Osmanlı Diplomasisi

Yanıt Açıklaması: XVI. yüzyılda Osmanlıların İsla^m dünyasındaki konumu, S¸ii^ Safevi^lere karşı siyasetleri ve Haremeyn’i denetimleri altına almaları dikkate alındığında bu yönün daha da belirgin hale gelmesi olağandı. Bununla birlikte İsla^m dinini yayma ve cihad siyaseti açısından XVI. yüzyıl sonlarında gelinen nokta, diplomatik ilişkilerin teorik yönünde de bazı tadilata yol açabilecektir. O¨zellikle Zitvatorok Antlaşması’yla Osmanlıların Habsburglara karşı üstünlük iddialarının sona ermesi önemli bir gelişmedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Beylikçi, reisülküttabın azlinden hemen sonra yeni bir tayin yapılmadığı, hastalık veya uzun süreli görevlendirmeler gibi reisülküttabın görevinde bulunmadığı zamanlarda reisülküttaba en yakın kişi olarak ona vekâlet ederdi. Bundan dolayı reisülküttablardan bir çoğunun Beylikçilikten geldiği görülmektedir. Beylikçiler hâcegan rütbesinde bulunmaktaydılar.

Yanıt Açıklaması: Kasr-ı Şirin Antlaşması 1639 yılında İran ile imzalanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Eman, Kelime anlamı “emin olmak, güvenmek”tir. Hukukî terim olarak, “islam ülkesine girmek veya İslam ordusuna teslim olmak isteyen bir yabancıya verilen can ve mal güvencesi” anlamını taşır.

Yanıt Açıklaması: Diplomasi tarihinin bilinen ilk antlaşması, Hititliler ve Mısırlılar arasında MÖ. 1285yılında imzalanan Kadeş Antlaşması’dır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Diplomasi kavramının kökeni Grekçedir. Grekçedeki “di-ploma/diplwma”dan türetilen diplomasi, asıl olarak “ikiye katlanmış” anlamına gelmektedir. Fakat diploma, daha sonraları “el yazısıyla yazılmış ve ikiye katlanmış kâğıt, belge” mânâsında kullanılmaya başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Kotow yabancı elçilerin Çin İmparatoru’nun huzuruna çıktıklarında giydikleri ve imparatorunun kendisine gelenleri aşağılaması anlamına gelen bir tür kıyafettir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Reisülküttab, sadrazamla birlikte sefere gittiği zaman başkentte padişahın yanına tayin edilen kaymakama Rikab Reisi denilmekteydi. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Westphalia Antlaşması, Karlofça Kongresi ve Viyana Kongresi’nde çok taraflı diplomasi uygulanmıştır. Bu nedenle cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bugünkü anlamıyla diplomasi kavramını 'uluslararası ilişkileri yürütme sanatı' olarak kullanmaya başlayan düşünür İngiliz yazar ve devlet adamı Edmund Burke'tür. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Müzakereler sonucu yapılan dört maddelik Bucaş Antlaşması’na göre, Lehistan’ın Osmanlılara yıllık pişkeş olarak 20 bin altın ödeyecek, Podolya Osmanlılara terk edilecek, Ukrayna Osmanlı himayesindeki Kazaklara verilecek, Osmanlı valileri ve bağlı beylikleri Lehistan’a tecavüzde bulunmayacak, Lehistan Osmanlılarla savaşan Avrupa devletlerinin yanında yer almayacaktı. İttifak yasağı Osmanlılara değil Lehistan'a yönelik bir şarttı. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1654’den 1836’ya kadar 180 yıla yakın bir süre, reisülküttablar, fiilen hariciye nazırı (dışişleri bakanlığı) görevlerini ifa etmişlerdi.

Yanıt Açıklaması: Kelime anlamı “emin olmak, güvenmek”tir. Hukukî terim olarak, “İslam ordusuna teslim olmak isteyen bir yabancıya verilen can ve mal güvencesi” anlamını taşır. Eman isteyen kimseye müste’min, eman verilene müste’men denir. Kelime Türkçede daha çok aman (“aman dilemek”) şeklinde kullanılmıştır. Yabancı ülke elçileri Osmanlı topraklarına girdikleri andan itibaren İslamî eman telakkisine göre misafir kabul edilir, can güvenlikleri, her türlü iaşe ve ibateleri devletçe karşılanırdı.

Yanıt Açıklaması: 1687 yılında cephede çıkan bir isyan sonrasında isyancı askerlerin İstanbul'a yürümesi üzerine hal' edilen Sultan IV. Mehmed'in yerine kardeşi II. Süleyman tahta geçirilmiştir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlılar ilk kez, barış görüşmelerinde büyük toprak kayıplarını tanımak durumundaydı. 26 Ocak 1699 günü imzalanan Karlofça Antlaşması ile Banat ve Temeşvar hariç, bütün Macaristan ve Erdel Prensliği Avusturya'ya, Ukrayna ve Podolya Lehistan'a, Mora ve Dalmaçya kıyıları Venediklilere bırakıldı. Ruslar ayrıca ele geçirdikleri Azak Kalesi'nin dışında, ele geçirmeyi düşündükleri Kerç Kalesi'ni de istediklerinden, Karlofça'da Ruslar ile bir barış antlaşması imzalanamadı. Ancak Ruslarla da iki yıllık bir ateşkes üzerinde mutabakata varıldı. Barış antlaşması, ertesi yılimzalandı. Ayrıca barışın süresi 25 yıl olarak belirlenirken, antlaşmanın garantör devleti de Avusturya olmuştur. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bütün tabirler Osmanlı'nın son asırlarında elçilikle ilgili kullanılan tabirlerdendir

Yanıt Açıklaması: Diplomasi tarihinde Greklerin getirdikleri önemli yenilikler ise şu şekilde sıralanabilir: Açık ve Çok Yanlı Diplomasi’nin uygulanması, diplomatik dokunulmazlık hakkının tanınması ve bugünkü konsolosluk kurumunun ilk örnekleri olan “ proksenos ” ların ortaya çıkması Greklerde görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Daimî elçi ile muvakkat elçilerin kalma süreleri birbirinden farkıydı. Daimî elçiler genellikle üç yıl civarında ikamet ederlerdi.

Yanıt Açıklaması: Proksenos, bugünkü konsolosluk kurumunun ilk örnekleri olarak kadim Greklerde görülmüştür.

Yanıt Açıklaması: Venedik Cumhuriyeti’nin Osmanlı Devleti nezdindeki daimî temsilcilerine Balyos adı verilmektedir. Balyos, diplomatik görevinin yanında Osmanlı ülkesindeki Venedik vatandaşlarının her türlü işini yönetme, aralarındaki meselelerde yargılama yapma gibi hak ve yetkilere sahiptir. İstanbul fethini müteakip Türkiye’de balyos ismiyle daimî elçi bulunduran Venedik Cumhuriyeti diğer yabancı devletlere göre bu konuda daha önde gelmekteydi.