Entomoloji

Yanıt Açıklaması: Fitofag Bitkisel Zoofag Hayvansal Fitozoofag Çoğunlukla bitkisel daha az hayvansal besin Zoofitofag Çoğunlukla hayvansal daha az bitkisel besin Omnivor Hem bitkisel hem de hayvansal besin

Yanıt Açıklaması: Ergin olmak için, bir böceğin geçirdiği değişikliklere başkalaşım adı verilir. Fakat bütün böcek takımlarında aynı şekilde başkalaşım görülmez. Bunlar oluşları ba­kımından beş kısma ayrılabilir. 1) Ametabol (=Başkalaşımsız): Yavrular tam anlamı ile ergine benzer. Ergin­lerden farkı, eşeysel organların tam gelişmemiş olmasıdır. Sadece bir deri değiştirerek ergin döneme geçer. Bu başkalaşım şekli kanatsız böcekler alt­sınıfında görülür. 2) Neometabol: Bu başkalaşımda yavruların ergin hale geçebilmeleri için bir veya iki uyuşuk ara dönem geçirilmesi gereklidir. Kanat taslakları olduk­ça geç dönemlerde ortaya çıkar. Bu şekildeki başkalaşıma örnek olarak Thripsleri, beyazsinekler ve kabuklubitler üstfamilyasını (sadece erkekleri) gösterebiliriz. 3) Hemimetabol (=Yarı başkalaşım): Yavruların ergine benzemesine karşın kanatları yoktur ve vücut bölümleri erginden oldukça küçüktür. Yavrula­rı geliştikçe kanatlar belirir ve bölümler arasındaki orantı normale döner. Gerçek pupa dönemi yoktur. Bu başkalaşıma örnek olarak çekirgeleri, de­ğişik ve eşkanatlı böcek takımlarını gösterebiliriz. 4) Holometabol (=Tam başkalaşım): Bu başkalaşım şeklinde yavrular, ergin olmadan önce gerçek bir pupa dönemi geçirir. Bu dönemde larvanın iç or­ganları kaynaşarak ergine benzemeğe başlar. Bazı böcek türlerinde ise son larva döneminde dış kanat taslağı görülür. Bu nedenle bunlara pupa öncesi dönem anlamına gelen “Prepupa dönemi” de denir. 5) Hypermetabol (=Çok şekilli başkalaşım): Az sayıda da olsa bazı böcek fa­milyalarında olduğu gibi değişik yapıdaki birbirine benzemeyen larva dö­nemleri arasına bir de yalancı pupa döneminin karıştığı ve larva dönemle­rinin dış görünüm olarak birbirine benzemediği başkalaşım şeklidir.

Yanıt Açıklaması: Entegre mücadele kavramı ilk defa 1954 yılında ortaya atılmış olup ilkeleri, 1965 yılında Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı (FAO) tarafından belirlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Makroklima: Buna meteorolojik iklim veya insan iklimi de denir. Toprak yüzeyinden 1.5-2 m. yükseklikteki gözlem istasyonundan alınan iklim değerleridir. Mikroklima: Bölgesel olarak görülen ve bitki örtüsüne göre değişebilen, çıplak arazide 1.5 m. yüksekliğe kadar olan iklimdir. Mikromikroklima: Mikroklimadan daha küçük olan diğer bir iklim çeşidi olup böcek iklimi olarak da adlandırılır. Bu iklimin kalınlığı ancak birkaç mm kadardır. Böceklerin sığındığı toprağın veya ağaç gövdesindeki yarık ve çatlaklar da buna dahildir.

Yanıt Açıklaması: EZY’nin amacı, “sürdürülebilir ürün yetiştirilmesini garanti altına almak, zararlıların sebep olduğu kayıpları minimize etmek, zararlı popülasyonlarını en yüksek ekonomik kazanç sağlayacak seviyede tutmak, çiftçilerin diğer amaçlarını karşılamak, pestisitlerin insanlar, hayvanlar ve çevre üzerindeki risklerini en aza indirmek için çok yönlü taktiklerin iyi bir koordinasyon içinde kullanılması” şeklinde ifade edilmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması:

Yanıt Açıklaması: Turunçgil bahçelerinde Akdeniz meyvesineği veya zeytinlerde Zeytin sineği’ne karşı ilaçlamalarda insektisit içine cezp edici madde protein hidrolizat katılarak ağaçların güzey-doğuya bakan birer dalı ilaçlanmak suretiyle yapılacak kısmi dal ilaçlaması yöntemi ile doğal düşmanlar çoğunlukla korunmuş olur.

Yanıt Açıklaması: Akarlar yumurta ile döllemli (amphigonie) ve döllemsiz (parthenogenesis) olarak üreme yeteneğine sahiptirler. Döllemli yumurtalardan dişi ve erkek bireyler meydana gelirken; döllemsiz yumurtalardan yalnızca erkek bireyler meydana gelir (arrhenotokie).

Yanıt Açıklaması: Kist formundaki diğer nematodlar gibi Heterodera avenae grubu da bitkinin köklerinde oluşturduğu beyaz kistlerle tanınabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kimyasal savaş, zararlı böcek popülasyonlarını ekonomik zarar eşiği altında tutmak amacıyla kimyasal bileşiklerin kullanıldığı savaş yöntemidir. Zararlılara karşı bazı kimyasalların kullanılması çok eski tarihlerden beri bilinmektedir. Kükürt dumanlarının böceklere karşı kullanılması M.Ö. 12. yüzyıla kadar uzanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Böcekler her ne kadar gelişme eşiği üzerinde fizyolojik faaliyetlerine başlarsa da bazı faaliyetleri için belirli sıcaklık koşullarının bulunması gerekir. İşte böceklere karşı savaşta önceden tahmin ve erken uyarı çalışmalarında bu ilişkilerden de yararlanılır.  Salkım güvesi, Elma kurdu, Süne, Akdeniz meyvesineği, Fındık kurdu, Zeytin sineği, Zeytin güvesi gibi ekonomik öneme sahip zararlılara üzerinde tahmin ve erken uyarı çalışmaları süren zararlılardandır.

Yanıt Açıklaması: Ürünün ekonomik değeri yüksek ise zararlı böceklerin bu ürünlerdeki EZE değeri düşük olmalıdır. Örneğin Beyazsinek için EZE değeri sebzelerde 1-2 nimf/yaprak iken pamukda 10 nimf/yaprak’tır. Çünkü sebzeler pamuğa oranla ekonomik değeri daha fazla olan ürünlerdir. Aynı şekilde domateslerde zararlı Yaprakbiti’nin EZE değeri sera domateslerinde düşük iken, tarla domateslerinde veya sanayi domateslerinde daha yüksek olmalıdır. Çünkü sera domateslerinde ürünün değeri daha yüksektir. EZE değerine ürünün değerlendirme şeklinin etkisi de vardır. Hiçbir işleme tabi tutulmadan değerlendirilecek ürünlerde, örneğin yaprağı yenen sebzelerde ve doğrudan yenilen meyvelerde EZE değeri düşüktür.

Yanıt Açıklaması: Eşeysel üreme: Yeni bireylerin oluşabilmesi için farklı bireylere ait hem erkek hem de dişi üreme hücrelerinin birleşmesi gereken üreme sistemidir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Böceklerle savaşta temel ilke, insan ve çevre sağlığı göz önünde tutularak, doğal dengeyi olabildiğince bozmadan zararlı böcek popülasyonlarını mümkün olduğunca uzun süre ekonomik zarar seviyesinin altında tutmaktır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Etkisizlik yani neutralism durumunda iki türe ait popülasyonu aynı biyotopta birbirlerine dolaylı yada doğrudan etkide bulunmaksızın birbirlerinden bağımsız yaşar. Örneğin, aynı zeytin ağacında yaşayan Zeytin Sineği (Bactrocera oleae) ile Zeytin Thripsi (Liothrips oleae) gibi. Birlikte yararlanma yani Protocoorperation’da zorunlu olmadığı halde, yardımlaşmayla iki popülasyon da aralarındaki ilgiden yararlanır. İki türe ait popülasyon arasındaki ilgiden bir popülasyon yararlanırken diğerinin bundan etkilenmemesi durumuna commensalism denir. Mutualismde iki popülasyon arasında zorunlu ilgi var. Competitionda iki popülasyon zarar görür.

Yanıt Açıklaması: Kökur nematodlarının en önemli konukçuları arasında; domates, patlıcan, fasulye, hıyar, patates, şeker pancarı, pamuk, tütün, biber, havuç, ıspanak gibi sebzeler ve muz, şeftali, erik, incir, dut gibi çok yıllık meyveler yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: C¸iğneyici ağız: Bu tipe ısırıcı veya kemirici ağız adı da verilebilir. Adından da anlaşılacağı gibi, bu şekilde ağız yapısına sahip böcekler besinlerini ısırıp çiğnemek suretiyle alır. Bu tipe örnek olarak çekirgeler ve kınkanatlılar takımlarına bağlı böcekler ile tam başkalaşım gösteren böceklerin larvalarını gösterebiliriz. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Birlikte yararlanma yani Protocoorperation’da zorunlu olmadığı halde, yardımlaşmayla iki popülasyon da aralarındaki ilgiden yararlanır. Tek yönlü yararlanma yani Amensalizmde iki populasyon arasında ilgi kurulduğunda bu türlerden biri etkilenmediği halde, diğeri bu ilgiden olumsuz yönde etkilenir. İki türe ait popülasyon arasındaki ilgiden bir popülasyon yararlanırken diğerinin bundan etkilenmemesi durumuna commensalism denir. Mutualismde iki popülasyon arasında zorunlu ilgi varken Parasitismde ise iki popülasyon arasında negatif bir ilişki söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: Nematod vücudu silindir şeklindedir alt (ventral), üst (dorsal) ve yan (lateral) alanlar homojen bir simetrik yapı göstermez. Vücutlarının her bölümünde farklı simetri bulunur. Renkleri saydam beyaz, iç organları görülebilecek yapıda açık sarı ve bazen de barsaklarında bulunan çeşitli gıda maddelerinin oluşturduğu değişik renklerde görülürler. Vücutları iç içe geçmiş iki tüpten meydana gelmiştir. Nematodlar halkalı bir yapıda değildirler. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Böceklere karşı savaşta radyasyon yayıcı Cobalt ve Cesium’un gamma ışınları ir­radiyatör adı verilen cihazlar yardımıyla değişik dozlarda öldürme ve kısırlaştırma olarak iki şekilde kullanılır. Bu ışınlar böceklerde mutasyonlara, kısırlaşmaya ve nihayet ölüme neden olur. Radyasyonun öldürücü etkisinden, sadece ambarlan­mış ürünlerde zararlı böceklere karşı yararlanılır. Doz türlere göre ve uygulama süresine göre değişir. Genelde 10-25 kilorad’lık doz iki hafta içinde % 100 ora­nında ölüm sağlarken 250-500 kilorad’lık dozlar böceklerde 24 saat içinde % 100 oranında ölüm meydana getirir. Ancak insanlar için % 50 oranında ölüm meydana getiren doz sadece 0,4 kilorad’dır. Bu nedenle radyasyon, irradiyatör adı verilen cihazlar içinden depolanmış ürünlerin belirli bir süre geçirilmesiyle suretiyle uy­gulanır. Radyasyonla kısırlaştırmada ise daha düşük dozlar kullanılır. Burada amaç erkek böceklerin laboratuvarda üretilip radyasyonla kısırlaştırılarak doğaya salıve­rilmesi ve kısır böceklerin doğadaki normal dişilerle çiftleşerek döllenme olamaya­cağından döl verememesidir. Buna genetik savaş veya autocide (otosit) savaş hatta bazı yayınlarda steril male (kısırlaştırılmış erkek) tekniği adı verilir. Kısırlaştırma için doz, böceklerin türlerine, erkek veya dişi oluşlarına göre değişir ancak genel olarak 2,5 - 5,5 kilorad arasında değişir. Bu yöntemin başarılı olabilmesi için, bö­ceğin eşeyli üremesi, mümkünse ada gibi sınırlı, yani izole bir bölgede olması, kitle halinde üretilebilmesi gibi koşulların yerine gelmesi gereklidir. Örneğin Akdeniz meyvesineği’ne karşı Meksika’da her hafta milyonlarca kısır böcek salıverilmek su­retiyle yaklaşık 3 milyon hektarlık alanda bu böcek eradike edilmiştir. Yurdumuz­da İzmir-Çeşme’de doğa çalışmaları aynı böceğe karşı yapılmış ve olumlu sonuç alınmıştır. Kısır böcek yöntemi ile Akdeniz meyvesineği, Kiraz sineği, Kavun si­neği, Elma içkurdu gibi zararlılara karşı savaşmak üzere çalışmalar yapılmaktadır.