Ekoloji ve Çevre Bilgisi

Yanıt Açıklaması: Çevre b­ilimini ve çevre sorunlarını anlayabilmek öncelikle olarak beş önemli­ anahtar konuyu anlamamız gereki­r: Bunlar; i­nsan nüfusu artışı, kentleşme, sürdürülebilirlik, küresel perspekti­f ve değerler ve bi­lgi­d­ir

Yanıt Açıklaması: UNEP, çevre korumaya yönelik çok önemli uluslararası sözleşmelere öncülük yapmıştır. Bu sözleşmelerden bazıları şunlardır: • 1973-Nesli Tehlike Altındaki Bitki ve Hayvan Türlerinin Uluslararası Ticareti CITES Sözleşmesi • 1979-Vahşi Hayvanların Göçmen Türlerinin Korunması, Bonn Sözleşmesi, • 1985-Ozon Tabakasının Korunması, Viyana Sözleşmesi • 1987- Ozon Tabakasını İncelten Maddeler, Montreal Protokolü • 1989-Tehlikeli Atıkların Sınırötesi Taşınımının ve Bertarafının Kontrolü, Basel Sözleşmesi • 2000-Biyogüvenlik Cartagena Protokolü

Yanıt Açıklaması: Fotosentez miktarı ışık şiddetine bağlıdır. Işık şiddeti arttıkça fotosentez miktarı da artar fakat belirli bir noktadan sonra ışık miktarı artsa da fotosentez miktarında bir değişiklik olmaz. Işık şiddetiyle fotosentez miktarında artış bitkiden bitkiye de değişir.

Yanıt Açıklaması: Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi 1997 yılında kabul edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde hava kalitesinin korunmasına yönelik ilk kapsamlı düzenleme 2 Kasım 1986 yılında yayımlanan “Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’dir.” Bu Yönetmelik’in amacı, her türlü faaliyet sonucu atmosfere yayılan is, duman, toz, gaz, buhar ve aerosol halindeki emisyonları kontrol altına almak; insanı ve çevresini hava alıcı ortamındaki kirlenmelerden doğacak tehlikelerden korumak; hava kirlenmeleri sebebiyle çevrede ortaya çıkan umuma ve komşuluk münasebetlerine önemli zararlar veren olumsuz etkileri gidermek ve bu et- kilerin ortaya çıkmamasını sağlamaktır.Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Enerji piramidinin dördüncü basamağını hayvanlar oluşturmaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Frigana: Akdeniz iklim kuşağının kalkerli zeminde yetişen çalı formundaki bitkileridir.

Yanıt Açıklaması: Oksijen tüketen alg gibi organizmaların ortamda çoğalmalarına neden olarak balıkların ve diğer su canlılarının ölümüne yol açar. O¨te yandan petrol sızıntıları nedeniyle denizler kirlenmekte ve deniz ekosistemi zarar görmektedir. Türleri tehlike altında olan canlılar da olmak üzere, bu tür bir petrol sızıntısını takip eden 6 ay içinde binler mertebesinde canlı (kuşlar, kaplumbağalar, balıklar) hayatını kaybetmektedir.

Yanıt Açıklaması: Her yıl 500 000 km3 su okyanuslardan buharlasır. Bu suyun % 90’ı okyanuslara geri döner. Bir kısmı yer tabakasına sızar.

Yanıt Açıklaması: Likenler, mantarlar ile alglerin birleşerek morfolojik ve fizyolojik bir bütün halinde meydana getirdikleri simbiyotik birliklerdir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Organik madde, kil bünyeli topraklarda toprağın gevşek bir yapı kazanmasını sağlar. Kum bünyeli topraklarda organik madde, toprak tanelerini birbirine bağlayarak toprağın su tutma kapasitesini artırır ve böylece toprak yapısının iyileşmesini sağlar. Toprak yüzeyindeki organik madde katmanı yağmur damlalarının toprağa çarpma hızını azaltır ve bu çarpma etkisi ile meydana gelecek toprak kopma etkisini engeller. Toprağın organik madde içeriği, yağmur veya sulama suyunun aşağı tabakalara sızmasını iyileştirir. Böylece suyun yüzeysel akışa geçmesi ve toprağın bir yerden başka bir yere taşınması engellenmiş olur. Toprağın üst kısmında bulunan organik madde toprak suyunun buharlaşarak kaybını önler.

Yanıt Açıklaması: Tehlikeli Atıkların Sınır Ötesi Taşınımına ve Bertarafına İlişkin Basel Sözleşmesi: Gelişmiş ülkelerde üretilen tehlikeli atıkların gelişigüzel bir şekilde gelişmekte olan ülkelere boşaltılmasına karşı oluşan protestolar sonucunda ortaya çıkan kamuoyu baskısı ile 1989 yılında İsviçre’nin Basel şehrinde kabul edildi. Sözleşme; insan sağlığı ve çevrenin, tehlikeli atıklar ve diğer katı atıkların oluşumu ve yönetiminden kaynaklanacak etkilerden korunması ve bu etkilerin tüm tarafların katılımı ile sıkı bir şekilde kontrol edilmesini hedeflemektedir. Türkiye bu sözleşmeye 1994 yılında taraf olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Litosferin korunması; toprağın doğal yapısının korunması, entegre atık yönetimi ile kirliliğin engellenmesi, gübre ve pestisitlerde organik tarım alternatiflerinin seçilmesi, ve erozyonla ve çölleşme ile mücadele etmektir.

Yanıt Açıklaması: KORUNAN ALANLAR Korunan alanlar, geçmişten günümüze dek azalan biyolojik çeşitliliğin korunması ve tekrar zenginleştirilmesi için kullanılan önemli araçlardan bir tanesidir. Günümüzde korunan alanlar sadece doğal korunma işlevinin yanı sıra insan refahının arttırılması, sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlayan alanlar olarak tanımlanmaktadır. Bu alanlarda; (i) Türlerin korunması, (ii) Genetik çeşitliliğin korunması, (iii) Ekosistem işleyişinin sürdürülmesi, (iv) Bölgedeki insanlar için gelir kaynağı oluşturması ve (v) Turizm ve rekreasyon olanaklarının arttırılması gibi faydaları vardır.

Yanıt Açıklaması: Planlanan bir faaliyetin çevreye yapacağı doğrudan ve dolaylı etkilerinin belirlenmesi amacı ile yapılacak çalışmalarda aşağıdaki bazı hususlara dikkat edilmelidir: • Bölgeye ait tüm kirletici parametrelerin özellikleri ve miktarının belirlenmesi ve kirlilik problemlerinin ortaya konulması • Ekosistem ögelerinin tespit edilmesi, durumlarının belirlenmesi ve alternatif koruma tedbirlerinin saptanması • Bölgedeki sucul ekosistemlerin (yüzey suları ve yeraltı su kaynakları) potansiyelinin saptanması, mevcut su kalitesi ve kalitede beklenen değişimlerin belirlenmesi • Hava kalitesinin tespit edilmesi ve emisyon envanterlerinin çıkartılması • Gürültü, koku ve görüntü kirliliği gibi estetik problemlerin ortaya konulması ve oluşabilecek değişimlerin tespit edilmesi • Sosyoekonomik durum envanterlerinin çıkarılması ve kültürel kaynakların tanımlanması • Mevzuatlarda tabi olunması gereken su, hava, toprak ve diğer kalite standartları ile yönetmeliklerin tespit edilmesi ve alınması gereken önlemlerin belirlenmesi

Yanıt Açıklaması: Türkiye matematik konumu itibariyle 36°-42° Kuzey paralelleri arasında yer alır. Kuzey yönünden gelen soğuk hava kütleleri ile güney yönünden gelen sıcak hava kütlelerinin etkisi altındadır. Orta Kuşakta yer aldığı için dört mevsim yaşanır. Ilıman iklim kuşağının Ekvator’a yakın bölümünde yer alan Türkiye’nin matematik konumu ılıman iklim şartlarının etkilemesi ve mevsimlerin belirgin olarak görülmesine neden olmuştur. Türkiye Yengeç Dönencesi’nin kuzeyinde olduğu yıl içerisinde güneş ışınlarını hiçbir zaman dik açıyla gelmez. Ayrıca enlemin etkisiyle sıcaklık da güneyden kuzeye doğru azalır. Ilıman iklim kuşağında bulunması yaz mevsiminde güneyden gelen kuru sıcak hava kütlelerinin, kış mevsiminde ise kuzeyden gelen soğuk karakterli hava kütlelerinin etkisini göstermektedir. Ayrıca gezici hava kütlelerinin etkisiyle özellikle kış mevsiminde cephesel yağışlar oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar

Yanıt Açıklaması: Çevresel Etki Değerlendirmesi kapsamında, dünya ekosisteminde (Şekil 8.2) çevre koruma faaliyetlerinin temel amaçları şunlardır: • Biyosferin korunması (fauna ve floranın korunması, biyolojik çeşitliliği yok edecek faaliyetlerin engellenmesi, gürültü, koku ve görüntü gibi canlılar üzerinde olumsuz etki yapan estetik kirliliğin azaltılması, planların doğayla uyumlu yapılması ve uygulanması) • Atmosferin korunması (küresel ısınma etkilerinin azaltılması, hava kirliliğinin önlenmesi, iç ve dış ortam havasının, iklimin, ozon tabakası ile birlikte atmosferin diğer tabakalarının korunması) • Hidrosferin korunması (içme ve kullanma suyu ile yeraltı ve yüzeysel su kaynaklarının korunması, sucul ekosistemlerde kirliliğin ve etkilerinin azaltılması, su döngüsünün sağlıklı bir şekilde devam etmesini engelleyecek faaliyetlerin azaltılması) • Litosferin korunması (toprağın doğal yapısının korunması, entegre atık yönetimi ile kirliliğin engellenmesi, gübre ve pestisitlerde organik tarım alternatiflerinin seçilmesi, erozyonla ve çölleşme ile mücadele)

Yanıt Açıklaması: Biyosfer Rezervi: Uluslararası öneme sahip ve UNESCO’nun İnsan ve Biyosfer (MaB=Man and Biosphere) Programı içerisinde yer alan karasal ve/veya kıyı ekosistemlerine sahip yerler.

Yanıt Açıklaması: Bitkilerde kök büyümesi sıcaklıktan doğrudan etkilenir. Optimum koşulların altında veya üstündeki sıcaklıklar kök büyümesini olumsuz etkiler. Patates fidesi köklerinin sıcaklıkla değişimi için 20 °C kökler için optimum sıcaklık olup, 15-20 °C arası sıcaklıklar da uygundur. Fakat sıcaklık 15°C’nin altına düştüğünde veya 20°C’nin üzerine çıktığında kök büyümesinde azalmalar olduğu görülmektedir.