Türk Basın Tarihi

Yanıt Açıklaması: Ulusalcı görüşün karşısında olan gazete ve gazeteciler de vardır. Özellikle İstanbul’da faaliyet gösteren Peyam-ı Sabah, Alemdar ve İstanbul gazeteleri Millî Mücadele karşıtı yayınlar yapar. Anadolu’daki mücadeleyi boş bir hayal olarak gören bu gazetecilere göre Millî Mücadeleciler “serseri ve başı bozuk çeteler” dir.

Yanıt Açıklaması: Aydınlanmacı bir kişiliğe sahip olan Napolyon 21 Ağustos 1798’de Mısır Enstitüsü’nü kurdurarak ülke araştırmalarına ağırlık verir.

Yanıt Açıklaması: İleri gazetesi ilk grupta yer alan gazetelerdendir.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat Dönemi’nin yenilikçi padişahı II. Mahmud ve onun gibi yenilik taraftarı devlet adamları Blak Bey’in yaptıklarını yakından takip etmekteydiler. Blak Bey çıkardığı gazetelerle adeta tek kişilik bir ordu gibi Osmanlı düşmanları ile mücadele etmekteydi. Bunun üzerine II. Mahmud, Blak Bey’i İstanbul’a çağırarak ondan resmî bir gazete çıkarmasını istedi. Le Moniteur Ottoman (Osmanlı Aynası) gazetesi 1831 yılında çıkarılmaya başlandı. Osmanlı çıkarlarını savunan bir anlayışla yayın yapan gazetede, daha sonraları Takvim-i Vekâyi’deki yazıların Fransızca çevirileri de yayımlandı. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Emperyalist Devletler, aralarında İngiltere, Fransa ve Rusya’nın bulunduğu, Almanya ve İtalya’nın daha örtülü destek verdiği bir güç odağı oluştururlar. “Düvel-i Muazzama” adı verilen bu ülkeler, Osmanlı ülkesini parçalayarak göz koydukları toprak ve zenginlikleri, özellikle de petrol bölgelerini, ele geçirmek için basını bir maşa olarak kullanırlar. Basın aracılığıyla sürekli olarak yalan haber üretir ve Osmanlı ülkesinin despot yönetim elinde çaresiz olduğunu ileri sürerler.

Yanıt Açıklaması: Ali Suavi yazılarında dilde sadelik, imla sorunu, dil-din münasebeti, Türk Dili’nin üstünlükleri, resmi dil konusu, kavramlar konusu, edebiyat ve tiyatro konularına ağırlık vermiştir. Ekonomi konusunu yazılarına taşıyan isim Ziya Paşa’dır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Haberlerin karartılması, yayımlanmaması ve kamuoyunun olan bitenden hebardar edilmesi sansür yoluyla engellenir. O kadar ki İstanbul’da çıkan Payitaht gazetesi 1919’da başlayan ulusal bağımsızlık mücadelesiyle ilgili haberleri ancak iki yıl sonra vermeye başlar. Dolayısıyla geçen iki yıl zarfında bu hareket yok sayılır ve üstü örtülmeye çalışılır.

Yanıt Açıklaması: Kamuoyu yaratmanın önemini kavrayan Roma imparatoru Julius Sezar (MÖ 10044) döneminde senato tutanaklarının Acta Senatus (Senato Haberleri) adıyla yayımlanması halka yönelik haber yayıncılığının ilk örneklerinden biri sayılır. Yine aynı dönemde bugünkü resmi gazetelerin atası sayılan Acta Publica (Halk Haberleri) adlı tek sayfalık bültenler yayımlanmaya başlanır. Bunun gibi Sezar’ın MÖ 59 yılında Roma’da günlük olarak çıkarılan Acta Diurna (Günlük Haberler) gazetesini çıkardığına dair belgeler mevcuttur. İlk matbaanın kullanıldığı Çin’de MS 618-907 yılları arasında devlet memurlarına dağıtılan ve bürokratik işleyişi konu alan Bao (Duyuru) adı verilen raporların da bu amaçla oluşturulduğu söylenebilir. Almanya’da el ilanları (Flugblatt) yazılı ve resimli olarak iki farklı türde üretilir. XV. yy’da yaygın olarak kullanılan bu ilanlar bir noktada gazetelerin öncüleri sayılır. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Haftalık dışında yıllık olarak yayımlanan haber bültenlerinin ilk örneği ise 1588 yılında Frankfurt’ta Latince olarak yayımlanmaya başlanır.

Yanıt Açıklaması: Kamuoyu yaratmanın önemini kavrayan Roma imparatoru Julius Sezar (MÖ 100-44) döneminde senato tutanaklarının Acta Senatus (Senato Haberleri) adıyla yayımlanması halka yönelik haber yayıncılığının ilk örneklerinden biri sayılır.

Yanıt Açıklaması: Kendine özgü şiir anlayışı ile dikkati çeken ve edebiyatımızın ekol şahsiyetlerinden biri olan Mehmet Akif, İslâmcı düşünceleri ile tanınır. I. Dünya Savaşı’nın Osmanlı Devleti aleyhinde sonuçlanması, ağır mütareke şartları, yurdun parça parça işgal edilmesi, Âkif ’i Anadolu’da başlayan Millî Mücadele’ye katılmaya zorlar. Kendi isteğiyle gittiği Balıkesir, Kastamonu, Ankara, Konya ve Burdur’da cami kürsülerinden yaptığı vaazlar, halkta derin tesirler uyandırır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Fransızca

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet döneminde mizah yazıları ve karikatürleri ile ünlenen yazar ve çizerler için bu dönem adeta bir çıraklık devresini oluşturur. Bu ünlü mizahçılardan bir kaçının isimlerini şöyle zikredebiliriz: Fazıl Ahmet (Aykaç), Orhan Seyfi (Orhon), Yusuf Ziya (Ortaç), Ercüment Ekrem (Talu), Osman  Cemal (Kaygılı), Ahmet Rasim, Reşat Nuri (Güntekin), Aka Gündüz, Refik Halit (Karay). Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Matbaanın Türkler tarafından kullanılmaya başlandığı 1729’dan, Harf Devrimi’nin yapıldığı 1928’e kadar geçen 200 yılda yayımlanan Arap harfli Türkçe eser sayısı toplam 30- 40 bin arasıdır. Oysa 1928-2003 arasında geçen 75 yılda yayımlanan Latin Harfli Türkçe eser sayısı 400.000’dir. Aradaki bu muazzam fark, basın-yayın alanındaki gelişme yanında, bilim ve kültür hayatındaki gelişmeye de işaret etmektedir. Alfabe değişiminden birkaç yıl sonra gerek İstanbul’da gerekse Anadolu’nun farklı yörelerinde yeni süreli yayınlar çıkarılır. Özellikle eğitimcilerin önderliğinde çıkarılan okul dergileri Cumhuriyet ideallerini ve Atatürk devrimlerini tanıtmakta büyük rol oynar. Harf Devrimi’nin ardından yapılan dilde sadeleşme hareketleri ve tercüme faaliyetleri düşünce hayatımızı olumlu şekilde etkiler. Gerçek anlamda Türk Aydınlanması’nın Harf Devrimi’nden sonra yaşandığını söylemek, bu nedenlerden dolayı fazla abartılı olmayacaktır. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Tevfik Bey, 1876-1877 yılları arasında, kendisini ünlendiren Çaylak dergisini çıkarmaya başlamıştır. Osmanlı saltanatında yaşanan belirsizlik ve meşhur 93 Harbi arifesinde çıkarılan Çaylak, bir buçuk sene boyunca fazla ara vermeden 162. sayıya kadar yayımlanır. Mehmet Tevfik’in gazetecilik deneyimi, okurun mizaha olan ilgisi, siyasi ve sosyal hadiselerin eleştirisi derginin uzun süre ayakta kalmasını sağlar. Bab-ı âli Caddesi’ndeki Basiret Matbaası’nda basılan Çaylak, haftada 3 gün çıkarılır. Dönemin ünlü şair ve yazarlarının desteğini alan dergi 25 Haziran 1877 tarihinde kapatılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Yalnızca dış sayfalardaki  haberler bile sansür edilir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Dönemi'nden beri Arapça eğitim alan insanlar, Arap harflerinin zorluğu nedeniyle eğitim alanında çok zorluklar yaşamıştır. Bu nedenle de her zaman okuma yazma bilenlerin oranı düşük kalmıştır. Bir ülkenin gelişmişlik seviyesini en iyi eğitim seviyesine bakarak anlayacağına inanan Atatürk, harf devrimini gerçekleştirmiştir. Bu devrimle amaçladığı, ülkenin okuma yazma oranını yükseltmek, insanları eğitim alanına yeniden kazandırmak ve ülkenin uygarlık seviyesini eğitim ile yükseltmektir. 1928 senesinde harf inkılabının gerçekleşmesi ile sadece çağdaş uygarlık seviyesi değil milli kültürün ve milli değerlerin korunabilmesi de amaçlanmıştır. Bir milletin ancak kendi diliyle kendi kültürünü koruyabileceğine inanan Atatürk, harf devrimiyle bu düşüncesini güçlendirmiştir. Okuma ve yazmanın kolaylaştırılması ile Türkiye'de yaşayan herkes düşüncelerini daha net ortaya koyabilmenin ve düşünce özgürlüğünün değerini daha iyi anlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Papa IV. Alexandre 1501 yılında

Yanıt Açıklaması: Ali Kararname birkaç yıl içinde etkisini gösterir ve kapatılan yayınların sayısı artar. Bunlardan bir kısmı şöyledir: İbret (1871), Diyojen (1871), İbretnüma-yı Alem (1871), Letaif-I Asar (1873), Hadika (1873), İbret (1873), Hülasa-ı Efkar (1874), Şark (1874) ve Hayal (1874). Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: 1828 yılında Mısır’da yayımlanan Vekayi-i Mısriyye (Mısırdaki Olaylar) Osmanlı Türkçesi ile çıkarılan ilk gazetedir. Doğru cevap A’dir.