Sömürgecilik Tarihi (Afrika-Asya)

Yanıt Açıklaması: Köle kıyısı diye adlandırılan Batı ve Güney Afrika kıyılarında ku­rulan köle pazarlarından, Avrupa şirketleri büyük kazançlar sağlarken durum bu kıtanın demografik ve sosyal yapısının altüst olmasına neden olmuştur. Bu süreçte Afrika’daki sömürgecilik yarışında en aktif rolü Fransa oynamıştır

Yanıt Açıklaması: II. Dünya Savaşı sonrası Afrika’daki bağımsızlık hareketlerinin de etkisi ile 1956 yılında kurulan Partido Africano da Independencia da Guine Bissau e Cabo Verde isimli örgüt 1971’e kadar ülkenin tamamına yakınında kontrolü ele geçirdi. Gine-Bissau 24 Eylül 1973’te bağımsızlığını ilan etti. Doğru cevap A'dir.

Yanıt Açıklaması: Portekizliler, bölgede kalıcı olabilmek ve ticareti tamamıyla tekellerine alabilmek için kıyılar boyunca deniz üsleri ve kaleler kurdular. Cochin, Goa, Diu, Seylan, Socatra Adası kurulan bu üslerin önde gelenlerindendi. Guanahani adası ise Kolomb' un seferleri sırasında bulduğu bir adadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nin hâkimiyeti altındaki eyaletlerin sınırları üzerinde ve nüfuzunu kabul eden diğer mahallî sultanlıkların topraklarında kurulan modern devletlerin yüzölçümü toplam 15 milyon km2 ’yi bulmaktadır. Yani 30 milyon km2 ’lik bir yüzölçüme sahip Afrika kıtasının yarısı bir şekilde İstanbul ile bağlantısını muhafaza ediyordu. Moritus Adası Müslümanları ve Madagaskar Müslümanları daha önce dinî konularda bağlı oldukları Osmanlı Devleti’nden sonra Türkiye Cumhuriyeti’ne de kalben bağlanmışlar ve aralarında topladıkları yardımları Ankara’ya kadar ulaştırmışlardı.

Yanıt Açıklaması: Portekiz donanmasının ardından kıtanın bu tarafına İspanya, Hollanda, Fransa ve İngiltere donanmaları açılmaya başladılar. Kısa zamanda Avrupa donanmaları Batı Hint Okyanusu adalarından Moritus (Ile Maurice) ve Reunion ile Doğu Hint Okyanusu adalarından bugünkü Endonezya Devleti’ni oluşturan Sumatra, Cava ve Selebes gibi adalarda modern sömürgeciliğin ilk adımlarını oluşturdular. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: 1493’te Papa VI. Aleksandre Borgia, “Inter Caetera” adlı fermanıyla İspanya ve Portekiz’in etki alanlarını belirledi. 1494’te imzalanan Tordesillas Anlaşması’yla paylaşım netleşti. Böylelikle İspanyolların Batı Hindistan egemenliği başlarken Orta ve Güney Amerika’yı istila etmelerinin yolu da açılmış oluyordu.

Yanıt Açıklaması: Portekiz’in 1640 yılında İspanya’dan ayrılarak yeniden bağımsızlığına kavuşması ve 1641-1651 yılları arasındaki Hollanda-Portekiz savaşı ile Brezilya’daki işçi ve köle ayaklanmaları, Hollanda Brezilyası’nın kaybedilmesiyle neticelendi. 1645 yılında Pernambuco’daki Portekizliler Hollandalı efendilerine karşı ayaklanmışlar ve neticede Hollandalılar buradan ayrılmak zorunda kalmışlardı. 1654 yılındaki Recife Teslim Anlaşması ve 1661 yılındaki Lahey Barış Anlaşması ile Hollanda, Brezilya sahillerindeki kolonilerinin tamamını Portekizlilere geri verdi. 1648 yılında da Batı Afrika’daki köle toplama merkezi olan Angola’yı Portekizlilere teslim etmek zorunda kalmıştı. Buna göre doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Afrika’da yapılacak mücadelelerde kendisiyle birlikte savaşacak Hristiyan prenslerin olup olmadığını merak eden Henry, yapılacak seferlerle muhtemel müttefiklerini arıyordu. Portekiz Prensi Henry'nin Hristiyan prenslerden önce Afrika'ya ayak basmak gibi bir hedefi söz konusu değildir. Diğer maddeler ise Portekizliler'in muhtemel keşiflerle hedeflediği şeylerle örtüşmektedir. Buna göre doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Sömürge döneminde “Hollanda Hindistanı” adıyla anılan koloninin ve sömürge hükümetinin idarî merkezi idi. Bağımsızlıktan sonra tekrar Cakarta ismini alan şehir bugünkü Endonezya’nın da başkentidir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Hollandalı tüccarlar, ilk önceleri Portekiz üzerinden gelen baharatların Kuzey Avrupa‘da pazarlanmasında aracı olarak çalışmaktaydılar. Ancak Portekiz’in İspanyol hâkimiyeti altına girmesiyle 1580 yılında İspanya Kralı II. Philip’in Portekiz limanlarını Hollanda gemilerine kapatması, Hollandalıları yeni pazarlar ve ticaret yolları aramaya sevk etti. Bu maksatla 1602’de Doğu Hindistan Şirketi’ni ve 1621’de de Batı Hindistan Şirketi’ni kurdular. Bu şirketler, büyük kısmı İspanya ve Portekiz’in egemenliği altında bulunan sömürgelerde faaliyet göstererek Hollanda sömürge imparatorluğunu meydana getirdiler.

Yanıt Açıklaması: Hollanda deniz ticaretinin gelişmesine ve sömürge faaliyetlerinin artmasına paralel olarak Doğu ve Batı Hint adalarında, Kuzey ve Güney Amerika’da Hollanda yerleşim merkezleri kurulmuştu. Ancak en yoğun yerleşme Afrika’nın güney ucunda yer alan Kaapstad (Cape Town) şehrinde gerçekleşti.

Yanıt Açıklaması: Fransa XVI. yüzyılda Senegal’in başkenti Dakar açıklarında Gorée Adası’nı Hollandalılardan alarak köle ticaretini buradan başlattı. 1665’te Haiti’yi, 1674’te Hindistan sahilinde bazı yerleri, 1718’de ise bugün Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Nouvelle Orléans’ı sömürgeleştirdi.

Yanıt Açıklaması: İspanya’nın, Amerika kıtasının yanı sıra Asya kıtasında da sömürgeleri vardı. Bunların başında Filipinler gelmekteydi. İspanya, 1571’de burayı işgal etti. Uzak Doğu’da önemli bir üs olan bu topraklar Kral II. Philippe’nin ismine ithafen “Philippines” (Filipinler) olarak adlandırıldı. Filipinlerin işgalini takiben Kamboçya (1597–1599), Kuzey Tayvan (1626– 1642), Yeni Gine ve Borneo’da bazı yerleşkeler, Ternate (Endonezya) (1606-1663), Tidore (Endonezya) (1526-1663), Macao (Çin) (1581-1640), Nagazaki (Japonya) (1581-1587) ve Malakka (Malezya) (1581-1640) denetim altına alındı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: XVIII. yüzyılın sonlarından itibaren İngiltere ve Fransa’nın sömürgeler elde etme ve dünya ticaretinde hâkim olma bakımından Hollanda’nın yerini almaya başlamasıyla birlikte,şirketin gücü zayıflamaya başladı. Şirket hükûmet kaynaklarından fazla miktarda ödünç para almak zorunda kaldı. Şirketin giderek daha fazla borç yükü altına girmesi, Avrupa’ya ithal ettiği malların fiyatlarının düşmesi, doğrudan yönetimi altında bulundurduğu yerlerin idaresinin maliyetinin artması, şirket görevlilerinin kendi hesaplarına ticaret yapmaya başlamış olması ve çeşitli yolsuzlukların yaşanması sonucu şirketin malî ve askerî işleri 1781 yılından itibaren devlet gözetimine tâbi tutuldu. Bunlara göre doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Hollandalı tüccarlar tarafından batıda kurulan ticarî merkezlerin ve faaliyetlerin koordinesini sağlamak ve diğer Avrupalı, özellikle İspanyol ve Portekizli rekabetçilere karşı Hollandalı tüccarların menfaatlerini korumaktı. Şirkete hükûmet tarafından Atlantik, Amerika kıtası ve Afrika kıtasının batı sahillerinde 25 yıl boyunca ticaret yapma tekeli verildi. Doğru cevap D' dir.

Yanıt Açıklaması: Köle ticareti, Portekizlilerle birlikte başlamış ve diğer Avrupa devletleri tarafından devam ettirimiştir.

Yanıt Açıklaması: New Amsterdam, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bugünkü New York şehrinin eski adıdır. Burası İngilizlerin eline geçtikten sonra New York adını almıştır.

Yanıt Açıklaması: Avrupa ülkeleri içinde XV. ve XVI. yüzyılda Hindistan ve Cava’ ya kadar giderek sömürgecilik faaliyetlerine ilk başlayan ülke Portekiz ve hemen ardından İspanya’dır. Daha sonra Fransa, İngiltere ve Hollanda bunları takip etmişlerdir. Doğru cevap B' dir.

Yanıt Açıklaması: Napolyon, Afrika’daki Fransız sömürgeciliği sürecinin başlarında Cezayir eyaletine hitaben orayı 80 bin kişilik ordusuyla işgal edeceğini söylemişse de Avrupa’daki savaşlardan fırsat bulamamıştı.

Yanıt Açıklaması: 1341’de Nicaloso da Recco Kanarya Adaları’nı Portekiz Kralı adına keşfetmiştir.