Türk Basın Tarihi

Yanıt Açıklaması: Türk dergiciliğinde 1970’lere asıl damgayı vuran 1972 yılında Oğuz Aral’ın yönetiminde yayıma başlayan mizah dergisi Gırgır’dır. Gırgır ulaştığı müthiş tirajlarla yalnızca Türkiye’nin değil dünyanın da en çok satan mizah dergileri arasında yer almıştır. Bu başarının izinden çok sayıda takipçi yürür, 1975’de Fırt, 1976’da Çarşaf, 1977’de Mikrop yayımlanır. Gırgır ekolü sonraki dönemlerde ve günümüzde de etkisini sürdürmüş, pek çok karikatürist ve mizah yazarı yetiştirdiği gibi mizah dergiciliği alanının ülkemizde her daim verimli ve etkin kalmasını sağlamıştır. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: 1945 ve 1960 yılları arasında yönetim ve basın arasındaki soğukluk devam etmektedir. 25 Kasım 1946’da ilk sayısı çıkarılan Marko Paşa adlı mizah dergisinde, Aziz Nesin, Sabahattin Ali, Rıfat Ilgaz gibi genç yazarlar Türkiye-ABD ilişkilerini, karaborsayı ve anti-demokratik kanunları şiddetle eleştirirler. Bir kanunla pek çok dergi kapatılırken aynı emirle Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi ile Türkiye Sosyalist Partisi’nin de faaliyetlerine son verilir.

Yanıt Açıklaması: Milliyet’in baş­lıca özelliği popüler kitle gazetesi özellikleri ile fikir gazetesinin özelliklerini bir arada sergi­leyebilmesidir. Bu tür gazeteler arasında sayılabilecek Hürriyet, bulvar gazetesi niteliği daha ağır basan Günaydın, fikir gazetesi niteliği ağır basan Tercüman ve Cumhuriyet diğer önde gelen gazetelerdir. Yeni Asır da bir bölge gazetesi olarak ciddi tirajlara ulaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: 28 Nisan 1984 tarihinde Hürriyet gazetesi Doğu Anadolu’da satılacak gazetelerin baskısı için Erzurum’da bir basım tesisi faaliyete geçirir. Kısa zaman sonra ise Güneş ve Hürriyet gazeteleri burada basılmaya başlanır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: TBMM ve hükümet feshedilir, bütün ülkede sıkıyönetim ve sokağa çıkma yasağı ilan edilir.

Yanıt Açıklaması: Çırağan Vak’ası

Yanıt Açıklaması: Yasal zorunluluklar

Yanıt Açıklaması: Yukarıda verilen yıllara göre Sabah gazetesinin en düşük günlük ortalama tirajı 1989 yılındadır.

Yanıt Açıklaması: 1980’lerin ortalarında özellikle üç büyük gazete, Milliyet, Hürriyet ve Sabah arasında her türden ürün ve hizmeti promosyon olarak sunmak konusunda rekabet baş göstermiştir. Milliyet, çekilişle beyaz eşyadan traktör, otobüs, daire vermeye varan promosyonlar geliştirdiği 1984-85 yıllarından sonra 1988 yılında kupon biriktiren bütün okurlara kitap-ansiklopedi türü kültür hizmeti sunmaya yönelmiştir. Aynı yıl karton ev maketlerinin verildiği bir kampanya ile Milliyet tirajını 1 milyona ulaştırmıştır. O güne değin yaz tatili, apartman dairesi, otomobil, müzik seti vb. promosyonlar vererek rekabet eden Hürriyet ve Sabah gazeteleri de bu başarıya ayak uydurarak karton evler promosyonuna girişmiş, böylece “karton savaşları” adı takılan bir mücadele yaşanmıştır. 1989’da promosyon mücadelesi iyice kızışmış, Günaydın, Güneş, Tercüman gibi gazetelerin de katılımıyla mücadele alanı büyümüştür. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Neo-Liberalizm: Ekonomide devlet müdahalesinin azaltılıp piyasaların serbestleştirilmesini, ticaretin önündeki engellerin kaldırılmasını, özelleştirmeleri ve her alanda özel girişimciliği savunan ekonomik politikalar. doğru cevap B dir.

Yanıt Açıklaması: Hürriyet modern baskı teknolojilerini ilk uygulamaya koyan, bilindik yazar-fikir gazetesi kalıplarını kırarak bol fotoğraflı, kısa ve anlaşılır yazı ve yorumlara yer veren, böylelikle geniş okur kitlelerini hedefleyen bir gazetedir. Ali Naci Karacan’ın 1950’de çıkarmaya başladığı Milliyet dönemin bir başka önemli yeni gazetesidir. Ankara’da 1949’da yayımlanmaya başlayan Zafer, CHP’nin Ulus’u karşısında DP’nin yayın organı olur. 1949’da yayıma başlayan Yeni İstanbul ise Hürriyet’in tersine az fotoğraflı ve geniş yorumlu sayfalarıyla Batı tarzı fikir gazetelerinin bir örneğini verir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: İstanbul’da çıkan Payitaht gazetesi 1919’da başlayan ulusal bağımsızlık mücadelesiyle ilgili haberleri ancak iki yıl sonra vermeye başlar. Dolayısıyla geçen iki yıl zarfında bu hareket yok sayılır ve üstü örtülmeye çalışılır.

Yanıt Açıklaması: Yurttaş ga­zeteciliği, etkileşimli gazetecilik ve katılımcı gazetecilik; “İnternette gazeteler ve gazetecilik”te karşımıza çıkan kavram ve uygulamalardandır.

Yanıt Açıklaması: Özellikle İstanbul’da faaliyet gösteren Peyam-ı Sabah, Alemdar ve İstanbul gazeteleri Millî Mücadele karşıtı yayınlar yapar.

Yanıt Açıklaması: Ekonomide devlet müdahalesinin azaltılıp piyasaların serbestleştirilmesini, ticaretin önündeki engellerin kaldırılmasını, özelleştirmeleri ve her alanda özel girişimciliği savunan ekonomik politikalara Neo-Liberal politikalar denilir. Dünyada ve bilhassa Avrupa’da yeni-sağ yahut neo-liberal politikaların egemenliği bu tür bir tüketim toplumunun inşasını öngörmekte ve başta televizyon olmak üzere medyayı yeni küresel ekonomik düzenin merkezine yerleştirmekteydi.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A seçeneği olacak. Sayfa 173 “CUMHURİYET DÖNEMİ BASINI (1980 SONRASI) “ Konu başlığının Darbenin Ayak Sesleri adlı alt başlığında “ülkedeki siyasi belirsizlikten memnun olmayanlar da vardır. Genelkurmay Başkanlığı ve yüksek kademedeki generaller bütün anayasal kuruluşları uyararak, ülkenin içinde bulunduğu durum konusunda bir mektup yazarlar (2 Ocak 1980). Bu mektup, söz konusu kurumların ileride daha da etkin olacaklarının bir göstergesi gibidir.” Şeklinde açıklanmıştır.

Yanıt Açıklaması: A, B, D ve E seçenekleri, medya dışı alanda yatırımları olan holdinglerin medya girişimlerinin ve yoğunlaşmalarının nedenleri arasında yer almaktadır. Medyanın ticarileşmesi, holdingleşmesi, kurumsal çıkarlara tabi olması, belli ellerde yoğunlaşması, siyasetle karşılıklı çıkar ilişkileri geliştirmesi gibi hususlar, medyanın tarafsızlığı, bağımsızlığı, çoğulculuğu, çeşitliliği ve kamusal niteliği bakımlarından sorunlara yol açmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Divan-i Lügati’t-Türk

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B  seçeneği olacak. Sayfa 178 “CUMHURİYET DÖNEMİ BASINI (1980 SONRASI) “ Konu başlığının 12 Eylül Darbesi adlı alt başlığında “Merkezi İstanbul ve Ankara’da bulunan birkaç ulusal basın kuruluşu Anadolu’da yayıncılık faaliyetlerine başlarlar. Örneğin, 28 Nisan 1984 tarihinde Hürriyet gazetesi Doğu Anadolu’da satılacak gazetelerin baskısı için Erzurum’da bir basım tesisi faaliyete geçirir. Kısa zaman sonra ise Güneş ve Hürriyet gazeteleri burada basılmaya başlanır.” Şeklinde açıklanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1948 yılında yeni bir anlayışla ortaya çıkan ve halen yayın hayatına devam eden Hürriyet Gazetesi’nin kurucusu, Sedat Simavi’dir. Cevap B seçeneğidir.