Osmanlı İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: 16. yüzyılda Portekizlilere karşı yürütülen savaşlar yanında devlet, Akdeniz’deki mücadelelerini devam ettirmekteydi. 7. ve 9. yüzyıllar arasında Müslümanların hâkimiyetinde olan Akdeniz, yaklaşık beş yüz yıllık bir aradan sonra, I. Selim (1512-1520) ve I. Süleyman (1520-1566) zamanlarında tekrar Müslüman bir imparatorluğun hâkimiyetine girmiştir.

Yanıt Açıklaması: Esnaf teşkilatı nispeten dışa kapalı bir nitelik taşır. Ancak Yavuz Selim’in Kahire ve Tebriz’den getirilen 1500 tüccar ve sanatkârı İstanbul’da iskân etmesi, ticaret ve sanatkârlığın geliştirilmesi için zaman zaman dıştan tedbirler alındığını gösterir.

Yanıt Açıklaması: Mükâtebe belli bir meblağ ödeme, belli bir süre hizmet verme veya belli miktarda mal üretme karşılığında kölelere özgürlüklerini sağlayan bir sözleşmeydi.

Yanıt Açıklaması: Perakende ticareti denetleyen ve vergileri toplayanlar hükümet tarafından maaşşlı olarak veya iltizâm usûlüyle tayin olunan şahne adı verilen kişilerdi. Bazen büyük bir şehrin vergilerinin bile tek bir şahneye iltizâma verildiği oluyordu. Bu kişiler bazen vali yetkisine de sahip idiler.

Yanıt Açıklaması: Hem doğu, hem batı dünyası sanayi devriminden önce sosyal yardım, güvenlik ve harcamalarla ilgili kurumlara sahipti. Ancak sanayileşmenin gelişmesi, geleneksel küçük sanayinin yerini büyük sanayinin alması, çalışanların sayısının yanı sıra maruz kaldıkları iş ve meslek kazalarını da arttırmıştır.19. yüzyıl sonralarına doğru bu tehlikelere karşı tedbirler almak gerekmiş, çalışanlar için sosyal güvenlik başlı başına bir kurum olarak belirmeye başlamıştır.Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Teavün sandıklarının başlıca gelir kaynakları arasında vasiyetname ya da vakıf yoluyla aktarılan para ve mülkler, bir defaya mahsus olmak üzere yapılan bağışlar ve sandıkta işletilen sermayenin neması yer almaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Ahi Evren fütüvvet felsefesinden ilham alarak kendi oluşturduğu Ahi üretim teori- sine ve Ahi felsefesine dayalı ilk debbağ esnaf-sanayi birliğini Kayseri’de kurdu. Bu örneği bölgedeki esnafı alt meslek grupları halinde örgütleyerek oluşturdu. Aynı meslekten olanların oluşturduğu esnaf birlikleri ile ilişkili tamamlayıcı üretim yapan esnaf-sanayi meslek birliklerini kümelenme modeli ile bir araya getirerek Kayseri sanayi çarşısını/sitesini kurdu.

Yanıt Açıklaması: Osmanlıların kendi adlarına bastırdıkları ve sultani ya da hasene-i sultaniye adı verilen ilk altın sikkeler, Fatih Sultan Mehmed döneminde (1477-78) basıldı. Doğru yanıt “D” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Batı Avrupa ile ticarette imparatorluğun Balkan coğrafyasındaki bölgeler nispeten daha erken tarihlerde gelişme göstermesine rağmen, Anadolu’nun durumu oldukça farklıydı. Örneğin; İzmir, 19. yüzyıl başlarında Anadolu’nun Avrupa’ya yönelik mütevazı ihracatında tek önemli limandı.

Yanıt Açıklaması: Tümü karayolu yapımı onarımı ve korunması ile ilgili olarak halktan alınan örfi vergilerdendir

Yanıt Açıklaması: Fıkıh ve siyaset kitaplarında topraklar öşrî, harâcî ve mîrî (emîrî) olarak üçe ayrılmıştır. Bu nazarî ayrıma göre, öşrî topraklar Müslümanların özel mülkiyetleri altındaki topraklardır. Bunların sahipleri elde ettikleri ürünlerinden zekâtın bir çeşidi olarak öşür (1/10) vergisi öderler. Harâcî toprakların sahipleri ise gayrimüslimlerdir. Bunlar 1/10-1/2 arasında harâc vergisi öderler. Mîrî topraklar ise silah ile fethedilip devlet mülkiyeti altına alınan topraklardır. İşte ikta ve tımar sistemi bu tür topraklara uygulanmıştır. Bununla birlikte gerekli görülen hallerde ve belirli şartlarda öşrî ve harâcî topraklar da bu sistem içerisine alınabilir.

Yanıt Açıklaması: Piyade mukabelesi; merkez ve kalelerdeki yeniçeri, cebeci, topçu, top arabacılarla alemdar, hassa terzileri, câmeşûylar (çamaşırcılar), matbah ve kiler hizmetçileri, hayme (çadır) mehterleri, ehl-i hıref gibi görevlilere verilen mevâciblerle ilgiliydi. Tezkire-i kal’a-i evvel; Tezkire-i kal’a-i küçük; Büyük kal’a ve Küçük kal’a da denen bu iki kalem hemen hepsi Rumeli’de bulunan bazı kale muhafızlarına verilen mevâciblerle ilgiliydi. Süvari mukabelesi; sipahi, silahtar ve dört bölüğe (sağ ve sol ulufeciler, sağ ve sol garipler) verilen mevâciblerle ilgilenirdi. Teşrifat kalemi; bu büro adından da anlaşılacağı gibi teşrifatla ilgili harcamaların hesaplarını tutuyordu. Daha çok rikâb ağaları, emekli Enderûn ağaları, müteferrikalar, hazine memurları, bazı defterhâne kâtipleri, hassa tabipleri gibi müflâherehoran (aylık alan) bazı görevlilerin maaş hesaplarını tutan kalem Küçük Ruznamçe’dir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Bürokratlar azledildiklerinde önceleri arpalık, Tanzimat’tan sonra ise mazuliyet akçesi alan Osmanlı devlet görevlileridir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1844 tarihinde Tashih-i Sikke işlemiyle 100 gümüş kuruş 1 altın liraya eşit ka­bul edilmiş ve altın ile gümüş 15,09 oranı üzerinden birbirlerine bağlandıktan son­ra Osmanlı altın ve gümüş sikkelerinin standartları değişmemiştir.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat dönemi klasik dönemi kapatan yenileşme döneminin Nizam-ı Cedid’den sonra ikinci safhasıdır. Tanzimat’la birlikte klasik dönemin sandıkları devletleştirilip tek elden yönetilmeye başlanmıştır.Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Gelir Kalemleri 1. Muhasebe-i evvel (Başmuhasebe) 2. Cizye Muhasebesi 3. Haremeyn Muhasebesi 4. Haremeyn Mukâtaası 5. Mevkûfât 6. Mukâtaa-i evvel (Başmukata) 7. Ziyade-i cizye 8. Maden Mukâtaası 9. Bursa Mukâtaası 10.İstanbul Mukâtaası 11. Avlonya ve Ağriboz Mukâtaası 12. Haslar Mukâtaası 13. Kefe Mukâtaası 14. Ana15. Ağnâm Mukâtaası 16. Şıkk-ı sânî

Yanıt Açıklaması: Tümü doğrudur.

Yanıt Açıklaması: 18. yüzyıl boyunca ithalat ve ihracattan %3 vergi alınıyordu

Yanıt Açıklaması: Osmanlık Devleti'ndeki sosyal güvenlik yardımlaşmaları ve uygulamaları, aile içi yardımlaşmalar, dini nitelikli yardımlar, vakıflar ve meslek kuruluşları olarak dört kategori altında incelebilir. Bu sebeple doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Para bir ekonomik yapı içerisinde üç temel fonksiyon üstlenmektedir: Değişim aracı olma, hesap birimi olma ve değer muhafaza aracı olma. Doğru cevap E'dir.