Osmanlı İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: Osmanlı sanayi sistemi, deri işlemeciliği, ipekli ve yünlü dokumacılık gibi hayvancılıkla, pamuklu dokumacılık gibi tarımla yakın ilişki halindeydi. Gemi inşa sanayi ise devletin bizzat organize edip elinde tuttuğu “büyük sanayi” örneğidir.

Yanıt Açıklaması: Tımar mahiyet itibariyle beş bölümdür: Eşkinci tımarı (mülk tımar). Sistemde en büyük yeri teşkil eden sipahi tımarıdır. Sipahilerin sefer zamanlarında, tımarlarının verimine göre, cebelü (zırhlı asker) götürmek mecburiyetleri vardır. Sefere gelemedikleri yıla ait vergi hâsılatı devlete kalırdı. Sipahi ölünce, dirli¤inin kılıç kısmı berat ile çocuklarına bırakılırdı. Mustahfız tımarı. Kale muhafızlarına verilen tımardır. Hizmet tımarı. Bazı sınır boylarında bulunan camilerin imam ve hatipli¤ine, bazı saray hizmetlerine mahsustur. Bazan da padişahlar sipahi emektarlarına mutasarrıf oldukları tımarları temlik etmişler, bunlar da varislerine intikal etmiştir. Mensuhat tımarı. Müsellem ve yürük askerleri gibi la¤vedilen sınışardan boş kalan tımarlardır. Bunlar deniz kuvvetlerinin önem kazanmasından sonra leventlere tahsis edilmiştir. Sepet tımarı. Hâsılatı azalan ve kimseye verilmeyip beratları güya sepette kalan tımarlardır.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyıl Osmanlı kentinde dört toplumsal örgütlenme alanının belirleyici olduğu söylenebilir: Bunlar; a. Devlet örgütlenmesi b. Toplumun dini gruplar-mezhepler arasında örgütlenmesi c. Esnaf-ahi örgütleri (loncalar) d. Mahalleler (sosyo-ekonomik ve dini açıdan homojen özellik gösteren komşuluk birimleri) dir.

Yanıt Açıklaması: Bu arada 1724-1725 yıllarında İstanbul’da bir çini imalathanesi açılmıştır.

Yanıt Açıklaması: I,II,III doğrudur. Devlet aynı süreçte kurumsal yapılanma ve gerekli mevzuatı oluşturma okul açma vb. girişimlerde de bulunmuştur. Mesela ıslahı sanayi komisyonunun oluşturulması uluslararası  sergilere katılım ve  sanayi mektepleri açması gibi.. ama bunlar yeteli olmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Vergiye esas olan toprak birimine çift-i avâmil (bir çift hayvanla sürülebilen toprak parçası) deniyordu.

Yanıt Açıklaması: "Önemli kişiler" alimler,bürokratlar, tüccarlar, nüfuz sahipleri, dervişler ve belirli meslek sahiplerinden oluşmuştur. Esirler,  Müslüman Aşiretler ve Gayrimüslim halk ise "toplulukları" oluşturur.

Yanıt Açıklaması: 93 Harbi öncesi toplam nüfus içindeki oranı % 70 olan müslüman nüfusun I. Dünya Savaşı öncesi ulaştığı oran % 85’dir. Buna göre daha önce 9 milyon civarında bulunan müslüman nüfus, % 44’lük bir artışla, dönem sonunda 13 milyona çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyıl Osmanlı kentinde dört toplumsal örgütlenme alanının belirleyici olduğu söylenebilir: Bunlar; a. Devlet örgütlenmesi b. Toplumun dini gruplar-mezhepler arasında örgütlenmesi c. Esnaf-ahi örgütleri (loncalar) d. Mahalleler (sosyo-ekonomik ve dini açıdan homojen özellik gösteren komşuluk birimleri) dir. Doğru cevap A’dir.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat döneminde ülkede toprak satın almak isteyen yabancılar liberal bir toprak sistemini arzuluyorlardı. Özellikle 1856 Islahat Fermanı, yabancıların toprak satın alabileceğini öngören vaatlerde bulunmuştu. Tımar sisteminin toprak kullanımına koyduğu sınırlamalar bu istekleri engelliyordu. Tanzimat zaten etkisizleşmekte olan tımar sistemini ortadan kaldırmıştı. 1841 ve 1847’de çıkarılan iki nizamname ile birlikte kişilerin ellerindeki topraklara tapu veriliyordu. Yine 1849 ve 1858 tarihli kanun ve nizamnameler ile mîrî arazinin borç mukabili el değiştirmesi kabul ediliyordu. Nihayet bu gelişmelerden sonra 1858 Arazi Kanunnamesiyle ziraî topraklarda özel mülkiyet hukukî meşruiyet kazanmış ve tımar sistemi hukuken de bertaraf edilmişti.

Yanıt Açıklaması: Osmanlılar para sisteminin gereklerine ve savunma sanayiinin ihtiyaçlarına göre maden işletmeciliğini geliştirmişlerdir. Osmanlı ekonomisinde 17. yüzyılın sonlarında yeni para politikasının bir uzantısı olarak Rumeli ve özellikle Anadolu’da kapanmış maden ocakları yeniden işletmeye açılmış veya yeni maden ocakları kurulmaya başlanmıştır. Ülkedeki başlıca maden ocaklarının dağılımı şöyleydi: Bakır: Kamengrad (Bosna), Küre (Kastamonu), Gümüşhane, Ergani, Keban, Espiye (Giresun), Kağızman. Gümüş: Bereketli ve Bozkır (Niğde), Siru ve Gerger (Malatya), Gümüşhane, Espiye, Keban, İnegöl, Nif (Kemalpaşa, İzmir civarında), Milas, Kratova (Üsküp), Sidrekapsi (Selanik), Taşoz adası, Gümüşhacıköy (Amasya), Novaberda. Güherçile: Malatya, Erciyes, Maraş, Akdağ, İçel, Karaman, Niğde, Mısır, Erciş, Van, Macun (Kayseri), Tamışvar, Üsküp, Selanik, Koçana ve Şehirköyü (Tekirdağ). Altın: Bozkır, Ergani, Gümüşhane, Espiye. Şap: Foça, Ulubat, Gediz, Gümülcine, Maruniye, Şarkî Karahisar. Demir: Kığı, Samako (Sofya), Bilecik, Kamengrad. Kurşun: Koçana, Nif. Kükürt: Hakkari. Tuz: Karadeniz’de Kırım, Ahyolu, Marmara’da Tuzla, Akdeniz ve Egenin birçok bölgesi, Mora ve Selanik çevresi, Arnavutluk kıyıları. Tuz Gölü, Romanya’da kaya tuzu yatakları, Bosna’da Tuzla bölgesi.

Yanıt Açıklaması: İslâm devletlerinde kamu maliyesinin üç yönü vardır.

Yanıt Açıklaması: Kural olarak padişah değişikliklerinde umûmî bir sayım yapılması gerekiyordu.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı ülkesinden maden ihracının yasak olduğunu biliyoruz. Oysa Balkanlar, Anadolu ve Mezopotamya’nın zengin maden yatakları Avrupa sanayii için hammadde ve sonraları enerji kaynaklarıydı. Bu yüzden özellikle Kırım savaşından sonra yabancı sermaye, madenciliğe el attı ve imtiyazlar elde etti. Madenlerle ilgili ilk nizamname 1861 tarihlidir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlılar, öncelikle tımar kesimini teşkilatlandırmak için yaptıkları ve tapu tahrirleri de denen bu sayımları gelir kaynaklarındaki değişiklikleri izleyebilmek için genellikle otuz yılda bir tekrarlarlardı. Sayımlar, belli bir andaki nüfus vs. durumunu yakalamak amacında olmadığından yedi sene kadar sürebilirdi. Sayımı yürütenler bu iş için yetiştirilmiş, defter emini, vilayet muharriri, il yazmanı, il yazıcısı gibi isimler taşıyan uzman kişilerdi. İlk safhada şehirler, mahalleler itibariyle sayılır. Tarımla uğraşmayan şehir nüfusu vasıtasız vergi ödemez, sadece avârız ve (Müslüman olmayanlar) cizye öderlerdi. Sayım defterleri bu tür vergiler için de dayanak olmakla birlikte bunların miktarını vermezdi. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti'nde toprağını üç yıl üst üste boş bırakan köylünün toprağı mahkeme kararıyla elinden alınır ve bir başkasına verilirdi. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Esnaf-ahi örgütleri (loncalar) şehirlerin temel unsurudur.Kadı veya kadı naibi şehir yöneticileridir. Köy hayatı şehirlerde olduğu gibi cami etrafında teşekkül etmiştir. Bazılarında tekke ve zaviyeler de bulunmaktadır. Genel olarak Osmanlı nüfusunun % 80’den fazlası kırsal alanda, % 20 kadarı da şehirlerde oturmaktadır. Kırsal alanda yaşayanların % 20’ye yakın kısmı da konar-göçerdir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kösedağ muharebesi (1243) sıralarında Türk ordusunun önemli bir kısmı ücretli askerlerden ibaretti.

Yanıt Açıklaması: Alparslan ve Melikşâh’ın büyük veziri Nizamülmülk (1018-1092), Melikşâh zamanında ikta sisteminin yeniden düzenleyicisi olarak ortaya çıkmaktadır. Abbasîlerin son zamanlarında ikta sistemi bozulmuş olup askerlerin maaşları aynî olarak ödenmekteydi. Nizamülmülk, hem çökmekte olan Abbasîler sahasında hem de Bizans feodalitesinin tesiri altındaki sahalarda toprakların harap olduğunu ve vergi toplanmadığını görmüştü. Bunun üzerine toprakları rütbeye göre ikta etmeye başladı. Kuvvetli bir merkezî otoritenin çevrelediği bu küçük muhtar bölgelerdeki topraklar daha itinalı ve akılcı işlenebileceğinden toprakların devletin kullanımında olmasından daha mamur hale geleceklerdi. Nitekim bu sayede ülkede imar ve üretim gerçekten artmıştı.

Yanıt Açıklaması: I,II,III doğrudur. Lonca iaşe sisteminin bir parçasıdır. Ayrı bir ekonomi prensibi değildir.