bulunduğu ve giyinip soyundukları çadır ya da perdeyle kapatılmış bir yer. Kapı: Oyuncuların meydana girip çıktıkları kısım. Çalgıcıların Yeri: Orta oyununda genellikle zurna ve çifte-nara gibi müzik aletlerini çalan müzisyenlerin oturduğu yer. Dükkan: Neredeyse bütün oyunlarda “Pişekâr”ın yardımıyla bir işe başlayan “Kavuklu”nun dükkan olarak kullandığı 70 cm yüksekliğinde iki kanatlı bir paravana. Yenidünya: Oyuna göre ev, hamam gibi mekânlar olarak kullanılan yaklaşık 1,5 m yüksekliğinde tahtadan yapılmış 2-4 kanatlı kafes veya paravandır. Yenidünya’nın içinde 2-3 tane iskemle vardır.

Yanıt Açıklaması: Âşık Gevherî, Öksüz Âşık, Kayıkçı Kul Mustafa, Âşık Seyranî aşıklık geleneğinin önemli temsilcilerindendir. Âşık Paşa divan edebiyatının önde gelen şairlerinden birisidir.

Yanıt Açıklaması: Keloğlan oyunu: masallara bağlı oyunlardandır. Göçebe oyunu: destanlara veya âşıkların hayatlarına bağlı oyunlar. İstiklal savaşı oyunu: tarihi olaylara bağlı oyunlardan dır. Ali ve Fatoş oyunu: samıt veya lal oyunu. Kartal oyunu: hayvanları taklid edici oyunlar.

Yanıt Açıklaması: Karagöz oyunu tek kişinin icra ettiği bir gösteridir. Fakat, karagözcünün yardımcıları da vardır. “Hayâlî” veya “hayalbaz” (hayal oynatan) da denilen karagözcü ustasına, “sandıkâr” da denilen çırağı yardım eder. Karagöz oyunun icrası sırasında şarkı ve türküleri okuyana “yardak”, oyun esnasında tef çalan yardımcıya “dayrezen” ad verilirdi. Güvey ise köy seyirlik oyunlarının bir oyuncusudur.

Yanıt Açıklaması: Köy seyirlik oyunları, doğanın canlandığı; üreme, hasat gibi olayların gerçekleştiği; mevsim değişikliklerinin yaşandığı zamanlarda oynanmaktadır. Bu durum, köy seyirlik oyunlarının kökeninin eski zamanlarda icra edilen bereket törenlerine veya bu amaçlarla yapılan törenlere kadar götürülebileceğini ortaya koymaktadır. Bu tür oyunlar genellikle takvime bağlıdır. Sadece eğlence amaçlı oyunların takvime bağlı olmadığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Seyirlik köy oyunları, köylülerce uzun kış aylarında, özellikle düğünlerde, bayramlarda eğlenmek ve vakit geçirmek için düzenlenip oynanır. Köylerde oynanan seyirlik oyunlarının oyuncuları (aktörleri) oyunculuğu meslek edinen kişiler değildir, hatta zaman zaman seyirci köylülerin bile oyuna katıldığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hece ölçüsü bakımından türküler, duraklı veya duraksız, çoğunlukla 7 ile 15 arasındaki heceli kalıplarla oluşturulurlar. Ancak gelenekte yaşamakta olan türkü örneklerine bakıldığında bunun kesin bir sınırlaması yoktur. Örneklere göre, türküler, hece ölçüsünün bütün kalıplarıyla söylenebilir. Fakat yedili, sekizli ve onbirli hece ölçüsünün daha yaygın olarak kullanıldığı görülmektedir. Bu durum da türkünün bir nazım şekli olmamasının bir kanıtı olarak kabul edilir.