Sömürgecilik Tarihi (Afrika-Asya)

Yanıt Açıklaması: II. Dünya Savaşı sırasında ise İngiltere ekonomisi tarihinin en büyük yıkımına uğradı ancak hızlı bir toparlanma dönemi başlattı. Savaş sırasında desteğini istediği sömürgelerine verdiği taahhütler gereği Britanya İmparatorluğu’ndan ayrılıklar başladı. Bağımsızlığını kazanan ülkelerin pek çoğu, İngiltere tahtının sembolik önderliğindeki İngiliz Uluslar Topluluğunda (Commonwealth) kalmayı sürdürdü. Savaştan sonraki dönemde İngiltere güvenliği için Avrupa ile iş birliğine yöneldi. 1949’da Sovyet tehdidine karşı oluşturulan NATO’da (North Atlantic Treaty Organisation) yer aldı. Ocak 1973’te Avrupa Ekonomik Topluluğuna (bugünkü Avrupa Birliği) giren İngiltere’deki ekonomik sıkıntılar ve işsizlik sorunu, 1977’de Kuzey Denizi’nde zengin petrol kaynakları bulununcaya kadar devam etti.

Yanıt Açıklaması: 1956’da yaşanan Süveyş Krizi’nde, İsrail’le iş birliği yapan İngiltere ve Fransa’nın, Sovyetler karşısında başarısız olması, 3 devletin Süveyş Kanalı’nın Nasır tarafından millîleştirilmesine karşı çıkmasına rağmen Sovyetler karşısında tutunamayışı aynı zamanda Sovyetlerin de küresel bir güç olarak ortaya çıkışının bir işareti olarak algılanabilir. Doğru cevap D dir.

Yanıt Açıklaması: Bu durumda İngiltere; Uzak Doğu, Akdeniz ve Afrika’da güç kaybetmeye başladı. İngiliz şirketler büyük savaş sonrasında giderek artan bir şekilde yerel ayaklanmalar, Bolşevik propaganda ve Amerikan rekabetiyle karşı karşıya kaldı ve yalnızca petrol bölgeleri değil denizaşırı diğer sömürgelerin idaresi de her geçen gün zorlaştı. Amerikan şirketlerinin petrol bölgelerinden pay alma çabaları, İngilizleri kontrolü elde tutmak için çeşitli tedbirler almaya sevk ettiyse de bunda pek bir başarı elde edilemedi. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İngiltere, 1807’de köleliği yasakladıysa da Fransa 1831’e kadar devam ettirdi ve ilk defa 1848’de bütün Fransız sömürgelerinde tamamen yasaklandı.

Yanıt Açıklaması: XIX. yüzyılın ilk yarısında demir ve buhar gücüne dayanan yeni teknolojiyle gemi ve demir yolu ulaşımındaki gelişme sayesinde ticaret hacmi olağanüstü büyüdü. Dünyanın hemen her ülkesine ihracat yapıldığı gibi sömürgelerin dışında da özellikle Osmanlı toprakları ve Çin gibi yerlerde baskı ile ticarî imtiyazlar elde edilerek yeni pazarlar bulundu. Kraliçe Victoria dönemi olarak adlandırılan bu dönemde (1837-1901) İngiltere hemen hemen tüm dünyada ağırlığını kabul ettirdi, başta Akdeniz havzası ve civarı olmak üzere milletlerarası bütün olaylara doğrudan müdahale etmeye başladı. Bu arada 20 milyona yaklaşan nüfusun baskısıyla pek çok İngiliz yeni bir hayat için Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda gibi İngiliz kolonilerine göç etmeye başladı. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Avusturya-İtalya savaşına Fransa da İtalya’nın yanında katıldı.Fransa da yaptığı bu yardıma mukabil İtalya’nın vermeyi vaat ettiği Nice ve Savoie’yi talep etti. Bu durum 24 Mart 1860 tarihinde yapılan Torino Antlaşması ile onaylanmış oldu. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Gine-Bissau 24 Eylül 1973’te bağımsızlığını ilan etti.

Yanıt Açıklaması: Kronolojik olarak Avrupalıların denizlere açılıp Ümit Burnu (1487) ve Amerika’yı (1492) bulmaları ile başlayan bu olguda İngiltere zaman içerisinde tartışmasız bir üstünlük elde etmiş ve yakın tarihlere kadar dünyanın en büyük sömürge imparatorluğuna sahip olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Savaşı kaybeden Almanya’ya yönelik ağır yaptırımlar içeren Versay Antlaşması buna rağmen galiplerden Fransızlar başta olmak üzere neredeyse kimseyi memnun etmedi. Nitekim Alman toplumunun anlaşma şartlarına yönelik sert tepkisi kısa bir süre sonra Alman siyasetinde “nasyonal sosyalizm’’ düşüncesinin yükselmesinde etkili oldu.

Yanıt Açıklaması: 1558’de tahta geçen Kraliçe I. Elizabeth döneminde gerçekleşen deniz aşırı sefer ve keşifler İngiltere’nin gücünü ve ticaret hacmini arttırdı, sömürge arayışlarını başlattı. İngiltere bunun için yapılan Yediyıl Savaşları’nda (1756-1763) Fransa’ya karşı büyük bir zafer kazandı ve Fransızları Kanada ve Hindistan’dan uzaklaştırarak dünya çapında deniz üstünlüğünü ve sömürgeciliğini pekiştirdi. Aynı

Yanıt Açıklaması: 1857’de Orta Hindistan, Doğu Bengal, Asam bölgelerinden sonra Delhi’de İngilizleri ülkeden çıkarmak için bir askerî hareket başlatıldı. Ancak İngilizler bu ayaklanmayı zorlukla da olsa bastırarak artık sembolik konumda bulunan Babürlü Devleti’ne tamamen son verdiler.

Yanıt Açıklaması: Afrika kıtasının iç kesimlerinin keşfi İskoçyalı bir misyoner olan David Livingstone tarafından yapıldı. Livingstone, bu gezilerine 1863 yılına kadar devam ederek Afrika içlerinde o tarihe kadar bilinmeyen pek çok yer hakkında notlar tuttu. Bu notlarıyla hem kendinden sonraki gezginlere ilham vermiş hem de Avrupalı sömürgecilere bilgi sağlamıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1823’te ABD Başkanı Monroe’nin ilan ettiği doktrin ile kıtanın geneline yapılacak herhangi bir müdahaleyi düşmanca olarak nitelendireceğine dair Avrupalıları uyaran ABD’nin, Latin Amerika üzerindeki etkisi bu tarihten itibaren âdeta kurumsallaşmaya başladı. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İngilizler 1896 yılında Sudan’da İngiliz-Mısır ortak yönetimini kurdular. Bu ortak yönetimin ardından Afrika’daki varlıklarını bir anlamda sağlama aldıklarından, diğer devletlerin Afrika’da kurdukları sömürge yönetimlerini bir bir işgal etmeye başladılar. Bu işgaller özellikle İngiltere ile Fransa arasında büyük anlaşmazlıklara neden oldu. Zimbabwe ve Malawi’nin ardından Uganda ve Kenya İngiliz himayesine girdi. İngilizler 1920 yılına kadar Afrika üzerinde büyük nüfuza sahip olmuş, Almanya’dan alınan bölgelerle Doğu Afrika’ya tamamen hâkim olmuşlardı. 29 Eylül 1946’da Fransa Cumhurbaşkanı’nın önderliğinde Fransız Birliği (Union Fran- çaise) kuruldu. Üye ülkelerden gelecek heyetler bir Yüksek Konsey meydana getirecek ve Fransız Birliği Meclisi’ni oluşturacaklardı. V. Cumhuriyet Anayasası gereğince sömürgeler isterlerse bağımsızlıklarını elde edebileceklerdi yoksa Fransa içinde geniş otonomi altında kalacaklardı. Sadece Cezayir Fransa’nın tabii bir uzantısı kabul edildiğinden bu konuda istisna kılınmıştı. Ancak sadece Gine bağımsızlığını isterken diğerleri buna yaklaşmamışlardı.

Yanıt Açıklaması: Bavyera Kralı II. Ludwig'in, bütün Alman prenslikleri adına Alman imparatorluk tacını Prusya kralı I. Wilhelm’e takdim etmesiyle Alman ulusal birliği resmen kurulmuştur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1941 yılı içerisinde Japonların Pearl Harbor’a düzenlediği intihar saldırıları, Amerika’nın kendi içine kapandığı günlerin de sonu oldu.

Yanıt Açıklaması: Roma İmparatorluğu’nun dağılmaya başlamasıyla Britonlar (Keltler), tedbir olarak Germen kabileleri Angıllar ve Saksonları adaya getirip güvenliklerini temin etmek istediler. Adanın doğu ve güney kısımlarına yerleşen bu yeni gelenler, zamanla kendi hâkimiyetlerini oluşturarak İngiltere’de Anglo-Sakson dönemini başlattılar. Bu arada Angıllar’ın hâkim olduğu bölgeye Doğu Anglia denildiği gibi adanın tamamı da bu isimle anılmaya başlandı (Angıl-İngil).

Yanıt Açıklaması: 1956’da yaşanan Süveyş Krizi’nde, İsrail’le iş birliği yapan İngiltere ve Fransa’nın, Sovyetler karşısında başarısız olması ve krizin ancak Amerika’nın araya girmesiyle aşılması geleneksel sömürge imparatorluklarının sonunu işaret ettiği gibi Amerika’nın dünya üzerindeki etkisini giderek artırdığının da  bir göstergesi niteliğindedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İngiliz Doğu Hindistan Şirketi (British East India Company) İngiliz sömürgeciliğinin ciddi anlamda ilk adımıdır. 1206’dan beri çeşitli Müslüman Türk hanedanlarının (Delhi Sultanlığı) idaresinde coğrafi bütünlüğünü büyük oranda sağlamış olan Hindistan 1526’dan itibaren de Babürlü Devleti ile güçlü bir ülke olmuştu. Doğru cevap E' dir.

Yanıt Açıklaması: İngilizlerin XVII. ve XVIII. yüzyıllarda Amerika ve Asya’da yoğunlaştırdıkları sömürge faaliyetleri öncelikle ticarî ve ekonomik ağırlıklı idi. Zaman içinde siyasî, stratejik, ideolojik ve dinî (misyonerlik) faktörler de etkili oldu. Doğru cevap B' dir.