Sömürgecilik Tarihi (Afrika-Asya)

Yanıt Açıklaması: Sömürgeci devletler Afrika'da ticari kazancı oldukça yüksek olan çok sayıda ticaret şirketi kurdular. Bu şirketlerin tamamı kıyılardaki değerli madenleri yine yerli halkı kullanarak çıkarıyor ve Avrupa’ya gönderiyorlardı. İlk önceleri altın ağırlıklı olan ticaret, XVII. yüzyıldan itibaren yerini baharat, fil dişi ve özellikle köle ticaretine bıraktı.

Yanıt Açıklaması: İspanyollar ve Portekizlilerin denizlerde sağladığı egemenlik ve kurdukları tekel özellikle Fransa ve İngiltere’nin harekete geçmesi ile sarsılmaya başladı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Batavya: Sömürge döneminde “Hollanda Hindistanı” adıyla anılan koloninin ve sömürge hükûmetinin idarî merkezi idi. Bağımsızlıktan sonra tekrar Cakarta ismini alan şehir bugünkü Endonezya’ nın da başkentidir. Doğru cevap A' dır.

Yanıt Açıklaması: Fransa'da 1789’da kaldırılan köle ticaretini 1802’de Napolyon yeniden başlatmıştır.

Yanıt Açıklaması: Üçüncü dünya ülkesi olarak nitelendirilen devletler, bağımsızlıklarını alırken sömürge devletlerine ekonomik birtakım ayrıcalıklar da vermek zorunda kalmışlardı. XX. yüzyıldan itibaren “yeni sömürgecilik” bu devletlerin ekonomik ve sosyal kalkınma için zengin devletlerin yatırım ve mali desteklerine ihtiyaç duyması ile başlayan bir süreçti.

Yanıt Açıklaması: DOM-TOM denilen günümüz Fransız sömürgeleri şunlardır: Guyane (1604), Martinique (1635), Guadeloupe (1635), Réunion (1642), Mayotte, Yeni Kaledonya (1853), Fransız Polenezi (1846), Wallis et Futuna, Nouvelles-Hébrides.

Yanıt Açıklaması: XX. yüzyılın ilk yarısında kıta toplumları sömürgecilerin elinden kurtulmak için çok uğraştılar. Sonuçta çoğu, tarihle hiçbir bağlantısı olmayan ve aralarında devamlı bir husumeti barındıracak 50’nin üzerinde devlet kurulmasına müsaade edildi.

Yanıt Açıklaması: Kısaca DOM-TOM denilen günümüz Fransız sömürgeleri şunlardır: Guyane (1604), Martinique (1635), Guadeloupe (1635), Réunion (1642), Mayotte, Yeni Kaledonya (1853), Fransız Polenezi (1846), Wallis et Futuna, Nouvelles-Hébrides.

Yanıt Açıklaması: İspanyollar, Yeni Dünya’nın kaynaklarını sömürürken yerlileri de eritmek istedi. Kızılderililerin kültürel ve dinî olarak asimile edilmeleri tasarlandı. Yerliler angarya ve haraca bağlandılar ve köleleştirildiler. Zamanla yerli nüfusunda azalma olunca bunların yerine Afrikalı zencilerin istihdamı başladı. Böylece zenci köle ticaretiyle XVI. ve XVII. yüzyılda Avrupa’nın zenginleşmesini temin eden üçgen ticareti de başlamış oldu.

Yanıt Açıklaması: Bölgedeki İngiliz, Fransız, İspanyol ve Portekizli tüccarlarla birkaç yıl süren yoğun rekabetten sonra şirketin yeni genel valisi Jan Pieterszoon Coen 1619 yılında şirketin doğudaki ana merkezini Cava Adası’nın kuzey batısındaki Jayakarta’da (Batavya) (bugünkü Cakarta) kurdu.

Yanıt Açıklaması: Kuzey Amerika’ daki Hollanda kolonileri ise 1614-1618 yılları arasında Yeni Hollanda Şirketi tarafından yönetildi. Şirket, daha sonra lağvedilince bölgedeki Hollanda koloni faaliyetleri Batı Hindistan Şirketi’ nin yetkisine verildi. Doğru cevap A' dır.

Yanıt Açıklaması: 1568’de başlayan uzun bir mücadeleden sonra 1579 yılında İspanya’dan bağımsızlığını kazandı, Portekiz ve İspanyolları takip ederek deniz aşırı ülkelerde ticaret merkezleri açıp koloniler kurmaya başladı.

Yanıt Açıklaması: Fransa sömürgecilik faaliyetlerine başladığı günden bugüne kadar elinde tuttuğu bölgelerin birçoğunu bırakmakla birlikte hâlen dünyanın dört bir tarafında sömürgeleri bulunmaktadır. Kısaca DOM-TOM denilen günümüz Fransız sömürgeleri şunlardır: Guyane (1604), Martinique (1635), Guadeloupe (1635), Réunion (1642), Mayotte, Yeni Kaledonya (1853), Fransız Polenezi (1846), Wallis et Futuna, Nouvelles-Hébrides.

Yanıt Açıklaması: Köle ticaretine ilk başlayan ülke Portekiz, peşinden İspanya, Hollanda, İngiltere ve nihayet Fransa’dır. 1789’da kaldırılan köle ticaretini 1802’de Napolyon yeniden başlattı.

Yanıt Açıklaması: Portekiz ilk defa 1143’te bağımsız bir ülke ha^line geldi

Yanıt Açıklaması: İspanya, Antiller’deki son topraklarını (Küba, Porto Riko) İspanyol-Amerikan savaşından sonra 1898’ de kaybetti.

Yanıt Açıklaması: Afrika’nın iç bölgelerindeki sömürgeleri ise Afrique Equatoriale Française (AEF) [Fransız Ekvator Afrikası] adıyla ancak 1910’da kurulabildi ve bu federasyon içinde Gabon, başkenti Brazzaville olan Kongo, Orta Afrika ve Çad yer almaktaydı. 1911’deki Fransız- Alman Antlaşması’yla buranın toprakları azalmışsa da 1916’dan sonra daha da fazla genişleyerek Kamerun’un bir kısmı ile Togo dâhil edildi.

Yanıt Açıklaması: Fransızların deniz aşırı açılmaları ilk deniz filosunun XI. Louis (1461) tarafından kurulmasıyla başlar. Krallardan VIII. Charles (1483-1498), XII. Louis (1498-1515) ve I. François (1515-1547) Akdeniz’in doğusuna geçerek Osmanlıların hâkimiyetine son vermek istediler. Fakat I. François’ı, Charles Quint’in hapsinden Kanuni Sultan Süleyman kurtarınca Osmanlı Devleti ile iyi geçinmeye başladı.

Yanıt Açıklaması: Afrika’daki sömürgeciliğin geçmişi Haçlı Seferleri’ne kadar uzanmakta olup Fransa daha o dönemlerde Akdeniz ve Kuzey Afrika’da etkili olmak istiyordu. İspanya ve İtalya üzerinden Avrupa’nın içlerine kadar birçok bölgeyi fetheden Müslümanları sadece buradan değil Kudüs’ten de atmayı amaç edinmişti. Diğer Avrupalı devletler yanında Fransızlar hep ön planda yer almışlar ve değişik tarihlerde Haçlı Seferleri’ne katılan 5 ayrı kraldan 3’ü bu uğurda ölmüştü. Dinî kaygılarla başlatılan ilk sömürgecilik faaliyetinin yerini zamanla ticaret maksadıyla yapılanlar aldı.

Yanıt Açıklaması: Bunlardan Fransız René Caillé Batı Afrika’dan başladığı yolculuğunu 1824 yılında bugünkü Mali Devleti’nin Timbuktu şehrine giderek tamamlamış ve oradan sağ olarak dönme şansına sahip ilk seyyahlardan birisi olmuştu.