Yaşayan Dünya Dinleri

Yanıt Açıklaması: Tevrat, kendi içinde Tekvin, Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye alt bölümlerinden oluşmaktadır. Peygamberler (Nevim): Yeşu, Hakimler, Samuel (I-II), Krallar (I-II), İşaya, Yeremya, Hezekiel, Hoşea, Yoel, Amos, Ovadya, Yunus, Mika, Nahum, Habakkuk, Tsefanya, Haggay, Zekarya ve Malaki bölümlerinden oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Neturei Karta, Aramice “şehrin muhafızları” anlamındadır ve Siyonizm karşıtı bir Ortodoks Yahudi cemaatininin adıdır. Örgüt, 1938’de Kudüs’te kurulmuştur. Bu cemaat, Mesih gelmeden kurulmuş olan İsrail Devletinin meşru olmadığını, Siyonizmin, Yahudi dinine ters olduğunu ve İsrail’in, bir an önce Filistin’i işgali bırakması gerektiğini savunur ve bu görüşlerini Talmud’dan delillerle desteklerler. Kudüs’te halen İsrail’i tanımayan bu cemaate bağlı 500 Neturei Karta ailesi yaşamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sünnilik mezhebi, Müslümanlar arasında iki itikadî ve dört fıkhî mezhep veya ekol tarafından temsil edilmektedir. İtikada yani inanca ilişkin mezhepler, Maturidilik ve Eş’arilik’tir. İnanç konularında aynı görüşleri paylaşan her iki mezhebin de özelliği, İslâm akaidini Kitap ve Sünnet’e uygun biçimde, aklî verilerden de yararlanarak açıklamaktır. Sünnilik, ayrıca dört fıkhî mezhebe ayrılmıştır. Bunlar: 1. Hanefi Mezhebi, 2. Şafii Mezhebi, 3. Maliki Mezhebi ve 4. Hanbeli Mezhebi’dir. İmamiyye mezhebi, İmam Cafer-i Sadık’ın yolunu izleyenlere verilen genel bir isimdir ve bir Şii mezhebidir.

Yanıt Açıklaması: Işık aleminin hayat prensibinden oluşmasına karşılık, karanlık alemi yokluk, eksiklik ve düzensizliği sembolize eden kaos ya da “Kara Su”dan oluşmuştur. Yönlerden güneyde olduğuna inanılan alemin başında zaman zaman Ur ya da “Büyük Canavar” diye de adlandırılan Malka d Hşuka (Karanlık Kralı) bulunur.

Yanıt Açıklaması: Yahudi din alimleri, misyonerlik faaliyetlerinden vazgeçilmesi ve kendi arzusuyla Yahudi olmak isteyenlere de zorluk çıkarılması üzerine diğer dinlere mensup olanların durumunu tartışmaya başlamışlar ve Nuhilik teolojisini geliştirmişlerdir. Bu teoloji, insanlığın kurtuluşu için Yahudiliğe girmeyi zorunlu görmez. Geleneksel Yahudilik bu ilkeleri kalben benimseyen ve uygulayan kimselerin kurtuluşunu mümkün görür. Yahudilerle aynı derecede olmasa da onlar da cennet nimetlerinden faydalanacaklardır. Ortodoks Yahudi ulemasına göre dinleri bozuk olmakla birlikte, Hıristiyanlar ve Müslümanlar inanç ve yaşayış bakımından Nuhî sayılırlar.

Yanıt Açıklaması: Yahudiliğin iman esasları arasında yer almasa da Yahudiler, Tanrının seçilmiş kavmi olduklarına ve Arz-ı Mev’ud’un,( Vadedilmiş topraklar) Tanrı tarafından kendilerine vaad edildiğine inanmaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: Hıristiyan kutsal metni olan Yeni Ahit’te de Hz. İsa’nın diliyle insanlar ikiyüzlü olmaktan sakınmaya, adil olmaya, birbirini sevmeye, bağışlamaya ve benzeri olumlu davranış biçimlerine çağrılmaktadırlar. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sâbiîler ibadetlerini evlerinde ve belirli durumlarda Mandi adı verilen bir yapının önünde bulunan havuzda ve havuz kenarında yaparlar. Mandi, genellikle bir nehir kenarında kuzeye doğru yapılmış, güney tarafında bir kapı bulunan penceresiz, küçük ve basık bir kulübeden ibarettir. Bu yapının güneyinde nehirden bir kanalla açılan ve diğer bir kanalla nehre tekrar bağlanan küçük bir havuz bulunur. Sâbiî ibadetleri arasında en önemli olanı boy abdesti ya da vaftizdir. Masbuta, tamaşa ve rişama şeklinde üç çeşit dini yıkanma/temizlenme ayini vardır. Boy abdesti ya da tam vaftiz olarak da adlandırılan masbuta, rahip gözetiminde bir akarsuya dalıp çıkmak şeklinde yapılmaktadır. Bu yıkanma ibadetinin her Sâbiî tarafından haftada en az bir kere Pazar günü yapılması zorunludur. Tamaşa ise dini kirlenmeler sonrası bir Sâbiînin rahibe gereksinim duymaksızın kendi başına nehre üç kez dalıp çıkması şeklinde yaptığı gusüldür. Üçüncü dini yıkanma/temizlenme türü olan rişama ise İslâmdaki normal abdeste benzer bir ibadettir. Dini yıkanma ibadetinin mutlaka bir akarsuda ya da akarsudan açılan kanallarda yapılması gerektiğine inanırlar. Onlar, akarsuları ilahi ışık alemiyle ilişkili olarak görür ve onları Mia d Hayye (hayat suyu) diye adlandırırlar. Sâbiîlikte ayin yemekleri törenleri de önemli yer tutar. Bunlardan en önemli olanı masiqta adı verilen törendir. Bu tören ölen bir kişinin ruhunun gözetim evlerinden (7 gezegenden) hızla geçerek ışık alemine ulaşması için yapılır. Rahip gözetiminde çeşitli özel yemekler hazırlanır ve bunlar vaftiz, dua ve benzeri ayinler eşliğinde yenilir. Ölüm olayı dışında ata ruhlarını anma, rahipliğe giriş töreni ve mabedin temizlenmesi gibi sebeplerle de ayin yemeği merasimleri düzenlenir. Kuzeye dönerek yapılan günlük dua ayini vardır. Sâbiîler günün belirli saatlerinde (Ginza’ya göre 3 kez gündüz, 2 kez gece) yüce Işık Kralı’na dua ederler. Ayin yemeklerine hazırlık aşamasında güvercin ve koç kurban ederler. Bu kurbanlar ayrı bir ibadet şekli olmaktan ziyade ayin yemeği törenlerinin bir parçasıdır. Kurban hayvanı ancak bir rahip tarafından kesilebilir. Rahip kurban sırasında kuzeye döner. Sâbiî geleneği yılın çeşitli gün ve saatlerini uğursuz (mbattal) olarak adlandırır ve Sâbiîler o zamanlarda iş yapmamaya, dışarı çıkmamaya gayret ederler. Öte yandan belirli günlerde de bayram yaparlar. Bayramlar arasında en önemli olanı bir çeşit bahar bayramı olarak kutladıkları beş günlük Panja ya da Parvania bayramıdır.

Yanıt Açıklaması: Tebliğ faaliyetinin başında Hz. İsa bu oniki kişiyi seçmiş ve bunlara havarî ismini vermiştir. Bunların isimleri bazı küçük farklılıklarla Matta (10: 2-4), Markos (3: 16-19), Luka (6: 14-16) ve Resullerin İşleri’nde (1: 13) yer almaktadır: Simon Petrus, Andreas, Yakup (Zebedi’nin oğlu), Yuhanna, Filipus, Bartolomeus, Thomas, Matta, Yakup (Alfeos’un oğlu), Taddeus, Gayyur Simun, Yahuda İskariyot.

Yanıt Açıklaması: Modern Yahudi akımları içinde en liberal kanadı temsil eden Reformist hareket, XIX. yüzyılda Alman Yahudileri arasında ortaya çıkmış, daha sonra Amerika’ya taşınmış ve asıl gelişmesini Amerikan Yahudileri arasında göstermiştir. İlk öncüleri Moses Mendelssohn (1729-1786), Abraham Geiger (1810-1874), Ludwig Philipson (1811-1889) ve Samuel Holdheim’dir

Yanıt Açıklaması: İncillerin ifadesine göre Hz. İsa Yahudiler tarafından Cuma günü çarmıha gerilmiş, orada can vermiş ve mezarına konulmuştur. Üçüncü gün yani Pazar günü mezarından dirilerek öğrencileriyle 40 gün birlikte olmuş sonra göğe yükselmiştir. Bu sebeple onun mezarından diriliş günü olarak kabul edildiği için Pazar günü yapılan ibadetin Hıristiyanlar için önemi büyüktür.

Yanıt Açıklaması: Bilimsel araştırmalar Tevrat’ın ancak Babil sürgünü sonrasında kutsal metin manasında son şeklini aldığını, Peygamberler başlığı altındaki tüm kitapların kanona dahil edilmelerinin Pers yönetiminin sonlarına doğru (M.Ö.323) olduğunu, geri kalan kitaplarla ilgili kanonlaşma sürecinin miladi I. asrın sonlarında, 90-100 yıllarında toplanan Yavne sinodunda tamamlandığını ileri sürmektedirler.

Yanıt Açıklaması: Hz İsa’nın şahsiyetiyle ilgili tartışmalar yoğunluk kazanmış ve İskenderiye Kilisesi papazı Arius’un onun mahluk olduğuna dair görüşü yaygınlaşmaya başlamıştı. Bunun üzerine Roma İmparatoru Konstantin bu konuyu tartışmak üzere 325 yılında 200 kadar piskoposu İznik’te topladı. Tarihin ilk genel konsili olarak kabul edilen bu konsilde teslisin çok önemli iki unsuru olan Baba ve Oğul’un tabiatı problemi tartışılmış ve neticede her ikisinin de aynı tabiatı taşıdıklarına, yani her ikisinin de aynı cevherden olduklarına karar verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Zoroastrianizm ya da Zerdüştçülük ve inanç sisteminde önemli yer tutan ateş kültünden dolayı “Ateşperestlik” olarak da adlandırılan Mecusilik, Eski İran kökenli bir dinsel gelenektir. Bu inanç sistemi büyük ölçüde bağlılarını kaybetmiş olsa da Mecusilik bugün hâlâ yaşayan bir din olarak varlığını devam ettirmektedir. İran’da yaşayan Gabarlarla Hindistan ve dünyanın çeşitli bölgelerinde varlıklarını sürdüren Parsiler, Mecusi geleneğinin temsilcileridirler.

Yanıt Açıklaması: Ölüm sonrası ruh, ilahi aleme, sırasıyla yıldızları, ayı ve güneşi geçerek ulaşmak durumundadır. Ayrıca ruh, dünyada sergilemiş olduğu inançlar ve davranışlar açısından sorgudan geçirilir. Sraoşa, Mitra ve Raşnu tarafından yapılan bu sorgulamada kişinin amelleri bir terazide tartılır. Bu terazi adeta bir köprü gibidir. Şayet kişinin iyilikleri ağır basarsa Çinvat adı verilen bu “ayrışma köprüsü” genişler ve kişi oradan yukarıdaki cennete gider. Ama günahları ağır basarsa o zaman da köprü adeta bir bıçak ağzı gibi daralır ve kişi aşağıdaki cehenneme düşer.

Yanıt Açıklaması: Dini inanç ve değerlerin farklı anlaşılıp yorumlanması mezhepleşme hareketlerini beraberinde getirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Sünnilik mezhebi, müslümanlar arasında iki itikadî ve dört fıkhî mezhep veya ekol tarafından temsil edilmektedir. İtikada yani inanca ilişkin mezhepler, Maturidilik ve Eş’arilik’tir. İnanç konularında aynı görüşleri paylaşan her iki mezhebin de özelliği, İslâm akaidini Kitap ve Sünnet’e uygun biçimde, aklî verilerden de yararlanarak açıklamaktır. Sünnilik, ayrıca dört fıkhî mezhebe ayrılmıştır. Bunlar: 1. Hanefi Mezhebi, 2. Şafii Mezhebi, 3. Maliki Mezhebi ve 4. Hanbeli Mezhebi’dir. Bu mezheplerin ortak özellikleri, Kur’an, Sünnet, İcma ve Kıyas’ı fıkhî konularda delil kabul etmeleridir.

Yanıt Açıklaması: Dukkha. “acı çekme” anlamındaki bu kelime, bütün Hindistan için ortak ve uzun bir geçmişi olan bir problemi ifade eder. Hint düşüncesinde insanlığın yaşadığı bu acı, yalnızca hayatında bir kez değil, daimi ölüm ve yeniden doğum döngüsü sebebiyle binlerce, milyonlarca kez yaşayacağı bir acıdır. İşte Buddha’nın da dikkatini yönelttiği ve çaresini bulmaya çalıştığı bu acı/dukkhadır. Buddha önce bu acının varlığını tespit eder: “Doğum acıdır, yaşlanma acıdır; hastalık acı verir; ölüm acıdır, hoşlanılmayan şeylerlerle birlikte olmak acıdır, hoşlanılan şeylerden ayrılmak acıdır, hak ettiğin şeyi elde edememek acıdır”. Bütün insanlar burada sayılan şeylere maruz kalırlar, bütün varlıklar mutluluğu yaşasalar da bu da geçici bir mutluluktur.

Yanıt Açıklaması: Mecusilikte yeryüzüyle ilgili yaratılış Ahura Mazda’dan südûr eden 7 asli varlıkla da ilişkilendirilir. Bu asli varlıklardan Vohu Manah sığırın, Aşa Vahişta ateşin, Khsatra Vainya metallerin, Spenta Armaiti yeryüzü tabakasının yani toprağın, Ameretat bitkilerin, Haurvatat ise suyun efendisi olarak görülür.

Yanıt Açıklaması: Buna göre Tevrat, konolojik sıra itibarıyla Yahvist, Elohist, Deuteronomist ve Ruhban metinlerinden meydana gelmiştir. Deuteronomist metin, bugünkü Tevrat’ta yer alan Tesniye bölümünü ve diğer bazı bölüm ve redaksiyonları teşkil etmektedir ve genelde M.Ö. 622’lerde oluşturulduğu kabul edilmektedir.