Türk Basın Tarihi

Yanıt Açıklaması: 1930’lu yıllarda ulusal basında yayımlanan gazetelerin yarıdan fazlası; magazinlerin ve kitapların %70’i İstanbul’da üretilmektedir. Bölgeler arasındaki okur-yazar oranındaki dengesizliği basının gelişimini doğrudan engellemektedir. Samsun ve Diyarbakır gibi uzak şehirlerde İstanbul gazetelerinin satış oranı, yerel gazetelerin üçte biri kadardı. İstanbul’da çıkan sabah Ankara’ya, üçüncü günün akşamı Samsun’a; üçüncü günün gece yarısı Diyarbakır’a ulaştırılmaktaydı. Süreli yayınlar Ankara dışındaki abonelerine posta yolu ile gönderilir.

Yanıt Açıklaması: Günaydın

Yanıt Açıklaması: Gazetecilik 1830'larda başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: “Ansiklopedi Savaşları” diye adlandırılan bu rekabetin başlatıcısı Sabah gazetesi olur.

Yanıt Açıklaması: 1990’larda yaşanan radyo ve televizyon patlamasının basın açısından başlıca önemi, reklam gelirlerinin paylaşımında sofraya oturup pay isteyen yeni ve çok sayıda rakibin belirmesidir. O güne değin görsel-işitsel medya bağlamında yalnızca TRT radyo ve televizyonlarının rekabeti ile karşılaşmış olan yazılı basının, artık yeni ve oldukça saldırgan rakipler karşısında reklam pastasından elde ettiği payı koruması zorlaşmıştır. Dolayısı ile 1990’dan sonra basında ortaya çıkan belli başlı değişimlerin, reklam paylaşımı ve pastadan alınacak payla ilintili olduğu akılda tutulmalıdır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Cem Uzan

Yanıt Açıklaması: 2007-2012 medya reklam geliri verilerine göre sürekli düşüş grafiği gösteren ortam radyodur. İnternet, televizyon, açıkhava ve sinema dalgalı ya da yükselen grafikler göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Milliyet, Hürriyet, Cumhuriyet, Günaydın, Tercüman, Türkiye, Dünya, Milli Gazete gibi “eski”den gelen ama bir kısmı sahip değiştiren gazeteler yanında bu süreçte yayım hayatına giren başlıca gazeteler Güneş, Bulvar, Tan ve Sabah’dır. Yeni nesil içinde Güneş liberal kimliği ve fikir gazetesine yakın duruşuyla çok uzun ömürlü olmamakla birlikte ileriki yıllarda Yeni Yüzyıl ve Radikal gibi benzer nitelikteki gazetelere yol açmıştır.

Yanıt Açıklaması: İslami hareket ve milliyetçi hareketin partileri olan Milli Selamet Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi siyasi yelpazede ve koalisyon hükümetlerinde yer almaktadır. Dolayısı ile bu partilerin yayın organı niteliğindeki Milli Gazete ve Hergün de 1970’li yıllarda etkin ulusal gazeteler arasında sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: B seçeneğinde “Bu dönemde çıkan süreli yayınlar günümüze kadar yayınlanmaya devam etmiştir. “ ifadesi 1930-1945 yılları arasında Türk basını ile ilgili yanlış bir ifadedir. Bu dönemde çıkan süreli yayınlar günümüze kadar devam etmemiştir; aksine “”bu dönemde çıkan süreli yayınlar konusunda, elde örnek sayılar olmadığı için yeterli bilgiye sahip değiliz.” Denmiştir kitapta. Dolayısıyla sorunun cevabı B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bulvar veya magazin gazeteciliği: Bol fotoğraf ve resimli, büyük puntolu ve az haberli, basit anlatımlı, ciddi bir içeriği olmayan, dedikodu, sosyete ve şöhretlerin yaşantıları, cinayet, cinsellik, yemek, fal gibi unsurları öne çıkaran, okuyucusunu eğlendirmeye ve vakit geçirmeye yönelik bir gazetecilik tarzıdır.

Yanıt Açıklaması: ABD, Irak’ı Kuveyt’ten çıkarmak için askerî hazırlıklarını tamamlar. 17 Ocak 1991’de “Çöl Fırtınası” adı verilen askerî harekat başlar. Körfez’de konuşlanan uçak gemileri ve İncirlik’ten kalkan savaş uçakları Irak’ın askerî noktalarını şiddetli bombardımana tutar. Doğru cevap "B" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yerel radyo ve televizyon istasyonlarının sayısı da çığ gibi büyüdü. Bu yıllarda henüz özel radyo ve televizyonlara izin veren bir yasal düzenleme yapılmamıştı; 1990 başından beri süren yayınlar illegal olarak yapılmaktaydı. 1994 yılında çıkartılan “Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun” özel radyo ve televizyon istasyonları için bir düzenleme getirdi ve denetleme kurulu olarak Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK)’ü kurdu.

Yanıt Açıklaması: 1980 darbesi ile Partizan dergisi yazı işleri müdürü 7.5 yıla mahkûm edilmiştir. Doğru cevap, A'dır.

Yanıt Açıklaması: Yeni çıkan gazeteler bakımından basındaki en önemli hamle, Sedat Simavi’nin 1948’de Hürriyet gazetesini çıkarmaya başlamasıdır. Hürriyet modern baskı teknolojilerini ilk uygulamaya koyan, bilindik yazar-fikir gazetesi kalıplarını kırarak bol fotoğraflı, kısa ve anlaşılır yazı ve yorumlara yer veren, böylelikle geniş okur kitlelerini hedefleyen bir gazetedir. Bu nitelikleriyle Babıali’de bir çığır açacak, arkasından gelen pek çok takipçisini de yaratacaktır.

Yanıt Açıklaması: Televizyonun yaygınlaşmasının en önemli olumsuz yönü merkez ve taşra kültürü arasındaki kopukluktan ortaya çıkan “kültürel boşluk ve yozlaşma”dır. Zaman içinde göç dalgalarıyla karşılaşan İstanbul’da, taşra kültürünü bile yeterince hazmedememiş insanlar yüzünden kültürel bir anomi (kuralsızlık) hâkim olmaya başlar. Hâlen etkisini sürdüren bu anomide, basının, özellikle de elektronik medyanın önemli katkısı olur. Kendi doğduğu yörenin kültürünü bile yeterince bilmeyen bu insanlar, geldikleri metropolün kültürüne de entegre olamazlar. Sonuçta, hayatın her alanında görülen “arabeskleşme ve kimlik bunalımı” ortaya çıkar. medya tarafından sunulan yerli-yabancı sanatçılar birer idol olarak algılanmaktadır. Reyting ve reklam gelirleri uğruna izleyicileri kışkırtan programlar yapılarak, ulusal kültürün avamileşmesine veya burjuvalaştırılmasına çanak tutulmaktadır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: "Basının gelir içindeki payı"günümüzde yazılı basının durumunu değerlendirmek için kullanılabilecek başlıklardan biri değildir

Yanıt Açıklaması: "Reklamlardan devlete ayrılan pay için “pastanın dilimi” benzetmesi yapılır." bilgisi doğru değildir. Her bir medyanın o pastadan alacağı gelir payı­nı  pastanın dilimi olarak görmek sektörde sıklıkla kullanılan bir benzetmedir.

Yanıt Açıklaması: Latin harfleri ayrı yazıldığı için hurufat kasalarının sayısı daha azdır. Eski yazı kasalarında 112 olan bölme sayısı yeni yazıda 70’e iner. Bu değişim de hâliyle zaman içinde dizgicilere büyük bir kolaylık sağlar. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Basının gücünü ve önemini iyi kavrayan II. Mahmud’un asıl amacı, basın yolu ile kamuoyuna yenilikleri tanıtmak ve taşra ile merkez yönetimi arasındaki iletişim kopukluğunu giderebilmektir. Doğru cevap A’dır.