Modern Ortadoğu Tarihi

Yanıt Açıklaması: İngilizlerin himayesinde kurulmuş olan Hicaz Haşimi Krallığı topraklarına 1924 yılında yönelen Abdülaziz (İbn Suud), 1925 yılına kadar sürdürdüğü savaşlar ile Hicaz bölgesini de tamamen hakimiyetine kattı ve ertesi yıl kendisini Hicaz Kralı ve Necid ve Civarının Sultanı olarak ilan etti (1926). Aynı yıl -henüz dünya tanımamış iken- Türkiye Cumhuriyeti bu yeni siyasi yapıyı resmen tanıdı. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Bölgedeki Türk idaresi, yerel bir başkaldırı ya da hoşnutsuzluktan değil, İtalyan 1911 yılında başlayan işgali nedeniyle sona erecekti. Ancak İtalyanların bölgeye yerleşmesi kolay olmadı. Önce Enver Paşa ve Mustafa Kemal’in iştirak edeceği çetin savaşlar (Trablusgarp Savaşı) yaşandı. Ayrıca Osmanlı desteği ile ayaklanan yerel halk, bir yıl boyunca işgale karşı kararlı bir direniş sergiledi. Bununla beraber Osmanlı yönetimi, 1912 yılında yapılan Uşi (Oushy) anlaşması ile bölgenin yönetimini İtalyanlara bırakmak zorunda kaldı. İtalyanların işgali kuzeydeki kıyı şeridi boyunca başlamış olsa da, kısa bir süre sonra güneye ilerleyerek bugünkü Libya’nın sınırlarını oluşturacak şekilde çöl arazileri de içine alarak genişledi.

Yanıt Açıklaması: Petrol arazilerinin ve bunların işletilmelerinin padişaha ait olduğunun vurgulanmasında; önemli siyasi, stratejik ve ekonomik hususiyetleri olan Bağdat Demiryolu imtiyazının Almanlar’a verilmesi mühim bir nedendi. Zira, Demiryolunun inşasını gerçekleştirmek üzere kurulan Anadolu Demiryolu Şirketi’ne 1888 yılında ilk imtiyaz verilmek suretiyle, Almanlar’a madencilik alanında bazı ayrıcalıklar da verilmişti. Bu imtiyaz ile Almanlar, Musul ve Bağdat havalisinde petrol ve diğer madenleri arayabilecekti. Padişah, daha önce yaptığı gibi, bu imtiyaza rağmen petrol yataklarının kendi uhdesinde olduğunu bir kez daha vurgulama ihtiyacı hissetmişti. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: İranda  Kürtler, Larlar, Tatlar, Talışlar, Farslar, Teberiler, Gilekler, Lekler, Lurlar, Sistanlılar yaşamaktadır. Tatarlar İran kökenli değildir.

Yanıt Açıklaması: 661 yılında Emevi Devleti’nin kurulmasıyla tarihinde ilk defa siyasi bir merkez olan Suriye, miras olarak aldığı Yunan ve Roma kültürü ile Arap geleneğini mükemmel bir şekilde birleştirmiş ve dönemin en güçlü kültürel ve siyasi yapısını oluşturmuştur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Arap yarımadasının kuzeydoğu sahilinde, Basra Körfezi’nin güneybatısındaki Bahreyn ve Bahrülbenât körfezleri arasında kuzeye doğru uzanan yarımada üzerinde yer alan küçük bir ülkedir. Başşehri Devha/Doha ‘dır.

Yanıt Açıklaması: İngilizlerin bölgeyi terk etmesinden sonra bağımsızlığına kavuşan Katar (3 Eylül 1971) hemen arkasından Arap Birliği’ne ve Birleşmiş Milletler’e üye oldu. Emirliğin yanı sıra başbakanlık görev ve yetkilerini de elinde toplayan Şeyh Halîfe, öncelikle bütün üyelerini kendi seçtiği bir danışma meclisi kurarak bir anlamda parlamenter rejime doğru bir adım attı. 1974’te ülkedeki petrol şirketlerinin tamamını denetimi altına aldı. 1991 yılındaki petrol aramaları sırasında bir tek alanda bulunan dünyanın en zengin gaz rezervleri Katar’da keşfedildi. Verilen üç seçenek de doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Abdülazîz b. Suud’un Hicaz’ı tamamıyla ele geçirmesinden sonra tarihte ilk defa ortaya çıkmış olan Hicaz Haşimî Krallığı (1916-1925) da kısa zamanda tarihe karışmış oldu. Doğru cevap

Yanıt Açıklaması: Bazen şeyhlik bir aileden başka bir aileye güç kullanılarak transfer edilmekteydi. Bu anlamda bugüne kadar devam eden el-Sabah ailesinin idareyi nasıl ve ne zaman elde ettiğine dair bilgiler yoktur ya da zayıf rivayetlerden ibarettir. Ancak geç tarihli bir Osmanlı belgesinde Osmanlı Sultanı’nın Kuveyt’i elSabah ailesine verdiği ve sahibinin (hakiminin) bu aile olduğunun (ilk emir: Şeyh Sabah b. Cabir b. Azbi’dir) zikredilmesi, buranın en eski yöneticilerinin de bu aile olabileceğini göstermektedir

Yanıt Açıklaması: Ortadoğu’nun petrol üreticisi ülkelerinin, gelişmiş ülkelerin ve dünya endüstrisinin kontrolü altında kalmaları petrol konusunda önemli bir teşkilatın ortaya çıkmasını da sağladı. 1959 yılına gelindiğinde, büyük petrol şirketleri petrol fiyatlarını düşürünce, petrol üreten ülkelerin gelirleri azaldı. Sonuçta, bir tedbir olarak Suudi Arabistan, Irak, İran, Kuveyt ve Venezuela gibi kilit üretici ülkeler, 1960’ta Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı OPEC’i kurdular. Buna göre doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Sudan mağrip birliğinin üyelerinden biri değilidr.

Yanıt Açıklaması: Nasır, 1956 yılında Süveyş kanalını millileştirip İngilizleri sınır dışı edince İngiltere, Fransa ve İsrail’den oluşan ittifak, Mısır’a saldırdı

Yanıt Açıklaması: 1928 yılında Ortadoğu petrolünün paylaşımı konusunda gizli bir anlaşma yapan bu şirketler, “Yedi Kızkardeş” olarak anılmıştır: Standard Oil of New Jersey (Exxon), Royal Dutch Shell (Shell), British Petroleum (BP), Gulf Oil (Gulf), Texas Oil (Texaco), Standard Oil of California (Chevron) ve Mobil Oil (Mobil). Bunlara daha sonra Fransız şirketi Française des Petroles (CFP) de eklenmiştir. Buna göre doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılın sonlarına doğru endüstride genişçe kullanılmaya başlanmasıyla Dünya ekonomi ve siyaseti için büyük önem kazanmaya başlayan petrolün Arap topraklarında çok miktarda bulunduğunun anlaşılması, sömürgeci batılı devletlerin dikkatlerini biraz daha fazla Orta Doğu (o tarihlerde Yakındoğu) petrolleri üzerine çekmelerine sebep olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devletince petrol çıkarma imtiyazı ilk kez Kerkük bölgesindeki bir yerli aileye IV. Murad tarafından verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Petrolün sadece aydınlatma için gazyağı olarak kullanıldığı dönem 1860-1885 arası dönemdir

Yanıt Açıklaması: 1962 yılında Fransız sömürüsünden kurtularak bağımsızlık ilan eden Kuzey Afrika ülkesi Cezayirdir.

Yanıt Açıklaması: Mısır Yavuz Sultan Selim tarafından 1517 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Baştan beri şahın yanında yer alan ABD, İran için en büyük düşman ilan edilmişti. 1979 Kasımı’nda Amerikan büyükelçiliğinin işgaliyle bir yıldan fazla sürecek olan rehine krizi ise, iki ülke arasında yıldan yıla şiddetlenecek olan çatışmanın da ilk işaretleri oldu. Buna göre doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Emir Abdullah, II. Dünya Savaşı başlar başlamaz hamisi İngilizlere savaşta yanlarında yer alabileceğini bildirdi. Başlangıçta savaş Avrupa’da seyrettiği için İngiltere buna gerek duymadı. Fakat çarpışmalar 1941 ‘de Ortadoğu’ya sıçrayınca Emir Abdullah’ın İngilizlerin yardımıyla 1921’den itibaren kurulmuş olan Glubb Paşa kumandasındaki ordusu (Arap Lejyonu), Irak’ta Alman subayların yardımıyla iktidarı ele geçiren Râşid Ali’ye karşı kullanıldı ve böylece Ürdün savaşa iştirak ettirildi. Arkasından da bu ordu İngiliz kuvvetlerinin Suriye’ye girmesinde büyük rol oynadı ve bu hizmetleri karşılığında Emir Abdullah’a bağımsızlık sözü verildi. Savaşın bitmesinden sonra verilen söz yerine getirilerek Ürdün’ün bağımsızlığı ve Abdullah’ın krallığı ilân edildi (22 Mart 1946); böylece halen sürmekte olan Ürdün Haşimî Krallığı tarih sahnesine çıkmış oldu. Doğru cevap B'dir.