Sömürgecilik Tarihi (Afrika-Asya)

Yanıt Açıklaması: I. Dünya Savaşı sırasında Latin Amerika üzerindeki ABD etkisi artmaya devam etti. Bu dönemde İngiltere’nin aleyhine genişleyen bölgedeki Amerikan ticaret hacmi daha önce hiç olmadığı bir düzeye ulaşarak toplamda %32’lik bir paya ulaştı. Bölge ülkeleri artık sermayelerini Londra ve Paris’ten daha çok New York bankalarında değerlendiriyordu. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Alman ulusal birliğinin kurulmasında Prusya Başbakanı Prens Otto von Bismarck (1815-1898) birinci derecede etkili oldu. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Çıkış sebebi din ve Avrupa kıtasıyla sınırlı olan Otuzyıl Savaşları (1618-1648), “modern öncesi son savaş” idi. Ardından yapılan Westfalya (Westphalia) Antlaşması (1648) Avrupa’da ulus devletlerin doğuşuna zemin hazırladı.

Yanıt Açıklaması: Yüzyılın hemen başında dünyanın önde gelen güçleri arasında Afrika’nın paylaşılması üzerine yapılan çatışmalar, Çin-Japon Savaşı, İspanyol-Amerikan Savaşı, Boer Savaşı ve Rus-Japon Savaşı gibi mücadeleler, geleneksel sömürgecilikten farklı olarak kapitalist olguyla yakından bağlantılı yeni bir tür emperyalizmin gelişmekte olduğunun bir göstergesiydi.  Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Savaş esnasında Kuzey Afrika, İtalya ve Fransa’da varlık gösteren Amerikan birlikleri 1943’te giriştikleri Uzak Doğu macerasını Japonya’ya atom bombası atarak nihayete erdirdiler.

Yanıt Açıklaması: Çıkış sebebi din ve Avrupa kıtasıyla sınırlı olan Otuzyıl Savaşları (1618-1648), “modern öncesi son savaş” idi. Ardından yapılan Westfalya (Westphalia) Antlaşması (1648) Avrupa’da ulus devletlerin doğuşuna zemin hazırladı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Yediyıl Savaşları’nda (1756-1763) Fransa’ya karşı büyük bir zafer kazandı ve Fransızları Kanada ve Hindistan’dan uzaklaştırarak dünya çapında deniz üstünlüğünü ve sömürgeciliğini pekiştirdi. Aynı zamanda İngiltere’de sanayi devrimi olarak bilinen önemli bir değişim süreci neticesinde İngiltere dünyanın sanayileşen ilk ülkesi ve en güçlü devleti hâline geldi.

Yanıt Açıklaması: Almanya, Japonya, Rusya ve İtalya gibi ülkelerde baş gösteren diktatör rejimlerin etkisiyle dünya yeni bir sömürgeci rekabete sahne olmaya başladı. 1931’de Çin’e saldırarak Uzak Doğu’da imparatorluk düşüncesini yeniden alevlendiren Japonya.

Yanıt Açıklaması: Surinam, Endonezya, Cape Town ve Yeni Hollanda, Hollanda sömürgesi iken Guyana, İngiltere sömürgesidir.

Yanıt Açıklaması: XX. yüzyılın hemen başında büyük güçler arasındaki rekabetin sömürgeler ve yeni pazarlar adına sıcak çatışmaya dönüşmesi, tarihin en tahrip edici savaşlardan birine neden oldu. Ortaya çıkan tahribatı tamir edebilmek adına Dünya Savaşı sonrasında “demokratik ve özgür milletler düşüncesi” kendisine geniş bir taraftar kitlesi buldu. Doğru cevap C dir.

Yanıt Açıklaması: Başkan Truman, Sovyetlerin Akdeniz’e doğru ilerlemesini durdurabilmek adına bu coğrafyadaki iki devlet olan Türkiye ve Yunanistan’a yardım kararı aldı. Bunu daha sonrasında 16 Avrupa ülkesine yönelik olarak devreye sokulan Marshall yardımı takip etti. Bu çabalar Avrupa ülkelerinin yeniden yapılandırılmasına yönelik gözükse de gerçekte Amerikan çıkarlarının devamını tesis etmeye yönelik ekonomik bir tedbirden ibaretti.

Yanıt Açıklaması: İngiltere, bu ülkelere baskı uygulayarak 1838’de Osmanlılarla ticaret anlaşması, Afyon Savaşı sonrasında da Çin ile 1840-1842’de limanlarının dış ticarete açılma anlaşmaları gibi ayrı ayrı siyasî ve ekonomik anlaşmalar yaptı ve dayattığı imtiyazlarla bu topraklarda ticaret tekelini elde etti. Doğru cevap D' dir.

Yanıt Açıklaması: Savaş sonrasında emperyalist yarıştan çekildiği düşünülen Rusya, Stalin idaresinde yoğun propaganda faaliyetleriyle yeni türden bir emperyalist tutumla geri döndü.

Yanıt Açıklaması: 1850’li yılların başında önce Kutsal Topraklara, ardından da bugünkü Etiyopya’nın güneydoğusunda kalan Harar Emirliği’nin merkezi olan ve aynı adı taşıyan Harar şehrine 1854 yılında Müslüman kılığında girebilen ilk Av­rupalı seyyah Richard Burton'dır.

Yanıt Açıklaması: Sovyetlerin başını çektiği komünist bloka karşı cephenin önderliğini üstlenen Amerika ise II. Dünya Savaşı’ndan yeni süper güç olarak çıkmıştı. Savaştan sonra Amerika, dünya üzerinde ekonomik açıdan stratejik öneme sahip bölgelerin kontrolünü ele geçirmek için yeni bir planı devreye soktu. “Büyük Bölge” projesi olarak bilinen bu projeyle birlikte dünyanın doğudan batıya kontrolü için gerekli olan noktalar tek tek tespit edildi. Hegemonyanın kontrolünü temin etmek için belirlenen bölgeler yarı kürenin batı kısmı, İngiliz İmparatorluğu’nun eski hâkimiyet alanları ve Uzak Doğu’ydu. Geleneksel imparatorlukların çöküşü ve Uzak Doğu’da Japonya’nın durdurulması, ordunun eşlik ettiği Amerikan yatırımcılarına yeni pazarlara girebilme şansı verdi. “Büyük Bölge” projesinin en can alıcı noktası Orta Doğu’ydu. Bölgedeki zengin petrol rezervleri 1950’lerden itibaren Amerika’nın doğrudan ya da dolaylı olarak çeşitli müdahalelerine sahne oldu. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Savaştan sonra Amerika,dünya üzerinde ekonomik açıdan stratejik öneme sahip bölgelerin kontrolünü ele geçirmek için yeni bir planı devreye soktu. “Büyük Bölge” projesi olarak bilinen bu projeyle birlikte dünyanın doğudan batıya kontrolü için gerekli olan noktalar tek tek tespit edildi. Doğru cevap C dir.

Yanıt Açıklaması: Kuzey Afrika’da Fransa, Tunus, Cezayir ve Fas’ı; İngiltere Mısır’ı işgal etmişti. İtalya da bu durumu dengelemek adına, Trablusgarp’ı sömürgeleştirmeye çalıştı. Bu süreçte pek çok İtalyan şirketi burada faaliyetlere girişti. Ardından da 29 Eylül 1911’de Osmanlı Devleti’ne bir ültimatom verdi ve Libya topraklarını işgal etti.

Yanıt Açıklaması: İtalya, Rusya ile 24 Ekim 1909 yılında Racconigi Antlaşması’nı yaptı. Buna göre Boğazların Rus gemilerine açılmasına karşılık Rusya, İtalya’nın Trablusgarp’ı işgaline onay verecekti. Bu antlaşmada, İtalya'nın sömürgesi olan Eritre'yi Rusya'ya bırakması söz konusu değildir. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: I. Dünya Savaşı, Avrupa sömürgeciliğine ciddi bir darbe indirdiyse de iki büyük sömürgeci imparatorluk İngiltere ve Fransa büyük savaştan yine de kârlı çıkabilmişti. Özellikle İngiltere, Arap coğrafyasında oluşturduğu nüfuz alanlarıyla petrol kaynakları üzerinde önemli bir kontrol sağlamış oldu. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Arap coğrafyasındaki petrol bölgelerinin neredeyse tamamını ele geçiren İngiltere, yüzyılın ortalarına kadar bölgedeki üstünlüğünü devam ettirdi. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: 1578 yılında Kraliçe’den Yeni Dünya’da koloni kurma izni alan Humphrey Gilbert (1539–1583), Newfoundland (Kanada) kıyılarına ulaşarak İngiltere’nin ilk denizaşırı kolonisine sahip oldu. Doğru cevap A seçeneğidir.