Sömürgecilik Tarihi (Afrika-Asya)

Yanıt Açıklaması: Az gelişmiş topraklardaki insanları “karanlıktan kurtarmak” ve “medeniyet götürmek” gibi bir görev ve sorumluluk iddiasıyla dünyaya yayılan misyonerler, sömürge yönetimleriyle daima iş birliği içinde ve onların himayesinde çalışarak nihai noktada aynı amaca hizmet etmişlerdir. Yerli halkın yeni inanç, yeni değerler ve yeni hayat tarzıyla beraber yeni tüketim alışkanlıkları edinmesi üzerine de yoğunlaşan misyonerlik çalışmaları, diğer ülkeler adına olduğu gibi İngiltere adına da en azından İngiliz sanayi mamulleri için pazar oluşturma ve geliştirme fonksiyonu da ifa etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Avrupa’dan göç edenlerin oluşturduğu Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda ve Güney Afrika’daki bazı küçük devletçiklerle başlayan uygulama sonucu bu ülkelere dominyon statüsü verilerek aynı zamanda İngiliz Uluslar Topluluğu birliğinin nüvesi de oluşturuldu. Dominyon ülkeler, savaş sonrasında kendileri adına anlaşmaları imzalayarak yeni kurulan Milletler Cemiyeti’ne bağımsız üye olarak da^hil oldular. İngiltere bunların bağımsızlığını ancak 1931’de kabul etti.

Yanıt Açıklaması: 26 Nisan 1859 tarihinde başlayan Avusturya-İtalya savaşına Fransa da İtalya’nın yanında katıldı. Kuzey İtalya’da devam eden savaşta Avusturya ordusu yenilgiye uğradı. Avusturya, Lombardiya ve Venedik’i boşalttı. Toskana, Parma ve Modana’daki Habsburg soyundan hükümdarlar görevlerinden uzaklaştırıldı. Avusturya’nın barış isteği kabul edildi ve 10 Kasım 1859 yılında Zürih Barış Antlaşması yapıldı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İngiltere, 1854’te Rusya’nın Osmanlı boğazlarına tek başına hâkim olmak gayesiyle başlattığı Kırım Savaşı’nda Osmanlı Devleti ve Fransa ile birlikte Rusya’ya karşı savaştı.

Yanıt Açıklaması: Japonya, zengin bir ülke olmadığı için Avrupalı sömürgeciler tarafından sömürgeleştirilmemiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1516’da Osmanlı Devleti’nin Cezayir sahillerinde başlayan Kuzey Afrika’daki varlığı kısa zamanda Mısır, Cezayir, Trablusgarp ve Tunus eyaletleri şeklinde idarî birimlere dönüştü. Kızıldeniz’in batı sahillerinde ise Habeş eyaleti adıyla merkezi bugünkü Sudan Devleti’nin Sevakin Adası olan beşinci bir eyalet daha kuruldu. Bu eyaletlerin her birinin Osmanlı Dönemi’ndeki tarihi iyi incelendiği takdirde Avrupa sömürgeciliğinin gerçek manâda Afrika kıtasında yerleşmesinin neden XIX. yüzyılın ikinci yarısına kadar, hatta XX. yüzyılın başına kadar sarktığı anlaşılacaktır.

Yanıt Açıklaması: 1517’de Portekizlilerin Cidde’ye asker çıkaracak kadar ileri gitmeleri üzerine Osmanlılar tarafından yardım gönderilmiş ve Selman Reis, Portekizlileri Cidde’den çıkarmıştır.

Yanıt Açıklaması: Belçikalıların nüfus bakımından Hollandalılardan fazla olması ve Hollandalıların Protestan, Belçikalıların Katolik olması, Belçika'nın Hollanda'dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmesinin sebepleri arasındadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: XX. yüzyılın hemen başında büyük güçler arasındaki rekabetin sömürgeler ve yeni pazarlar adına sıcak çatışmaya dönüşmesi, tarihin en tahrip edici savaşlardan birine neden oldu. Ortaya çıkan tahribatı tamir edebilmek adına Dünya Savaşı sonrasında “demokratik ve özgür milletler düşüncesi” kendisine geniş bir taraftar kitlesi buldu. Liberal fikirlere dayanan bu düşünceler, Amerikan Başkanı Wilson’un 14 prensibiyle somut bir anlam kazandı.

Yanıt Açıklaması: Portekizliler ve İspanyolların öncülüğündeki açık denizlere yönelim girişiminin sonucu keşfedilen yeni topraklar ve deniz yolları, 1494’te İspanya ile Portekiz arasında varılan Tordesillas Antlaşması ile paylaşıldı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İngiliz İmparatorluğu’ndan ayrılan son topraklar ise 1997’de Çin’e özel bir statü ile devredilen Hong Kong idi. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çıkış sebebi din ve Avrupa kıtasıyla sınırlı olan Otuzyıl Savaşları (1618-1648), “modern öncesi son savaş” idi. Ardından yapılan Westfalya (Westphalia) Antlaşması (1648) Avrupa’da ulus devletlerin doğuşuna zemin hazırladı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Belçika’nın bağımsızlığını tanımayan Hollanda da Nisan 1839’da yapılan Londra Antlaşması’yla bunu kabul etmek zorunda kaldı.

Yanıt Açıklaması: Sumatra’nın batısındaki Minangkabau bölgesinde Pedriler ile Hollanda ordusu arasında çıkan Pedri Savaşları da (1821-1838) bölgede Hollanda idaresinin kurulmasıyla neticelendi. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: 1941 yılı içerisinde Japonların Pearl Harbor’a düzenlediği intihar saldırıları, Amerika’nın kendi içine kapandığı günlerin de sonu oldu. İlerleyen süreçte istikrar ve güven için küresel müdahalelerin gerekliliğine inanan Amerikalılar yalnızca finansal değil askerî operasyonlarla da dünya üzerinde egemen güç hâline geldi. Savaş esnasında Kuzey Afrika, İtalya ve Fransa’da varlık gösteren Amerikan birlikleri 1943’te giriştikleri Uzak Doğu macerasını Japonya’ya atom bombası atarak nihayete erdirdiler.

Yanıt Açıklaması: Fransa ve İngiltere arasında imzalanan 1802 tarihli Amiens Anlaşması ile İngilizlerin işgal ettiği Cape Town kolonisi ve Hollanda Batı Hindistan kolonileri tekrar Hollanda’ya verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: İstanbul’da bulunan Avrupalı sefirler ise yıllarca sürecek bu seferlere çıkacak başta kendi vatandaşları olmak üzere yardım isteyen her seyyah için Osmanlı Devleti’nden bir «buyrultu», yani bugünkü manada bir «vize» almadan yola çıkmalarına müsaade etmedi. Genelde Osmanlı aleyhtarlığı yapmak üzere gidenlerden sadece iyi Müslüman rolü yapabilen seyyahlar, böyle bir buyrultuya ihtiyaç duymadan kıtanın sahillerindeki farklı noktalarından iç kısımlara doğru ilerledi. Bunlardan Fransız René Caillé Batı Afrika’dan başladığı yolculuğunu 1824 yılında bugünkü Mali Devleti’nin Timbuktu şehrine giderek tamamlamış ve oradan sağ olarak dönme şansına sahip ilk seyyahlardan birisi olmuştu.

Yanıt Açıklaması: ABD merkezli sömürgeci politikaların ve yayılmacılığın ilk uygulamaya konulduğu yer Latin Amerika coğrafyası olmuştur. Doğru cevap B dir.

Yanıt Açıklaması: Almanya imtiyaz şirketlerini Togo, Kamerun, Güney Batı Afrika (Namibya) ve Tanganyika’ya (Tanzanya) gönderdi. Almanya’nın Afrika kıtasındaki sömürgecilik faaliyetleri de Güney Batı Afrika, Batı Afrika ve Doğu Afrika olmak üzere üç bölgede yoğunlaştı.

Yanıt Açıklaması: Almanya Afrika’da bulunan sömürgelerinden Togo’yu Fransa’ya; Kamerun’u Fransa ve İngiltere’ye; Tanzanya’yı İngiltere ve Belçika’ya; Namibya’yı da İngiltere’ye bıraktı. Pasifik’te bulunan Yeni Gine’yi Avustralya; Çin’deki diğer sömürge yerlerini ve Pasifik’te bulunan Bismarck Takımadaları ile diğer adalarını da Japonya ele geçirdi. Doğru cevap A'dır.