Osmanlı İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: Bütün seçenekler Osmanlı Devleti'nin bu ihtiyaca cevap veren özelliklerindendir.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat’ın ilanından 25 sene sonra klasik eyalet sistemi yerine yeni vilayet sistemine geçildi.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı maliye teşkilatı ve vergi sisteminin çağdaşı Avrupa devletlerindeki örneklerine uygun hale getirilmesi gayretleri Tanzimatla birlikte başlamıştı. Klasik dönem Osmanlı bütçeleri gelir öncelikli iken bu bütçeler gider ağırlıklıdır. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Zeytinyağı da buğday gibi yurt dışına ihracatı yasak olan maddeler arasındaydı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti de kaynaklarını bilme amacıyla sayımlar yapıyordu. Sayımlar bir yönüyle kayıtlı iktisat anlayışının somut bir örneğidir. Aslında devlet, sayım (tahrir) geleneğinin olduğu ülkelerde yayılmıştı. Roma, Sasanî, Bizans, Emevî, Abbasî, Selçuklu ve Memlûk Devletleri nüfus ve vergi sayımları yapıyorlar, böylelikle ülkelerinin maddî imkânlarını tesbit ediyorlardı.

Yanıt Açıklaması: Tütün, Osmanlı topraklarına 1560’larda girmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bozulus Türkmen grupları Maraş, Elbistan, Kadirli, Kozan bölgesinde ve kuzeyde Bozok (bugünkü Yozgat ili) ile Sivas eyaletini içine allan bölgeye yerleşmişlerdi. Cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İlk dış borçlanma 19. yüzyıl ortalarında, Kırım savaşı sırasında (1854) gerçekleştirilmiştir

Yanıt Açıklaması: Başdefterdâr bugünkü yaklaşımla Maliye Bakanı’na benzer.

Yanıt Açıklaması: Taşınır servetin, yani özellikle nakit paraların vakfı tartışmalıdır. Genellikle bu tür servetin vakfı kabul edilmemekle birlikte taşınmaz servetin uzantısı olan nakit paraların vakfedilmesi onaylanmıştır. Nihayet böyle bir durum olsun olmasın, özellikle İmam Züfer’in içtihadıyla, para vakıfları örf haline geldiğinden caiz görülmüştür. Osmanlılar bu görüşü uygulamışlardır ve para vakıflarını önemli kredi ve finansman kurumları olarak yaşatmışlardır. Para vakıflarının ilk bilineni II. Mehmed (1451-1481) tarafından kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Roma,Sasanî, Bizans, Emevî, Abbasî, Selçuklu ve Memlûk Devletleri  nüfus ve vergi sayımları yapıyorlar, böylelikle ülkelerinin maddî imkânlarını tesbit ediyorlardı.

Yanıt Açıklaması: 16. yüzyıl sonlarındaki uzun savaşlar ve Celali isyanları tarım gibi sanayi kesimini de olumsuz yönde etkilemiştir. Mesela birçok sermaye sahibinin ve kalifiye işgücünün İran savaşlarında ölmesi Bursa’da bazı atölyelerdeki tezgâh sayısının çok azalmasına, bazı atölyelerin ise tamamen ortadan kalkmasına yol açmıştı.

Yanıt Açıklaması: Mevcut gelirlerle giderlerin finanse edilemeyeceğinin görülmesi üzerine, Osmanlı maliyecileri 1775 yılından itibaren eshâm uygulamasını başlattılar. Esasında bir iç borçlanma ameliyesinden başka bir şey olmayan bu uygulama gelir ortaklığı sisteminin ilk ve orijinal bir örneğiydi.

Yanıt Açıklaması: 1914 yılı idari bölümlemesi esas alınarak bu tarihteki nüfuslarına göre yapılacak bir sıralamada Osmanlı Türkiye’sinin en kalabalık vilayetlerinin sırası ile Hüdavendigar, Aydın, Konya, Ankara, Kastamonu, Sivas, Trabzon ve İstanbul olduğu görülür.  Karahisar-ı Sahip (Afyon), Karesi (Balıkesir), Kütahya, Eskişehir ve Bursa Merkez’i içine alan bir büyüklüğe sahip olan Hüdavendigar vilayeti bu tarihte 1.844.637 nüfusa sahip olan en büyük vilayettir.

Yanıt Açıklaması: Hazineyi hassa merkez maliyesinin temel kurumudur. Sayımlar tımar/dirlik sisteminin bir sonucu olarak uygulanır. Askeri tahsisatlar kadar nüfus, üretim ve vergilendirme hakkında da bilgi verir. Vergi devletin kamu hizmeti karşılığı olduğu kadar devlet görevlilerine tahsis edilen bir gelirdir. Dolaysıyla verilen tüm olgular kamu maliyesinin ilgi alanı içindedir.

Yanıt Açıklaması: Bütçe hazırlamak  iç hazinenin işlevlerinden değildir.

Yanıt Açıklaması: Provizyonizm (iaşecilik) ilkesi, iktisadî faaliyetin amacının, ülke içinde mal ve hizmet arzının mümkün olduğu kadar bol, kaliteli ve ucuz olmasını sağlamasıdır.

Yanıt Açıklaması: Devlete, sürülerinin büyüklüğüne göre, aynî vergi vermişlerdir. Bu genel duruma karşılık, askerî maksatlarla hudutlara sevkedilen ve kendilerine orada yaylak ve kışlak verilen aşiretler bu hizmetlerine karşılık vergiden muaf tutulmuşlardır.

Yanıt Açıklaması: Yerleşik veya konar-göçer reaya, kullandıkları topraklara karşılık toprak sahibine bazı vergi ve tazminat öderlerdi. Başlıcaları şunlardır: Resm-i çift. Bir çiftlik toprak için yılda bir defa alınırdı. Yarım (nim) çiftlik için bunun yarısı ödenirdi. Sasanîlerden beri var olan bir altınlık bu vergi, konargöçerlerin işletmeye açtıkları topraklar için daha azdı. b. Resm-i çiftbozan. Devlet ilke olarak toprakların düzenli bir şekilde işletilmesini istiyordu. Kullanımına bırakılan toprağı 3 yıl üst üste boş bırakan çiftçinin toprağı elinden alınıp bir başkasına verilirdi. Köylünün toprağı boş bırakmasıyla zarara uğrayan dirlik sahipleri, eğer köylü başka bir tımarda çalışmış ise tekrar öşür ve çift resmi istemek hakkına sahipti. Başka mesleklere girmek için toprağını terkedip ‘çiftbozan’ reayadan ise çiftbozan resmi veya leventlik akçesi denen bir tazminat alınırdı. c. Resm-i zemin ve resm-i dönüm. Yerleşik veya konar-göçer reayanın çiftlik statüsünün dışındaki topraklar için ödedikleri vergilerdi. Bunlar dönümüne ve verimine göre senelik ve maktu olarak sahib-i arza ödenirdi. d. Resm-i tapu. Bina yapılarak veya harman yeri şeklinde kullanılarak ziraî faaliyetin dışında bırakılan mîrî topraklardan maktu olarak alınırdı. Sonraları bedel-i öşr, mukataa-i zemin veya icâre-i zemin denmiştir. e. Resm-i asiyab. Dirlik içerisinde işletilen değirmenden maktu olarak alınırdı

Yanıt Açıklaması: Fıkıh ve siyaset kitaplarında topraklar öşrî, harâcî ve mîrî (emîrî) olarak üçe ayrılmıştır.