Modern Ortadoğu Tarihi

Yanıt Açıklaması: Eylül 1938’de bağımsız Hatay devletini ilan etti.

Yanıt Açıklaması: Etnik gruplar arasındaki gerilim 1841, 1845 ve 1860’ta büyük can ve mal kayıplarının yaşandığı mezhep çatışmalarına neden olmuştur. Etnik gerilim Osmanlı üzerindeki Batı baskısını arttırırken, çözüm olarak 1861 Cebel-i Lübnan Nizamnamesi’yle kurulan Mutasarrıflığın başına, Katolik bir Osmanlı vatandaşı getirilmiş ve bu mutasarrıfa yardım etmek üzere altı büyük mezhebin temsil edildiği 12 kişilik bir yönetim konseyi kurulmuştur. Başına Hıristiyan bir idarecinin getirilmesi ve yönetim konseyinin mezhep dengeleri gözetilerek oluşturulması bakımından mutasarrıflık sistemi, ileride kurulacak Lübnan devletinin de yönetim modeline ilham verecektir Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Gat ve Gat Meclisi: Afrika kökenli bir bitki türü olan Gat (Catha edulis) ağızda uzun süre tutulduğunda uyarıcı/ uyuşturucu etkisi olmaktadır. Yemen toplumunun gündelik hayatında önemli yer tutmaktadır. Hemen herkes hergün öğleden sonra bu bitkiden edinerek kullanmaktadır. Bu vesile ile belli saatlerde evlerde ‘gat meclisi’ diye ifade edilen toplantılar yapılmaktadır. Ev sahibi misafirlerine gat ikram etmekte veya misafirler getirdikleri kendi gatlarını ağızlarının bir tarafına depolayarak saatlerce sohbet etmektedirler. Bu bitki evlerin bahçelerinde yetiştirildiği gibi büyük oranda ticari tarlalarda da yetiştirilmektedir. Bu alışkanlık Yemenliler’in kazançlarının büyük bir bölümünü almakta ve hem de çalışma hayatını engellemektedir.

Yanıt Açıklaması: Abbasiler, Müslüman dünyasında dinginliği de beraberinde getirerek; ilim ve kültür hayatının gelişmesine katkı sağlamıştır. Yani Emeviler fetihler ile İslam coğrafyasını genişletirken, Abbasiler kültür ve medeniyet ile İslam dünyasını canlı tuttular. Devlet merkezini Şam’dan Bağdat’a taşıyan Abbasiler devrim sırasında karşı oldukları hanedan/hilafet sistemini de aynen tatbik ettiler.

Yanıt Açıklaması: ABD’nin Afganistan’da savaşmak üzere organize ettiği nsavaşçıların sonradan oluşturdukları grup El Kaide’dir.

Yanıt Açıklaması: Dünya petrol rezervlerinin % 16 sına sahip olması bu ülkeyi dünya endüstrisi için vazgeçilmez kılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Ortadoğu siyasetinde Suriye’nin en hayati girişimlerinden biri Lübnan savaşıdır. Lübnan’da iç politikadaki etnik gerilim 1970 yılından itibaren tırmanışa geçti. Özellikle artan sayıda Filistinli mültecinin ülkeye gelişi Lübnan’daki Müslüman Sünni nüfusu arttırdığı için, Hıristiyan ve Şii kesimlerde derin bir hoşnutsuzluk başlamıştı. Birkaç yıl süren sinir harbi nihayetinde 1975 yılında Filistin gerillaları ile Lübnan’daki Hıristiyanlar arasında patlak veren çatışma 14 yıl sürecek iç savaşı başlattı. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: 1866’da kurulan Suriye Protestan Koleji (bugün Beyrut Amerikan Üniversitesi) yeni bir aydın sınıfının doğuşunu beraberinde getirdi.

Yanıt Açıklaması: Irak’ın, Akdeniz bölgesini Basra Körfezi aracılığı ile Pakistan, Hindistan ve Uzakdoğu’ya bağlayan kısa bir yol geçidi üzerinde bulunması ona coğrafi konumu bakımından bir irtibat ülkesi olma imtiyazını da vermektedir.

Yanıt Açıklaması: Özellikle Hicaz bölgesine gerek Osmanlılar ve gerekse Suudiler zamanında göç ederek yerleşen değişik etnik kimliğe mensup (Türkistanlılar, Türkler, Afganistanlılar, Endonezyalılar, Afrikalılar, vs.) Müslüman guruplar bulunmakla birlikte; bunlar da kuruluş yıllarında vatandaşlık alarak Suudi toplumu ile kaynaşmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Saddam’ın devlet başkanı olması ile birlikte bölgesel dengeleri sarsacak İran-Irak Savaşı’nın başlaması aşağıda bahsedeceğimiz olaylar ve menfaatler ile paralellikler arz etmesi, Saddam’ın kimliği hakkında bugün bile giderilemeyen kuşkular uyandırmaktadır. 1979 yılında Necef ve Kerbela’da başlayan Şii ayaklanmaları sert bir şekilde bastırıldığı gibi, Muhammed Bakır el Sadr ve kız kardeşinin 1980 yılında idam edilmeleri İran-Irak ilişkilerini iyice gerdi. Böylece Irak, 22 Eylül 1980’de İran topraklarında işgale girişerek yeni bir savaşı başlattı. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1967 savaşında İsrail Suriyenin güneyindeki golanı çok ani ve çabuk bir şekilde ele geçirmiştir.

Yanıt Açıklaması: İdrisi^ler: Mağrıpli Ahmed b. İdrisi soyundan gelen Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed El İdrisi^ yırmınci yüzyılın başında Yemen’ın bir sancağı olan Asir’e gelerek dini^ söylemleri ile kabileleri başına toplayıp, 1909 yılında Asi^r’de bir devlet kurmaya teşebbüs etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Abbasiler döneminde islami bilimler (hadis, tefsir, fıkıh), dil, felsefe ve tarih gibi kültür ve medeniyet alanında İslam dünyası önemli gelişmeler yaşamıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Birinci Dünya Savaşı yıllarında İngiltere’nin Mezopotamya’daki askeri faaliyet alanı “Ortadoğu”, Mısır’daki askeri faaliyet alanı da “Yakındoğu” olarak tanımlanıyordu. Bu kullanımın içinde daha çok Güneybatı Asya’da yer alan Arap Yarımadası, Mezopotamya, Basra Körfezi ve ayrıca İran yer almaktaydı. Savaştan sonra bu iki farklı kavram yeni bir jeopolitik yaklaşım ile Ortadoğu başlığı altında birleştirildi. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 1914 yılında Irak'ın işgaline başlayan İngiltere’nin fiili İşgali 1917 yılında başlamış olmakla birlikte, bölgede İngiliz mandası resmen 1920 San-Remo konferansından sonra gerçekleşti.

Yanıt Açıklaması: Hazarî: Bedevilerin aksine çöllerdeki vahalarda yerleşik hayatı benimsemiş guruplardır. Kan bağı ve kabile bağları konusunda bedevîler gibi olmakla birlikte bunlar ziraat ve ticaret ile uğraşırlar. En büyük sorunları bedevîlerin yaptıkları yağmalardır. Bu yağmadan kurtulabilmek için bedevîlere “ihave” adıyla bir “kardeşlik vergisi” öderler.

Yanıt Açıklaması: Irak diğer Ortadoğu ülkelerinin etnik ve dini bakımdan gösterdiği özellikleri sergiler. Arap, Kürt ve Türk etnik unsurunun dışında daha ziyade dini farklılıkları ifade eden Keldani, Süryani, Ermeni, Musevi, Sabii (Mandei) ve Yezidiler bulunmaktadır. Bu gurupların etnik kimlikleri ağırlıklı olarak Arap ve Kürtler ile bu bölgeye göç etmiş Farslardır. Müslüman guruplar Şii ve Sünni olarak varlıklarını sürdürmektedirler. Sağlıklı nüfus sayımları olmamakla birlikte, Şii nüfus Sünni nüfustan fazladır. Tarih boyunca Irak, farklı dini ve etnik grupları bünyesinde barındırmış heterojen yapıda bir ülkedir. Irak’ta nüfus dağılımının tahmini rakamları şöyledir: Genel olarak nüfusun %75’ini Araplar, %18’ini Kürtler ve geri kalan %7’sini de Türkmenler, Asurîler, Ermeniler ve diğer gruplar oluşturmaktadırlar. Ancak bu rakamlar tartışmalı olup, özellikle küçük gruplar kendilerini daha fazla gösterme eğilimindedir. Mesela Türkmenlerin % 10 olduklarına dair iddialar vardır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Başını ABD’nin çektiği Batı Bloğu ile Sovyetler Birliği’nin çektiği Doğu Bloğu arasında, 1947 ile 1991 yılları arasında süren uluslar arası siyasi, ideolojik ve askeri gerilim dönemi Soğuk Savaş dönemidir.

Yanıt Açıklaması: Güney ve Kuzey Yemen ancak 1990 tarihinde birleşebilmiştir.