Türk Basın Tarihi

Yanıt Açıklaması: Türk dergiciliğinde 1970’lere asıl damgayı vuran 1972 yılında Oğuz Aral’ın yönetiminde yayıma başlayan mizah dergisi Gırgır’dır. Gırgır ulaştığı müthiş tirajlarla yalnızca Türkiye’nin değil dünyanın da en çok satan mizah dergileri arasında yer almıştır.

Yanıt Açıklaması: “Ansiklopedi Savaşları” diye adlandırılan rekabetin başlatıcısı Sabah gazetesi olur. Okurlarına kupon karşılığı Meydan Larousse vereceğini vadeden gazetenin tirajı bir anda 500 binden, 1 milyon 250 bine ulaşır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İletişim Eğitimi: 1948’de açılan ve ortaöğretim düzeyinde eğitim veren İstanbul Özel Gazetecilik Okulu ile İstanbul Üniversitesi’ne bağlı Gazetecilik Enstitüsü Türkiye’deki iletişim eğitiminin tohumlarını atmıştır. Daha sonra 1965’de Ankara’da, 1972’de Eskişehir’de benzer enstitüler açılmıştır. Günümüzde gazetecilik eğitimi yanı sıra radyo, televizyon, sinema, halkla ilişkiler, reklamcılık gibi alanlarda eğitim veren iletişim fakültelerinin sayısı 65’e ulaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1990 yılı kitle iletişim araçları açısından kırılma noktası olarak alınmaktadır

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap D  seçeneği olacak. Sayfa 179 “CUMHURİYET DÖNEMİ BASINI (1980 SONRASI) “ Konu başlığının 1990 Sonrası adlı alt başlığında “1990’lı yıllar özellikle çağdaş Atatürkçü düşünceyi ve laikliği savunan aydınlara karşı saldırılarla başlar. Bunun ilk örneği 30 Ocak 1990’da yaşanır ve hukuk profesörü Muammer Aksoy öldürülür. Bu cinayeti birkaç ay sonra gazeteci Çetin Emeç’in öldürülmesi takip eder (8 Mart). Aydınların hunharca öldürülmesi kamuoyunda büyük infial yaratır. Cinayetlerin uluslararası ilişkilere sahip organize bir terör hareketi olduğu iddia edilir.” Şeklinde açıklanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Sırât-ı Müstakîm, Abdülhamid’e başkaldıran ilk İslamcı yayınlar arasında yerini alır.

Yanıt Açıklaması: Bu demeci yayınlayan Yeni Sabah ve Gerçek gazeteleri kapatılır. İzmir’de seçim sonuçlarını eleştiren İzmir ve İleri Demokrasi adlı gazeteler seçim ihlali ve halkı isyana teşvik suçlarından mahkemeye verilir. İzmir gazetesi yazı işleri müdürü Müçteba Üstündağ tutuklanır. DP listesinden aday olan ve seçimi kazanan bazı milletvekillerinin mazbataları kabul edilmeyerek üyelikleri düşürülür.

Yanıt Açıklaması: Kıraat: Arapça okuma anlamına gelir. Çay kahve içilerek gazete, dergi, kitap okunan mekanlara ise kıraathane denir. Günümüzde kıraathaneler kahvehane olarak isimlendiriliyor ve bu mekanlarda vakit, okumak yerine daha çok oyun oynamakla geçiriliyor.

Yanıt Açıklaması: Gazeteci-yazar Turan Dursun (4 Eylül), ardından Doçent Bahriye Üçok (6 Ekim) kimliği meçhul şahıslar tarafından öldürülürler. Her ikisinin de laikliği savunması ve İslam’ı modern yorumlara açık hale getirmeye çalışmalarının tepki çektiği söylenir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Nadir Nadi, bir takım ticari bağlantıları nedeniyle, Avrupa’daki Alman realitesinin kabul edilmesini Cumhuriyet sütunlarında yayımlar (30 Temmuz 1940). Böylece, Türkiye’nin bir an önce safını belirleyip Almanların yanında savaşta yer almasını imâ eder. Buna karşın, Hüseyin Cahit Yalçın, Yeni Sabah gazetesinin 31 Temmuz tarihli nüshasında, Nadir Nadi’yi eleş­tirerek, “Almanya’yı galip zannedenler dalâlet içindedir!” diyerek tepkisini gösterir. Bu konu iki gazeteci arasında süren polemiğin de başlangıcı olur. Araya giren Selim Ragıp Emeç de Son Posta gazetesinde Nadir Nadi’yi destekler ve Alman realitesini kabul etme­nin yerinde olacağını savunur.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası sonrasına rastlayan yeni bir yasa da 359 sayılı eski TRT yasası yerine getirilen 2954 sayılı “Türkiye Radyo Televizyon Kanunu”dur. Bu yasanın en önemli unsuru, TRT’nin yayın politikasını belirlemek ve yayınlarını denetlemek üzere yeni bir organı, Radyo Televizyon Yüksek Kurulu’nu oluşturmasıdır. Yasa uyarınca kurulun üyelerinin seçimi Cumhurbaşkanlığı ve Milli Güvenlik Kurulu’na bırakıldığından, bu düzenlemenin TRT’yi siyaseten daha çok baskı altına alacağı düşünülmüştür. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Araba antenlerine siyah çaput bağlayarak

Yanıt Açıklaması: İnternette gazetenin bütününü bire bir yayımlayan ilk gazete ise Cumhuriyet olmuştur. doğru cevap C dir.

Yanıt Açıklaması: 1990 yılının başlarında gündeme gelen önemli konulardan biri de özel radyo ve televizyon kanallarının açılması meselesidir. İlk özel televizyon Magic Box’ın Avrupa merkezli uydular kullanarak deneme yayınlarına başlaması, diğer girişimcileri de harekete geçirir. Çok sayıda kuruluş bu alanda yatırım yapmak için yasal düzenleme beklediklerini açıklar. Ancak TRT, ülke çapında yayın yapma yetkisinin kendisinde olduğunu belirterek, özel radyo ve televizyonlara karşı olduğunu açıklar. 7 Mayıs 1990’da test yayınına başlayan Star 1 TV’nin, Cumhurbaşkanı Özal’ın desteğini alması, TRT’nin yayın tekelinin kırılmasında etkili olur. Böylece günümüzde önem kazanan ve gittikçe gelişen özel elektronik yayıncılık için büyük bir adım atılır. Cumhurbaşkanının girişimleri ile bu konuda yasal düzenlemeler yapılması için harekete geçilir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye basın tarihinde 1980’lerin sonuna doğru, basın holdingleri arasında iyice kızışan rekabet ve kuruluşların para arayışı, promosyonu satışın bir numaralı yolu ve aracı durumuna taşımıştır. Bir başka deyişle, gazeteler yapılan haberler ve nitelikli bir içerik sunarak satışı artırmak yerine sunulan promosyonlarla daha çok “müşteri” elde etmeyi amaçlamıştır. Bu çılgın ve yıkıcı savaşın sakıncalarının ayırdına toplumda ve devlet katında varılınca, “promosyon yasası” olarak bilinen tüketicinin korunması ile ilgili 4226 sayılı yasa 1997 yılında yürürlüğe konmuştur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Geçmişten bugüne gazete ve dergi sayfa sayılarının sürekli bir artış göstermesinin başlıca sebebi reklam ve ilan gelirlerini artırma çabasıdır. Doğru cevap, E'dir.

Yanıt Açıklaması: "Armağan Promosyon Satın alınan gazete yahut dergide yayımlanan kuponları biriktiren okurlar arasında yapılan bir çekilişle kazananlara armağan verilmesi yöntemine basında “lotaryacılık”, “kuponculuk” veya “piyangoculuk” isimleri takılmıştır. Daha sonra, gazete satın alanlara, kupon biriktirme yahut başka yollara armağan verilmesi, ürün pazarlanması, hizmet sunulması gibi yöntemlere genel olarak basında “promosyon” denmeye başlanmıştır. Promosyon uygulamaları Türk basınında 1980’lerden sonra artmış, 1990’larda ise gazetelerin amansız rekabetiyle çılgın bir yarış halini almıştır." Boşluğa hangisi gelmelidir?

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Dönemi'nden beri Arapça eğitim alan insanlar, Arap harflerinin zorluğu nedeniyle eğitim alanında çok zorluklar yaşamıştır. Bu nedenle de her zaman okuma yazma bilenlerin oranı düşük kalmıştır. Bir ülkenin gelişmişlik seviyesini en iyi eğitim seviyesine bakarak anlayacağına inanan Atatürk, harf devrimini gerçekleştirmiştir. Bu devrimle amaçladığı, ülkenin okuma yazma oranını yükseltmek, insanları eğitim alanına yeniden kazandırmak ve ülkenin uygarlık seviyesini eğitim ile yükseltmektir. 1928 senesinde harf inkılabının gelmesi ile, sadece çağdaş uygarlık seviyesi değil milli kültürün ve milli değerlerin korunabilmesi de amaçlanmıştır. Bir milletin ancak kendi diliyle kendi kültürünü koruyabileceğine inanan Atatürk, harf devrimiyle bu düşüncesini güçlendirmiştir. Okuma ve yazmanın kolaylaştırılması ile, Türkiye'de yaşayan herkes düşüncelerini daha net ortaya koyabilmenin ve düşünce özgürlüğünün değerini daha iyi anlamıştır.

Yanıt Açıklaması: 1990 yılı ortalarında basın-yayın sektöründe önemli bir gelişme yaşanır. Her yıl dinî bayramlarda yalnızca Gazeteciler Cemiyeti’nin gazete çıkarması alışılmış bir durumdur. Ancak, Sabah gazetesi Kurban Bayramı boyunca da yayın yapacağını belirterek, bu geleneği bozar. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Magic Box, ilk özel televizyon kanalıdır. Doğru cevap, D'dir.