Modern Ortadoğu Tarihi

Yanıt Açıklaması: 1952’den sonra Cemal Abdunnasır’ın liderliğindeki Mısır, Irak’ın en güçlü muhalifi oldu. Sovyet nüfuzunun bölgede egemen olmaya başlamasından endişelenen Amerika, İngiltere’yi teşvik ederek bir takım bölgesel paktların oluşturulmasını istedi. Bunun bir sonucu olarak Irak 1955 yılında Türkiye, İran, Pakistan ve İngiltere ile Bağdat Paktı’nı imzaladığı zaman, Suriye ve Mısır memnuniyetsizliklerini açıkça ortaya koydular..  Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Sami ırkının bugün yaşayan gurubu Araplardır. Başka bir ifade ile anayurtları ağırlıklı olarak Arap Yarımadası olan halklardır. Arap kelimesine farklı anlamlar yüklenmekle birlikte kabul gören en yaygın anlamı “çöl veya çölde yaşayan kimse”dir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Irak’ta nasıl bir idare kurulacağı tartışılırken, Kerbela’da daha önce kurulmuş olan Cemiyye al Nahda al Islamiye’nin faaliyetleri ve özellikle Şiî müçtehid Ayetullah Şirazî’nin, “Müslüman olmayan bir hükümete bağlılığı isteyenlerin kafir olacağına” dair fetvası, ayaklanmanın çıkmasına neden oldu. Tabii ki ayaklanmanın sebebi sadece bu değildi. İngilizlerin Irak idarecisi A. Wilson’un uygulamaları, yerli ahali yerine işlerde pek çok Hintli’nin istihdam edilmesi, ayrıca Osmanlı döneminde uygulanan vergilerin iki hatta üç katına çıkarılması da isyanın oluşmasına katkıda bulundu.

Yanıt Açıklaması: Muhammed b. Abdilvehhab (1703-1792): Merkezi Arabistan’da Uyeyne’de doğdu.

Yanıt Açıklaması: Suudi Arabistan’ın tamamı Müslümandır. Ancak şu şekilde bir tasnif yapmak mümkündür: Başkentin bulunduğu Riyad ve çevresi Sünnî/Vehhabi; Doğu tarafında yer alan Katıf, Ahsa bölgeleri genelde Şiî; Hicaz bölgesi ise farklı Sünnî mezheplerden meydana gelmekle birlikte; Medine’de az da olsa köklü bir Şiî gurubu (Nahavile) da bulunmaktadır. Ayrıca Necran bölgesinde de İsmaililer yaşamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bölgede manda sistemini resmileştiren San-Remo Konferansının (19-26 Nisan 1920) sonucunda, Suriye ve Lübnan Fransız mandası, Irak ve Filistin’in (bugünkü Ürdün dahil) de İngiliz mandası altına alınması kararlaştırıldı. Buna göre doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Ortadoğu coğrafyası eskiden beri zengin bir etnik çeşitliliğe sahiptir. Bu çeşitlilik hem coğrafyanın yerli halklarından ve hem de tarih boyunca bölgede yaşanan göçlerden beslendi. Ayrıca etnik kimliğin beslediği ve yarattığı “ulus” kavramı burada batılıların anladığı anlamı kazanmadı. Her zaman din ve onun oluşturduğu kültür “ulus” kavramının önünde durdu. Bölgede en çok konuşulan dil farklı aksanlarla da olsa Arapça ve ondan sonra Türkçedir. Şiilik etnik grubu değil dini kollarından biridir. Türkiye Türkleri’nin çoğu, Suriye Türkmenleri Sünni iken; İran ve Irak Türklerinin de tamamına yakını Şii'dir. Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bölgede en yaygın konuşulan dil Arapçadır.

Yanıt Açıklaması: Şerif Hüseyin, Haşim’i ailesi ve kendilerine bağlı aşiretleri Osmanlıdan bağımsız bir Arap imparatorluğu kurma hayalini İngilizlerle işbirliği yaparak gerçekleştireceklerini düşünüyordu. Şerif Hüseyin ile İngiltere’nin Mısır fevkalâde komiseri Sir Henry McMahon arasında 1915 yılı boyunca mektuplar ile süren pazarlıklar nihayet 27 Haziran 1916’da Osmanlı hükümetine karşı başlayan isyan ile sonuçlandı. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Siyasi Yapılanma: Suudi Arabistan’da siyaset yasaktır. Mutlak monarşi egemendir. Kralın yetkilerini şer’î hükümlerin dışında hiçbir şey kısıtlamamaktadır. Bu yüzden kralı denetleyen mekanizma sadece Muhammed b. Abdilvehhab’ın soyundan gelen (Âl-i Şeyh) ulema sınıfıdır. Her iki taraf arasında akrabalıklar da tesis edildiğinden yetkiler adeta yazılı olmayan kurallar ile aralarında bölünmüştür. Buna rağmen Suudi toplumu dünyada ve bölgesindeki gelişmelerden uzak tutulamamıştır. Pek çok gizli ve açık siyasi guruplar ortaya çıkmıştır. Ülkenin yasama kaynağı olan Hanbeli mezhebinin vehhabi yorumunu dahi tenkit eden Yeni Vehhabî Hareketi (Selefîler) bunlardan bir tanesidir. Resmi dini görüşü eleştirerek her türlü seküler gelişmelere karşı çıkmaktadırlar. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Irak’ta yaşayan diğer bir etno-dini gurup Yezidilerdir. Yezidiler, etnik kimlikleri tartışmalı bir topluluktur. Kutsal yerleri Irak’ta Musul yakınlarında Laleş bölgesindedir. Bunların dışında heterodoks bir gurup olarak Sabiiler de bulunmaktadır. Ayrıca Irak’ta Şebek’ler gibi değişik isimler altında başka guruplar da mevcuttur. Doğru cevap D.

Yanıt Açıklaması: İngilizler, Musul meselesi başta olmak üzere, Irak’ın geleceği üzerinde planlar yapmaya başladılar. Nitekim İngilizlerin ilk girişimleri Musul sorununa kendi lehlerinde bir çözüm arayışı olmuştur. Soruna haksız bir işgal olarak bakan Türkiye ise eninde sonunda meselenin kendi lehinde çözüleceğine inanıyordu. Aslında İngilizler de bunun farkındaydı ve bu yüzden Lozan’da üstün gayret sarf ederek Musul meselesinin çözümünü engelleyerek sorunu ileri bir tarihe ertelediler... Türkiye’nin yoğun protestolarına ve uluslararası girişimlerine sebep olan Musul meselesi, bilindiği gibi, Musul-Kerkük petrollerinden 25 yıl süreyle Türkiye’ye %10luk bir hissenin ayrılması şartıyla 1926’da İngilizlerin istediği biçimde halledildi. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Ortadoğu teknoloji ve bilime yön veren bir bölge olarak tanımlanamaz. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı tarafından Yemen e atanan ilk beylerbeyi Mustafa Bey’dir.

Yanıt Açıklaması: Bilad-i Şam yani Suriye’nin güneyindeki coğrafi bölgeye Filistin adı verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Mekke emiri olan Şerîf Berekât b. Muhammed, bir elçilik heyetiyle birlikte on iki yaşındaki oğlu Ebû Nümeyy’i Mısır’a gönderip padişaha saygılarını ve Osmanlı hâkimiyetini benimsediğini bildirdi. Bunun bir nişanesi olarak da Mekke’nin anahtarlarını sundu. Yavuz Sultan Selim de pek çok hediye ile birlikte Şerîf Berekât’a Mekke emirliğini bıraktığını bildirdi.

Yanıt Açıklaması: Suudi Arabistan’ın Cezayir ile sınırı bulunmamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Ülkenin içinde bulunduğu kaos ortamından yararlanmak ve Hizbullah güçlerine nihai darbe vurmak isteyen İsrail’in Temmuz 2006 tarihinde giriştiği saldırı büyük bir yıkım getirdi. 1500’den fazla sivilin hayatını kaybettiği saldırılarda ülkenin güney bölgeleri ve Beyrut’un güneyi yerle bir oldu. Bölgeye uluslararası barış gücü askerlerinin (UNIFIL) yerleştirilmesi ile yeniden istikrarsız bir barış tesis edildi.

Yanıt Açıklaması: Suni biçimde oluşturulmuş diğer ülkeler gibi 1946 yılındaki bağımsızlık ilanı, Lübnan’da tarihsel tüm hesaplaşmaları ve sorunları gün yüzüne çıkardı. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Temel çatışma alanları arasında; sınırlar, milliyetçilik, Filistin sorunu ve Arap-İsrail çatışması kaynakların kullanımı ve Arap Baharı bulunmaktadır. Bu nedenle doğru cevap B'dir.