Modern Ortadoğu Tarihi

Yanıt Açıklaması: Yahudiler: Varlıkları Hıristiyanlık öncesine, Persler zamanına kadar gider. 30 bin civarındaki nüfuslarıyla dağınık bir halde bulunurlar. Pehleviler döneminde İran siyaseti ve ekonomisinde etkili oldular. Pehleviler’in yakın ilişki içinde oldukları İsrail’in kuruluşundan sonra çoğu İsrail’e göç etti. Bugün dil ve kimliklerini büyük oranda kaybetmiş olan İranlı Museviler genellikle Farsça ve Türkçe konuşurlar.

Yanıt Açıklaması: Nüfus bakımından ikinci sırada yer alan Türkler yaklaşık % 20’lik bir nüfusa sahiptir.

Yanıt Açıklaması: 1912’ye kadar Mezopotamya topraklarında petrol imtiyazı peşinde koşan, Alman Deutsche Bank (Anadolu-Bağdat Demiryolu Şirketi), İngiliz D’Arcy Grubu, Royal Dutch-Anglo Saxon Oil Company (Shell) ve Amerikan Chester grubu olmak üzere dört grup vardı. Bu nedenle 1909-1914 dönemi; yukarıda belirtilen gruplar arasında, petrol bölgelerinin imtiyazlarını ele geçirmek için yoğun mücadele ve rekabetin olduğu ve aynı zamanda Osmanlı yetkilileriyle sıkı müzakerelerin yapıldığı bir süreci ifade etmektedir. Buna göre doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Amerika’nın temel politikası, Orta-Doğu’da “bölgesel bir gücün” ortaya çıkmasını engellemekti. Bu siyasetin bir ülke üzerinde denenmesi gerekiyordu. Bunun için çoğu kere seçilen ülkeler içindeki azınlıklar veya yönetimle anlaşmazlığı olan guruplar kullanılıyordu. Buna en güzel örnek 1970’lerde Kürtler’in Irak hükümetine karşı kullanılmaları olmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1876 yılında Riyad’ta doğan ancak ailesi ile birlikte küçük yaşta Kuveyt’e iltica etmek zorunda kalan Abdülaziz b. Abdurrahman Modern Suudi Arabistan’ın kurucusu olarak kabul edilir. Literatürde ailesine nispeten kendisi İbn Suud, Necid Emiri, Suudi Arabistan Kralı gibi isimler ile de anılır. Kuruluşundan bugüne kadar geçen süredeki bütün Suud kralları onun oğullarıdır.

Yanıt Açıklaması: Muhammed b. Abdilvehhab Orta Arabistan’da Necid bölgesinde yaşayan ve Hanbeli mezhebine bağlı bir ulema ailesine mensuptu. Eğitimini ailesinin yanında tamamladıktan sonra Hanbeli mezhebini, 13 Yüzyıl’da yaşamış olan Harranlı İbn Teymiyye’nin (1263-1328) görüşleri doğrultusunda yorumlayıp yeni bir dinî anlayış geliştirdi.

Yanıt Açıklaması: Petrol fiyatlarının fırladığı 1980’de Kuveyt’in  petrol geliri 21,7 milyar dolara çıktı. Ülke nüfusunun % 50’den fazlası, petrol endüstrisi ve hizmet sektörü için gelen yabancı işçilerden oluşuyordu. Ülke nüfusunun oldukça az olduğu düşünüldüğünde, OPEC üyesi Kuveyt’in petrolden sağladığı gelirin nasıl dev bir mali gücü de beraberinde getirdiği daha iyi anlaşılır.

Yanıt Açıklaması: 2022 Fifa Dünya Kupası Katar'da düzenlenecektir.

Yanıt Açıklaması: 1906-1911 İran Meşrutiyeti denemelerinin görüldüğü yıllardır.19. Yüzyılın ikinci yarısında Kaçar hükümdarlarının kötü yönetimi ve Kafkasya’daki toprak kayıplarıyla birlikte artış gösteren siyasi, iktisadi ve sosyal problemler, İran Meşrutiyet hareketinin ortaya çıkmasında başlıca sebepler arasında yer alır.

Yanıt Açıklaması: Farklı isimler ile anılmasının sebebi tarih boyunca farklı egemenliklerde kalmasından kaynaklanmaktadır. En eski kaynaklarda Fars; Osmanlı asırlarını tanımlayan harita, doküman ve eserlerde Basra; yirminci yüzyılda ise Araplar tarafından Arap Körfezi diye isimlendiren bölge üzerinde yapılan araştırmalar, M.Ö 4000 yıllarından itibaren iskân aldığını göstermektedir. Körfezin her iki yakasında ziraata elverişli alanlar olmadığı için en eski yerleşimcilerin balıkçılıkla geçindikleri bilinmektedir. Bölgeyi geçmişte dünya gündemine taşıyan bir başka yönü de geniş inci yataklarıdır. Verilen üç seçenek de doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yeni dönemle birlikte çok sayıda siyasi parti kurulurken, ilk demokratik seçimler 1990 yılında yapıldı. Yerel seçimleri o dönem farklı grupları bünyesinde barındıran ve İslamcı görüşleri ile öne plana çıkan İslami Kurtuluş Cephesi (FIS) kazandı. Ancak Aralık 1991 tarihinde yapılan parlamento seçimlerini de aynı partinin kazanması üzerine yönetime el koyan ordu seçimlerin ikinci turunu ve tüm demokratik süreci askıya aldı. Başta Parti Başkanı Abbas Medeni olmak üzere tüm FIS liderleri tutuklanırken, ülke kanlı bir iç savaşa sürüklendi.

Yanıt Açıklaması: 1888 yılında Hazine-i Hassa Nazırı Agop Paşa’nın Musul-Kerkük bölgesinde yap­tırdığı geniş çaplı araştırmanın sonunda, buralardaki maden ve petrol yatakları hakkında ayrıntılı bir rapor hazırlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ortadoğuda modern sondaj tekniği ile ilk petrol iran’da çıkartılmıştır

Yanıt Açıklaması: Muhammed b. Abdilvehhab Orta Arabistan’da Necid bölgesinde yaşayan ve Hanbeli mezhebine bağlı bir ulema ailesine mensuptu. Eğitimini ailesinin yanında tamamladıktan sonra Hanbeli mezhebini, 13 Yüzyıl’da yaşamış olan Harranlı İbn Teymiyye’nin (1263-1328) görüşleri doğrultusunda yorumlayıp yeni bir dinî anlayış (Vehhabilik'i) geliştirdi.

Yanıt Açıklaması: Yemen’de hızlı bir imar ve kalkınma faaliyeti başlatılmış ve San’a adeta yeniden imar edilmiştir. Eski camiler ve medreseler onarılıp; kışlalar, okullar ve hastaneler yapılarak toplum ile kaynaşma sağlanmıştır. Yemen’de gerçek bir modernleşme hareketi başlatılmıştır. Ziraat ve ticaretin gelişmesini sağlayacak tedbirler alındı. Bu yüzden -daha sonra yaşanan sorunlara ve isyanlara (1891 ve 1904 isyanları gibi) rağmen- Türkler ile Yemenliler arasındaki ilişkiler daima bu olumlu hatıralar üzerine bina edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde petrol ve Ortadoğu kelimeleri çoğu zaman birbirinin yerine kullanılmaktadır. Eğer Ortadoğu, bu kadar petrole sahip olmasaydı, global jeopolitik gelişmelerde kilit bir nokta haline gelemezdi. 600 yıllık Osmanlı İmparatorluğu’nun tasfiyesiyle sonuçlanan I. Dünya Savaşı’ndan sonra başta İngiltere, Fransa ve ABD olmak üzere sömürgeci devletlerin kendi menfaatleri doğrultusunda çizdiği sınırlar sayesinde, petrol coğrafyasının ayrıntılarını da içine alan “yeni Ortadoğu” oluşturulmuştur. Bu noktada, birçok Ortadoğu ülkesinin, petrol paylaşımının bir sonucu olarak ortaya çıktığını, yani varoluş nedeninin petrol olduğunu söylemek mümkündür.

Yanıt Açıklaması: Mısır’ın %90’ı Müslüman’dır. Ülkede yaklaşık %10’luk bir Hıristiyan azınlık (Kıptiler) yaşamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Ortadoğu petrol sevkiyatının bir diğer tıkanma noktası, Arabistan yarımadasının güneyinde Yemen ile Cibuti arasında olan ve Kızıldeniz-Basra Körfezi bağlantısını sağlayan Bâbülmendeb Boğazı’dır. Günlük 3-3,5 milyon varil petrol, boğazdan geçerek Akdeniz ve Avrupa’ya ulaşmaktadır. Buradan geçişi engelleyecek herhangi bir istikrarsızlık, petrol ulaşımını da doğrudan etkilemektedir. Nitekim, son yıllarda Somalili deniz korsanları, tankerler de dahil bölgedeki gemi trafiğini büyük ölçüde etkilediğinden, güvenliği sağlamak üzere NATO’ya dahil savaş gemileri bölgede devriye görevi yapmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Ocak 1980’de Humeyni’nin desteğiyle devlet başkanı olarak seçilen Ebu’l-Hasan Beni Sadr, Cumhurbaşkanı yandaşlarıyla karşıtları arasındaki çatışmalardan sonra 22 Haziran 1981’de görevinden alındı. Beni Sadr, Halkın Mücahitleri’nin lideri Mesut Recevi ile birlikte Fransa’ya kaçmıştır.

Yanıt Açıklaması: 28 Ağustos 1928’de av partisi adı altında İskoçya’daki bir şatoda toplanan büyük petrol şirketleri, “dünyanın petrol kaynakları dürüstçe paylaşılmalıdır” sonucuna varmışlardı. Alınan kararlar, Ortadoğu petrolleri üzerinde uygulamaya konuldu. Bu gizli toplantı, aslında yeni ABD ve Avrupa emperyalizminin de bir uzantısıydı.