Osmanlı İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: Öşrî topraklar, Arabistan yarımadası, sakinleri isteyerek müslüman olan yerler ve silahlı mücadele ile fethedilip gaziler arasında paylaştırılan topraklardır. Harâcî topraklar barış yoluyla ele geçen ve sahiplerinin elinde bırakılan Irak gibi topraklardır. Mîrî topraklardan ise nazarî olarak, öşür veya harâc değil, kira alınır. Yani bu toprakları işleyenler kiracı hükmündedir.

Yanıt Açıklaması: I,II,IV doğrudur. Saray harcamaları mevacip ödemelerinden daha yüksek değildir.

Yanıt Açıklaması: Gider Kalemleri Bu kalemler genellikle maaş ödemelerini yönetiyorlardı. Ancak Ruznamçe, Maliye, Tarihçi kalemlerinde çalışan görevlilerin hazineden maaş almadıkları, kayıtlar ve tesciller dolayısıyla tahsil ettikleri resim ve harçlarla geçindikleri bilinmektedir. 1. Yeniçeri kalemi 2. Piyade mukabelesi 3. Süvari mukabelesi 4. Tezkire-i kal’a-i evvel; Tezkire-i kal’a-i küçük 5. Küçük Ruznamçe 6. Teflrifat kalemi 7. Salyâne Mukâtaası

Yanıt Açıklaması: Tümü doğrudur.

Yanıt Açıklaması: Sosyal grup ilişkilerinde dönem içinde ortaya çıkan bir diğer gelişme de yeni dış pazarlar ve hammadde alanları bulmaya çabalayan sanayileşen Batı’nın Osmanlı Devleti’ne yönelik beklentilerinden kaynaklanmıştır. 1856 Islahat Fermanı, hemen ardından imzalanan Paris Anlaşması, 1868 yılında çıkarılan “Tebai Ecnebiyenin Emlake Mutasarrıf Olmaları Hakkında Kanun” ile yabancıların şehir ve kasabaların içindeki ve dışındaki köylerde Osmanlı tebaasının tabi olduğu kanunlara tabi olmak kaydı ile mülk edinmelerine imkân verilmesi gibi gelişmeler sosyal grup ilişkilerinde yeni gelişmelere neden olmuştur. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti'nde vergiler, toprak üzerinden, ürün üzerinden ve kişi üzerinden alınan vergiler olmak üzere üçe ayrılırdı. Kişi üzerinden alınan vergilerden birisi bâd-ı hevâ idi. Bu vergi, bir kimsenin mal, mülk ve davarına zarar verenlerden alınan bir cezaydı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Anadolu'da Niksar, Tosya, Çukurova ve Marmara Bölgesi, Rumeli'de Edirne, Güneyde Mısır önemli birer pirinç üretim merkezi haline gelmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Tümü 19. Yy kentinin örgütlenmesine etki eden faktörlerdir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlılar da dünyada bilinen dokuma türlerinin hepsini kendileri üretmeyi başarmışlardır. Bunların bir kısmı belirli dönemlerde Doğu ve Batı’da üretilenlerle yarışabilecek kalitede olmuştur. İhracata dönük büyük dokuma sanayii ipekli ve pamukluda İstanbul ve Bursa; tiftik ve yünlü kumaşta Ankara; sadece ipeklide Şam, Hama ve Sakız’da teşkilatlanmıştı.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyıl ikinci yarısına kadar kayda değer bir değişim söz konusu değildir. Anadolu ve Rumeli nüfusunu beraber ele aldığımızda %60 müslüman %40 gayrimüslim oranında oldukları görülür.

Yanıt Açıklaması: Başdefterdar mâlî yargının ve hazine işlemlerinin en üst makamıydı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlılar, öncelikle tımar kesimini teşkilatlandırmak için yaptıkları ve tapu tahrirleri de denen bu sayımları gelir kaynaklarındaki değişiklikleri izleyebilmek için genellikle otuz yılda bir tekrarlardı

Yanıt Açıklaması: Çift başına yıllık vergi 1 dinardı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı toplum yapısında var olan sosyal gruplar yönetim bakımından yöneten (askeri)-yönetilen (reaya), hukuki açıdan hür-köle, dini bakımdan Müslim-Gayrimüslim, yerleşim açısından da yerleşik-göçer, ayırımına tabi tutulabilir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Rütbesi ne olursa olsun sipahinin merkeze bağlı bir devlet memuru oluşu onun feodalitedeki senyörle en belirgin farkıdır. Yine Osmanlı ekonomisi feodalite ile kıyaslanamayacak derecede açık bir ekonomi idi. Hatta bu açık ekonomi politikası daha ilk İslâmi devirlerden beri devlet tarafından uygulanıyordu. Köylerin yanında varolan gelişmiş kentler de bunun bir göstergesidir. Nihayet senyörlerin yargı hakkı bulunmasına mukabil tımar erinin böyle bir hakkı olmaması bir yana o da özerk bir kurum olan yargı önünde denetlediğ köylülerle eşitti. Geniş ziraî topraklarda ferdî mülkiyet tanındığı takdirde, İslâm miras hükümleri gereğince bu topraklar miras yoluyla parçalanmaktan kurtulamıyorlardı. Bu şekilde küçülen ve optimum ziraî işletme hüviyetinden çıkan topraklara devletin, maslahat yani kamu yararı gereği, müdahale etmesi de zorunlu oluyordu. Sistem içerisinde bir görevliye düşen tımar, zeamet veya haslar çeşitli sancaklara veya köylere dağıtılıp karıştığından bir tek görevlinin bir bölgede nüfuz sahibi olması önlenmişti. Bu olgu ile birlikte merkezi ve cemaatçi devlet telakkisi de toprak asilleri sınıfının oluşmamasının en önemli sebebidir. Bazan devletin topraklara müdahalesine imkân bırakmamak için evlatlık vakıflar kurulduğu görülmektedir. Fakat buradan hareketle bu tür işletmelerde feodal bir vasfın bulunduğunu söylemek mümkün değildir. Zaten bunların birçoğunda vakıf olma durumu çok kere gelecekte gerçekleşmekteydi.

Yanıt Açıklaması: 17-19. yüzyıllar merkezî siyasal otoritenin gücünün aşındığı, Bu dönemde kırsal kesimde boşalan köylerin yanında; • Konar göçerlerin toprağa yerleştirilmesi ile ortaya çıkan yarı yerleşik köyler • Çiftlikler • Mültezimlerin mülkü haline gelen köyler • Hristiyan köyleri • Özellikle Doğu Anadolu’da varolan konar-göçerlerin göçebe yerleşimi olarak beş yerleşim türü vardır. Doğru cevap D dir.

Yanıt Açıklaması: Mahalleler sosyo-ekonomik ve dini açıdan homojen özellik gösteren komşuluk birimleridir.Klasik Osmanlı kentinin genel karakteri diğer İslam kentleri gibi dağılmaya değil de sıkışmaya dönük oluşudur ve kadı veya kadı naibi tarafından yönetilmektedir.Mahalleler daha çok medrese, cami ve kilise etrafından örgütlenir.Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: III. Selim (1789-1807) döneminde, 1793 yılında Hazine-i Âmire’nin yanında İrâd-ı Cedîd Hazinesi’nin kurulmasıyla Osmanlı Devleti’nde çoklu hazineler dönemine geçildi. İrâd-ı Cedîd Hazinesinin temel işlevi, kendisine tahsis edilen gelirle mâlikâne ve eshâm sistemini tasfiyeye ve tımar rejimini ıslaha çalışmak ve olağanüstü giderler için bir ihtiyat fonu oluşturmaktı. Bunu Tersane ve Zahire hazineleri izledi. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Kefe Mukâtaası Kırım ile Ege sahil ve adalarındaki bazı mukâtaaların gelirleri ile bazı kale mevâcibleri, vazifeler ve salyâne harcamalarını denetler, İzmir, Aydın ve Kırım’da bazı önemli mukâtaaların hesabını tutardı.

Yanıt Açıklaması: 1. Klasik dönem oluşma, olgunlaşma ve esnekliğini kaybetme şeklindeki altdönemlere ayrılabilir. Olgunlaşma (1453 - 1699). İstanbul’un fethinden Karlofça andlaşmasına kadar geçen yaklaşık ikiyüzelli yıllık dönem. Doğru cevap C dir.