Türk Basın Tarihi

Yanıt Açıklaması: 1930’lu yıllarda yayımlanan gazetelerin yarıdan fazlası İstanbul’da yayınlanmıştır. Dolayısıyla İstanbul’a daha yakın olan şehirlerde basın, olumlu bir gelişme içine girmiştir.  İstanbul’da çıkan sabah gazeteleri akşama yakın saatlerde Bursa’ya; akşam Eskişehir’e; gece yarısı veya ertesi sabah Ankara’ya, üçüncü günün akşamı Samsun’a; üçüncü günün gece yarısı Diyarbakır’a ulaştırılmaktadır. Bu seçenekler arasında Eskişehir'in, basının gelişimi ve basına ulaşma anlamında İstanbul'a daha yakın olması sebebiyle daha avantajlı olduğu söylenebilir. Cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de 1995 yılında önce Aktüel ve Leman dergileri internette yayıma başlamıştır. Ardından birer birer bütün gazeteler internette yerlerini almıştır; buna yerel gazeteler de dahildir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Diken, Alay, Güleryüz, Âyine, Aydede, Akbaba, Zümrüt-Anka

Yanıt Açıklaması: Seçimlerin ertesi günü basına demeç veren Celal Bayar, seçim işlerine fesat karıştırıldığını ve seçime halkın iradesinin yansıtılmadığını söyler. Bu demeci yayınlayan Yeni Sabah ve Gerçek gazeteleri kapatılır.

Yanıt Açıklaması: Televizyon, TRT ile yaygınlaşmış olsa da Türkiye televizyon yayınları ile 1950’lerde tanışmıştır. İstanbul Teknik Üniversitesi’nin elektronik kürsüsü televizyon alanında öğrencilerini eğitmek için 1952 yılında haftada bir gün yayın yapan bir istasyon kurmuştur. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Sabah gazetesi “Hasbahçe’de Sonbahar” başlıklı bir yazı dizisi başlatır. Doğru cevap "A" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 12 Eylül 1980'de radyo ve televizyonlarda ihtilâl lideri konumunda olan Genelkurmay Başkanı Kenan Evren’in konuşmaları duyulmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Türk basınında sansürün kaldırılışın yıl dönümü olan 21 Temmuz 1950 tarihinde DP, basın özgürlüğü için önemli bir yasayı onaylar. Buna göre basında ön izin ve ruhsat zorunluluğu kaldırılır. Adı kötüye çıkmış insanların sektöre girmesi önündeki engeller kaldırılır. Gazete sahiplerinin cezai sorumluluğuna son verilir ve sektörle ilgili suçlara bakacak Basın Mahkemeleri kurulur.

Yanıt Açıklaması: 1950 seçimleriyle DP’nin hükümete gelişinin ardından basın ile siyasal iktidar arasında ilk yıllarda tam bir balayı dönemi yaşanmıştır. Temmuz 1950 tarihli Basın Kanunu, 1931 tarihli eski yasayı yürürlükten kaldırarak liberal bir yaklaşım getirir. 1952 Haziran’ında kabul edilen bir başka yasa ile de gazetecilerin çalışma koşulları düzenlenir. Bu yasa uyarınca gazete çalışanları sendika kurabilme, sosyal güvenlik, iş sözleşmesi, kıdem tazminatı, ücretli izin gibi haklara sahip olmuştur. Ancak bu balayı havası, yerini, hükümet etmenin gerektirdiği bir dizi sorunla karşılaştıkça basından olumsuz eleştiriler almaya başlayan, böylelikle basını denetim ve baskı altında tutmayı tekrar gündeme alan bir iktidar yaklaşımına bırakır. Bütün bu olumsuzluklara rağmen DP iktidarı döneminde basındaki gelişim sürmüştür. Hürriyet, Yeni Sabah ve Milliyet gibi gazeteler 1950’lerin ikinci yarısında günlük baskılarını yüz binin üzerine taşımışlardır. Basın toplumun alt kesimlerine ulaşmaya ve eski seçkinci basının yerini kitlesel basın almaya başlamıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1994 yılında çıkartılan “Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun” özel radyo ve televizyon istasyonları için bir düzenleme getirdi ve denetleme kurulu olarak Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK)’ü kurdu.

Yanıt Açıklaması: Temelleri İttihat ve Terakki Cemiyeti ile Hürriyet ve İtilaf Fırkası arasındaki çekişme ile başlayan politik yayıncılık, çok partili hayata geçişten sonra daha yoğun şekilde yaşanır. Dönemin etkili partileri olan CHP ve DP mensupları, birbirlerine karşı yayıncılığı bir silah olarak kullanır. Partilerin, kamuoyunu etkilemek için basını önemli bir araç görmeleri ve bu girişimi desteklemeleri sonucunda, “parti basını” diye adlandırılabilecek politik yayıncılık genişler. Bugün bile etkisini hissettiren politik yayıncılık anlayışı, temelde kendi partisinin çıkarını savunan bir zihniyete sahiptir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Sebilü’r-Reşad: İlk 182 sayısı “Sırat-ı Müstakîm” adı ile yayımlanan dergi ahlakî, dinî, edebî, ilmî ve siyasî konuları ele alır. İslamcı hareketin en önemli yayın organıdır. İlk sayısı 14 Ağustos 1908’de yayımlanır. Ebu’l-Ula Zeynelabidin ile Eşref Edip (Fergan) tarafından kurulan derginin başyazarı Mehmet Akif (Ersoy)’tir. İlk sayısındaki giriş yazısında derginin çıkarılma sebebi “İslam’a hizmet etmek” ve “İslam aleyhine yapılan saldırılara cevap vermek” şeklinde gösterilir. Haftalık olarak yayımlanır. “İttihad-ı İslam” görüşünü benimseyen dergide, dönemin önde gelen İslamcı yazarlarından Babanzade Ahmet Naim, Bursalı Mehmet Tahir, Manastırlı İsmail Hakkı, Mehmet Akif (Ersoy), Mithat Cemal (Kuntay) ve Şeyhülislam Musa Kâzım gibi isimler yer alır. Dergi, Osmanlı coğrafyasının yanı sıra diğer İslam ülkelerinde de beğenilir ve takip edilir. 1925 yılına kadar çıkan uzun bir aradan sonra 1948-1966 yılları arasında yeniden yayımlanır.

Yanıt Açıklaması: Hüseyin Hilmi suikast sonucu öldürülen gazeteciler arasında bulunmamaktadır.

Yanıt Açıklaması: I. Dünya Savaşı tehlikesinden kurtulmak için yönetimde kontrolü ön plana çıkaran hükümet demokratik açılımları engeller ve basın normal gelişimini sürdüremez. Basın kanunu değiştirilir. Milli duyguları inciten yayınlar yasaklanır. Kağıt yokluğu gerekçe gösterilerek gazetelerin sayfaları sınırlandırılır. Ülkede olağanüstü hal ilan edilir. Yiyecek maddelerinin alımı sınırlanır.

Yanıt Açıklaması: Ayrıca silahlı çatışmalarda önemli rol oynayan silah kaçakçılarından 12 kişi “Babalar” operasyonu ile gözaltına alınır.

Yanıt Açıklaması: Siyasetçilerin ve iktidarların yönlendirdiği ekonomik düzenin bir parçası olan medya, bu bağımlılık ilişkisi çerçevesinde muhalefet ve eleştiri gibi temel işlevlerini yitirmeye, gerçek habercilikten uzaklaşmaya başlamıştır. Doğru yanıt, B'dir.

Yanıt Açıklaması: En çok iş dünyası ve ekonomi dergileri okunmaktadır

Yanıt Açıklaması: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin ilk başkanı Sedat Simavi’dir. Burhan Felek, Cevat Fehmi Başkut, Nezih Demirkent, Necmi Tanyolaç, Nail Güreli, Orhan Erinç cemiyetin başkanlığında bulunmuş gazetecilerdir. Başkanlığı halen Turgay Olcayto yürütmektedir.

Yanıt Açıklaması: Gelişim Yayınları

Yanıt Açıklaması: Körfez Savaşı, CNN kanalından canlı yayınlanmıştır. Doğru cevap, B'dir.